Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Risk Altındaki Davranış: Hayvanlar Yem Olmaktan Nasıl Korunuyor?

Risk Altındaki Davranış: Hayvanlar Yem Olmaktan Nasıl Korunuyor? Renee L. Rosier
11 dakika
10,658
  • Etoloji

Çoğu hayvan yem olma riski ile karşı karşıya gelir. Öldüğünüzde genlerinizi aktarmanız zordur. Bu nedenle, av olma tehdidi organizmalar üzerinde güçlü bir seçici baskı uygular ve onların hayatta kalmalarını sağlayan çok sayıda davranışsal stratejiyle sonuçlanır. Bir başkasına yem olmaktan kaçınmak isteyen organizma, avcı tehditlerini algılayabilmeli ve onlar tarafından tespit edilmekten kaçınmak için etkili stratejiler kullanabilmelidir. Kaçınamadıkları durumlarda ise hayvanlar, avcılardan gelen saldırıları önlemek için geliştirdikleri davranışları kullanabilir ve saldırı meydana gelirse de hayatta kalma şanslarını artıracak taktikler uygular.

Avcıların Tespiti

Hayvanlar potansiyel avcılar tarafından avlanmaktan etkili bir şekilde kaçınmak ve onlara tepki vermek için, öncelikle avcıların varlığını tespit edebilmelidir. Savunma davranışının başlaması için, avcı ipuçlarını tanıma yeteneği çok önemlidir. Bu yetenek doğuştan olabilir, örneğin hayvanlar o tehlikeyle daha önce hiç karşılaşmamış veya ancak avlanma tehlikesine maruz kaldıktan sonra öğrenmiş olsalar bile avcıları bir tehdit olarak tanımlayabilir. Bazı korumalı yetiştirme programları (E.N. Hayvanları kontrol altındaki bölgelerde yetiştirme uygulamaları), hayvan muhafaza altındayken onları bazı avcı ipuçlarına maruz bırakır. Bu şekilde, doğaya salındıktan sonra avcılara karşı tepki vermeyi öğretirler ve hayatta kalma şanslarını artırmış olurlar. Hayvanlar, ani hareket ya da belli belirsiz bir cismin varlığı gibi avcı bir tehdidin varlığının genel ipuçlarına veya koku ya da görünüş gibi türe özgü ipuçlarına tepki verebilir. Bu şekilde, avcı olan ve olmayan türleri ayırt edebilirler. Birçok tür, tehdit seviyesini doğru bir şekilde değerlendirmek için birden fazla ipucu varlığını dikkate alır. Daha fazla sayıda ipucunun saptanması, avcının varlığı ve kimliği hakkında daha güvenilir bir gösterge sağlayacağından, hayvanların tepki verme olasılığını artırıcı etkiler yaratabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Av durumundaki hayvan avcı ipuçlarını tespit edebilmek için görsel, kimyasal, işitsel ve dokunsal duyular gibi çeşitli duyu modlarından yardım alır.

a. Görsel

Yukarıda da belirtildiği gibi, birçok hayvan yeni bir cisim varlığı veya ani hareket gibi genel görsel ipuçlarına tepki verir. Bir hayvanın büyüklüğü ve davranışı gibi diğer görsel ipuçları, potansiyel bir avcının kimliği ve amacı hakkında daha kesin bilgi sağlayabilir. Örneğin av durumundaki hayvan bir avcının kimliğini onun şekline, büyüklüğüne ve rengine dayanarak görsel olarak tespit edebilir ve avcının davranışına dayanarak, oluşturduğu anlık tehdidi belirleyebilir. Örneğin beslenmekte olan ya da kur yapan bir avcı, doğrudan avına bakarak yaklaşan bir avcıdan daha az tehdit oluşturur. Görsel ipuçları, düşük görüş şartlarına sahip yaşam alanlarında ya da kriptik (gizlenmiş ya da kamuflaj altındaki) avcılarla karşılaşıldığında daha az bilgi verici olabilir. Böyle durumlarda av, avcının varlığını diğer ipuçlarından anlayabilir.

Tüm Reklamları Kapat

b. Kimyasal

Hayvanlar -görsel ipuçlarıyla çok benzer şekilde- genel ve türe özgü kimyasal sinyaller yoluyla da avcıların varlığını algılayabilir. Örneğin, yakın zamanda öldürülmüş olan türdeş canlılardan edinilen kimyasal ipuçları avcı tehdidinin varlığıyla ilgili genel bilgi sağlayabilirken, idrar ve deri yağ hücrelerindeki kimyasal maddeler potansiyel avcıların kimliğini belirlemek için kullanılabilir. Kimyasal (kemosensör) ipuçları havada, suda veya yerde bulunabilir ve av tarafından koklama ve tatma yoluyla tespit edilebilir. Bu tür ipuçları, görsel olarak tespit edilemeyecek durumda olan avcıların varlığının güvenilir bir göstergesidir. Hatta bazı türler, avcı kokusunun ne kadar eski olduğunu bile belirleyebilir ve sadece, avcıların yakın zamanlı varlığını belirten taze koku ipuçlarından kaçınırlar. Hayvanlar ayrıca, bir kokunun yoğunluğundaki ya da eskiliğindeki değişiklikleri de kullanarak, bir avcının seyahat yönünü tespit edebilir ve bu şekilde ondan daha da iyi kaçınabilir.

c. İşitsel

İşitsel ipuçları, bir avcının varlığı, kimliği, yakınlığı ve hatta seyahat yönü hakkında güvenilir, doğrudan bilgi sağlayabilir. Bu ipuçları, avlanmak ya da iletişim kurmak için genellikle sesi kullanan avcılardan kaçınan hayvanlar ve gececil av türleri için özellikle yararlıdır. Örneğin, Batrachoididae ailesinden balonbalığı, ana avcılarından biri olan yunusların av arama ses dalgalarını tanır ve tepki olarak aktivite düzeylerini düşürür.

d. Dokunsal

Titreşimli ipuçları bir avcı varlığı hakkında yararlı bilgi sağlayabilir ve avcı hayvanların bunları gizlemesi zor olabilir. Bazı örümcekler, tırtıllar ve iribaşlar da dahil olmak üzere birçok hayvan, avcı varlığının göstergesi olarak üzerinde yaşadıkları yerdeki titreşimleri kullanır. Böylelikle titreşimlerin bir avcıdan mı, avcı olmayan bir hayvandan mı, yoksa yağış gibi cansız ipuçlarından mı kaynaklandığını algılayabilirler. Antarktik deniz salyangozları (Nacella concinna), avcı deniz yıldızlarının (Neosmilaster georgianus) fiziksel temasına karşı kabuklarını yükseltip kaçarak tepki verir; fakat daha az tehlikeli olan hepçil deniz yıldızından gelen dokunsal ipuçları onlarda bu tepkiyi oluşturmaz. Her dokunsal uyarıcıya yanıt vermek, zamanı ve enerjiyi boşa harcayacağı ve asıl avcıların ilgisini çekebileceği için av durumunda olan hayvanların hangi ipuçlarının tehdit olup hangilerinin olmadığını birbirinden ayırt edebilmesi önemlidir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Avcılardan Kaçınma

Bir hayvan yakında avcı olduğunu belirledikten sonra, bu tehditle karşılaşmaktan kaçınmak için harekete geçmelidir. Karşılaşmayı önlemenin en kolay yolu, avcının avı fark etmesini daha baştan önlemektir. Hayvanların bunu başarabilmesi için etkili bir strateji, avcılardan mekân ya da zaman içinde kaçınmaktır. Avcıların yaşadığı habitattan kaçınmak, avcının gün içinde aktif olduğu saatlerin dışında aktif olmak ya da risk değişikliklerine tepki olarak aktivite değiştirmek suretiyle bu mümkün olabilir. Anolis kertenkelesi (Anolis sagrei), yerde gezinen bir avcının varlığında daha çok ağaçlarda kalır. Merriam kanguru faresi (Dipodomys merriami), dolunay sırasında avcı hayvanlara yem olma ihtimali daha çok olduğu için, böyle gecelerde aktivitesini düşürerek alacakaranlıkta aktif olmaya geçer. Tıpkı avın, avcıların varlığını tespit etmek için ipuçlarını kullandığı gibi avcılar da avın varlığını tespit etmek için ipuçlarını kullanır. Dolayısıyla hayvanlar, başka hayvana av olma riskleri yüksek olduğunda sessiz kalma, sığınacak yer arama ve genel aktivite seviyelerini düşürme gibi taktiklerle varlıklarının ipuçlarını en aza indirger. Böylelikle avcıların dikkatini çekmekten kaçınabilirler.

Kamuflaj terimi genelde renk ve desen gibi fiziksel özelliklerin görüntüsünü akla getirir; bununla birlikte, hayvanlar kendilerini gizlemek için davranışlarıyla da avcılar tarafından algılanmayı önleyebilir. Kafadanbacaklılar ve bazı sürüngenler arkaplanları içinde görünmez olabilmek için derilerinin renk tonunu, desenini ve hatta dokusunu değiştirebilir. Alternatif olarak, dekoratör yengeçler gibi bazı hayvanlar bitkisel maddeler veya taşlar da dahil olmak üzere harici nesneleri bedenlerine iliştirir ve bu şekilde arkaplanları ile daha iyi uyum sağlarlar. Hayvanlar kendilerini gizlemek için duruş ve hareket şekillerini de değiştirebilir: Bukalemunlar ve dal böcekleri, rüzgarda hareket eden bitkilerin hareketini taklit ederek tespit edilmekten kaçınır. Taklitçi ahtapot ise avcıları vazgeçirmek için tehlikeli ya da yenilemeyecek bir hayvanın şekline girebilir. Hayvanlar ayrıca koku ipuçlarını da kamufle edebilir. Sincaplar, çıngıraklı yılanın dökülen derisini çiğneyerek kürkünün üstüne sürer, bu şekilde kokularını gizleyerek potansiyel av olmaktan korunurlar.

Avcılarla Karşılaşmalarda Hayatta Kalma

Avcı tarafından tespit edilen bir hayvanın karşılaşmadan sağ kurtulma şansını artırabilecek çeşitli stratejiler bulunur. Bunlar genelde korkutma, kaçma, kandırma ve savaşarak karşılık verme yoluyla bir saldırıyı caydırmak için işlev görür. Büyük gruplarda yaşayan av durumundaki hayvanlar avcıya topluca saldırarak, daha o saldırmadan avcıyı uzaklaştırabilir. Av, saldırı girişiminde bulunmanın zaman ve enerji kaybına neden olacağı mesajını avcıya vererek de caydırıcı davranış kullanabilir. Örneğin, kertenkelelerin şınav çekme ve ceylanların sıçrama davranışları, fiziksel sağlığın ve saldırıdan kurtulma olasılığının işareti olarak işlev görür. Bu davranışlar güvenilir bir mesaj vermektedir; çünkü yalnızca fiziksel sağlığı yerinde olan hayvanlar tarafından gerçekleştirilebilen zahmetli gösterilerdir.

Bir avcının yaklaştığı av kaçarak kurtulabilir. Bu taktik, avcı çok yakın değilse ve/veya avın yakınlarda kaçabileceği güvenli bir yer varsa ve avın kaçma şansı yüksekse yararlıdır. Avcı çok yakınsa veya hayvan kaçarak kurtulamayacaksa, av yaklaşmakta olan saldırıyı caydırmaya çalışabilir. Keseli sıçanlar ve kimi sürüngenler de dahil olmak üzere bazı hayvanlar, saldırıdan vazgeçirmek için ölü taklidi yapar (letisimulation); çünkü birçok avcı hayvan, leşlerle ilgilenmez. Kimi hayvanlar ise, kendisini avlayan hayvanın av bulma taktiğini ona karşı kullanır. Bazı güveler saldıran yarasaların ekolokasyonunu tespit eder (E.N. Ekolokasyon: Sesin yankılanmasından faydalanarak bir cismin bulunduğu yön ve uzaklığı saptama) ve bu ipuçlarına bir anda pike yaparak tepki verir. Bazıları ise bu ekolokasyon yeteneğini işlevsiz kılmak için yüksek ses çıkarır ve yakalanmaktan kurtulabilir. Tehdit altındaki hayvanlar, avcının dikkatini dağıtmak ve kendilerinin kaçmasına olanak sağlamak için önemsiz olan vücut parçalarını feda edebilir. Bu tür taktikler arasında bazı sürüngenlerin, böceklerin ve denizyıldızlarının kuyruklarını veya uzuvlarını vücutlarından ayırması ve denizhıyarlarının iç organlarını dışarı atması sayılabilir. Kötü tat verme veya toksik bileşikler salma, halihazırda saldırmış avcının, avını serbest bırakmasını teşvik edebilir. Boynuzlu kertenkele gözlerinden tahriş edici kan fışkırtır, bu da köpekgillerden olan avcıları kendisinden uzak tutar (Görsel 1).

Boynuzlu kertenkele (Phrynosoma coronatum), köpekgillerden olan avcıları kendisinden uzak tutmak için gözlerinden kan fışkırtır.
Boynuzlu kertenkele (Phrynosoma coronatum), köpekgillerden olan avcıları kendisinden uzak tutmak için gözlerinden kan fışkırtır.
Zylorian

Bu türden stratejiler etkili olmasına karşın enerji açısından yüksek maliyetlidir. Çünkü hayvanın bedeninin parçalarını ya da toksinlerini tekrar yenilemesi, uzun süren yenilenme dönemi gerektirir, ki bu durumda hayvan sonraki saldırılara karşı korunmasız kalmış olur. Enerji açısından düşük maliyetli stratejiler, hayvanın kendisini yenilemeyecek kadar büyük ya da hantal hale getirmesi davranışını içerir. Bu durumda hayvan vücudunu şişirir ya da armadillo kertenkeleleri örneğinde olduğu gibi kendi kuyruklarını ısırıp başa çıkılamayacak bir halka meydana getirir. Isırma, atak yapma ve tırmalama, potansiyel avcıları kaçıran veya yakalandıktan sonra avı serbest bırakmaya zorlayan diğer etkili savunma biçimleridir.

Tüm Reklamları Kapat

En İyi Stratejiyi Seçme

Avcılara karşı savunma davranışı, bir hayvanın avlanmaktan kurtulma şansını artırmak için önemli bir yarar sağlamasına rağmen, maliyeti ciddi ölçüde yüksek olabilir. Zamanının çoğunu gizlenerek veya tetikte olarak (çevrede avcı olup olmadığını araştırarak) geçiren hayvanlarda, yiyecek arama veya çiftleşme gibi diğer önemli faaliyetler için kullanılabilir zaman kısıtlanır. Toplu halde yaşayan bazı türler bu maliyeti azaltmak için, avcıların gözlenmesi işini sırayla yapar. Cüce firavunfaresi, avcı kuşları izlemek için gözcüler kullanır. Gözcüler arka ayakları üzerinde dikilerek türdeşlerini muhtemel tehlikelere karşı uyarır (Görsel 2). Bireyler, böylece harcanan gıda bulma zamanını telafi edebilmek için sadece tok olduklarında gözcülük yaparlar.

Bir adi firavunfaresi (Helogale parvula), avcı kuşları daha iyi izlemek için arka ayakları üzerinde durur. Küçük gruplar halinde yaşayan memelilerde avcıları tarayacak gözcüler görevlendirmek yaygın bir stratejidir.
Bir adi firavunfaresi (Helogale parvula), avcı kuşları daha iyi izlemek için arka ayakları üzerinde durur. Küçük gruplar halinde yaşayan memelilerde avcıları tarayacak gözcüler görevlendirmek yaygın bir stratejidir.

Avcılara karşı savunma davranışıyla ilişkili maliyetler hayvanların, farklı potansiyel avcılardan gelen tehdit düzeyini ayırt etme yeteneğini geliştirmiş ve yalnızca zorunlu olduklarında tepki vermelerine neden olmuştur. Toynaklı hayvan sürüleri ve sürü halde yüzen balık türleri gibi bazı hayvanlar, oluşan tehdidin seviyesini değerlendirmek için avcıya yaklaşır veya onu araştırır. Hayvan bilgi toplamak için avcıya hızla yaklaştıktan sonra, avcının kimlik ve amacı hakkında edindiği bilgilere bağlı olarak ya sürüsüne tekrar katılır ya da kaçar, bazen de avcıya saldırır. Yalnızca belirli avcılara tepki verme yeteneği yararlı olabilir, çünkü bireyin davranışı buna göre uyarlanabilir, ama istilacı türler gibi yeni avcıların varlığında bu yetenek sorun çıkarabilir. Yerel hayvanlar bu yeni türleri bir tehdit olarak tanımayabilir ve uygun savunma davranışını göstermeyebilir; dolayısıyla bu naif bireyler yüksek ölüm seviyelerine maruz kalabilir. Doğu çit kertenkeleleri buna bir örnektir. Bu yerel kertenkeleler, istilacı ateş karıncası avcılarıyla birlikte birkaç nesil geçirmedikçe onları tanıyamaz ve uygun tepkiyi veremez.

Özet

Avcı baskısı ile karşı karşıya kalan çoğu hayvan, bu avcılara karşı kendilerini savunmak veya onlardan kaçınmak zorundadır. Yoksa hayatta kalamaz ve uyum başarısının önemli bir belirleyicisi olan başarılı üreme faaliyetini gerçekleştiremez. Hayvanlar, av olmayı önlemek ve hayatta kalabilmek için koruyucu bir kabuk ve kamuflaj gibi fiziksel özelliklere ek olarak davranışı da kullanır. Av durumundaki hayvan, bir avcı tehdidinin varlığını tespit etmek için genel ipuçlarını, bir avcının kimliğini tanımlamak ve amacını belirlemek için de türe özgü ipuçlarını kullanabilir. Bu şekilde en uygun davranışsal tepkiyi verir. Avcılarla karşılaşmalar ölümle sonuçlanabilir; bu nedenle birçok hayvan, savunma çabalarını avcı ile karşılaşmayı önlemek ve bu karşılaşmadan kaçınmak üzerine yoğunlaştırır. Bununla birlikte tetikte olmak, enerji maliyetlerine ve yiyecek veya eş aramak için kullanılabilecek zamanın israfına yol açabilir. Sonuç olarak, bir hayvanın savunma davranışı, maliyeti en aza indirmek ve avlanmaya karşı hayatta kalma olasılığını en üst düzeye çıkarmak üzere şekillenmiştir.

Teşekkür: Yazının bir kısmını çeviren Mina Kılıç'a teşekkür ederiz.

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
0
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Muhteşem! 0
  • Tebrikler! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: Nature | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 30/03/2023 17:31:29 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/497

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Amerika Birleşik Devletleri
Doktor
Sanat
Tümör
Çağ
Göz
Kuyruk
Hasta
Biyocoğrafya
Makine
Yaşam
Evrim Ağacı Duyurusu
İmmünoloji
Çevre
Yapay Zeka
Beslenme Davranışları
Hamile
Kadın
Doğal Seçilim
Yemek
İnsanlar
Neandertal
Bağırsak
Radyasyon
Fotosentez
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
. R. L. R. -, et al. Risk Altındaki Davranış: Hayvanlar Yem Olmaktan Nasıl Korunuyor?. (18 Mayıs 2018). Alındığı Tarih: 30 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/497
-, . R. L. R., Yurdadön, T. Ö., Birinci, F. (2018, May 18). Risk Altındaki Davranış: Hayvanlar Yem Olmaktan Nasıl Korunuyor?. Evrim Ağacı. Retrieved March 30, 2023. from https://evrimagaci.org/s/497
. R. L. R. -, et al. “Risk Altındaki Davranış: Hayvanlar Yem Olmaktan Nasıl Korunuyor?.” Edited by Fatih Birinci. Translated by Tayfun Özgür Yurdadön, Evrim Ağacı, 18 May. 2018, https://evrimagaci.org/s/497.
-, Renee L. Rosier. Yurdadön, Tayfun Özgür. Birinci, Fatih. “Risk Altındaki Davranış: Hayvanlar Yem Olmaktan Nasıl Korunuyor?.” Edited by Fatih Birinci. Translated by Tayfun Özgür Yurdadön. Evrim Ağacı, May 18, 2018. https://evrimagaci.org/s/497.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.