Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Risin Nedir? Biyotoksinler Nasıl Çalışır?

"Breaking Bad" Dizisi ile Meşhur Olan Risin Nasıl Çalışır?

Risin Nedir? Biyotoksinler Nasıl Çalışır? Pacific Northwest National Laboratory
4 dakika
9,418
Tüm Reklamları Kapat

Risin (İng: "ricin") karbonhidrat bağlayıcı proteindir (bir lektindir) ve "hint yağı bitkisi" veya "hint fasulyesi bitkisi" (İng: "castor bean") olarak da bilinen Ricinus communis türünün tohumları tarafından üretilen, çok güçlü bir toksindir.[1] Fareler için ortanca öldürücü risin dozu (LD50), vücut ağırlığının kilogramı başına yaklaşık 22 mikrogramdır (intraperitoneal enjeksiyon yoluyla). Risine oral maruziyet çok daha az toksiktir. İnsanlarda tahmini ölümcül oral doz, vücut ağırlığının kilogramı başına yaklaşık 1 miligramdır.[2]

Hint yağı bitkisinin (adından da anlaşılacağı üzere) hint yağı üretiminde temel bir hammadde olarak kullanılması, normalde Hindistan'a ve Akdeniz kuşağına özgü bu bitkinin Yeni Dünya dahil oldukça geniş alanlara yayılmasını sağlamıştır. İlginç bir şekilde, popüler kültürde hint fasulyeleri, içerdikleri zehrin ölümcül etkilerinden ziyade, bilimsel olarak geçerliliği ortaya konamamış alternatif tıpta oldukça sık kullanılan hint yağı sayesinde tanınmaktadır.

Tüm Reklamları Kapat

Risin Nereden Gelir?

Doğadaki hayatta kalma yarışında her bir "oyuncunun" kendi genlerini korumaya çalışacağı biyolojide en temel gerçektir. Bunu kimi canlılar fiziksel üstünlükleriyle kimileri avcılarından daha üstün olan farkındalıklarıyla kimileriyse çok daha sinsi bir yöntem olan biyokimyasal iticiler ve zehirler yoluyla başarmaya çalışmaktadır. Yani kısaca bir bitkinin kalıtsal materyalini koruma yoluyla bir hayvanınki birbirlerinden oldukça farklıdır.

Doğada elmadan kahveye bizim günlük yaşantımızda gördüğümüz hemen hemen her bitkinin kendini korumak için ürettiği biyokimyasallar vardır. Örneğin kahvede bulunan kafein, kahve ağacını kemirip çürütmeye çalışan böcekler için oldukça öldürücüdür (ve zaten salgılanma nedeni de budur). Aynı şekilde elma çekirdekleri de böcekler tarafından yenmeyi caydıracak miktarda siyanür içermektedir.[3] Bu durumda kafein saldırganları direkt olarak öldürmeyi amaçlarken elma çekirdeklerinde bulunan ve kana sinayür salınımı yapan amigdalin proteini ise bir caydırma aracı olarak kullanılmaktadır.

Tüm Reklamları Kapat

Biyokimyasal proteinler, ne kadar farklı amaçlara hizmet ediyor olurlarsa olsunlar, en nihayetinde birer proteindirler; dolayısıyla işlevsel olabilmeleri için, bir hedef dokuya bağlanmaları gerekir. Risinin normal şartlarda son derece tehlikesiz olması; ancak belirli koşullar bir araya geldiğinde ölümcül bir zehre dönüşmesi de bundandır.

Risin de tıpkı elma çekirdeklerindeki amigdalin proteini gibi caydırıcı amaçlarla evrimleşmiş bir toksindir. Tıpkı elma çekirdeklerinin insanı zehirleyebilmesi için bu çekirdeklerin kasten çiğnenmesi ve yüksek miktarlarda tüketilmesi gerekmesi gibi, hint fasulyesi tohumları kasten ezilmedikçe risin de kolay kolay açığa çıkamaktadır. Ek olarak, risinin oral yoldan kana karışması çok daha yavaş ve zor olduğundan, günümüzde risin nedeniyle dikkate değer miktarda ölümle karşılaşılmamaktadır. Ancak bu, risinin potansiyel gücünü azımsamak için bir bahane değildir.

Risinin %50 civarı bir ölüm oranına ulaşması için, bir insanın sahip olduğu her bir kilogram başına 1 miligram risini oral yoldan alması gerekmektedir. Örneğin 80 kilogramlık bir bireyin 80 miligram risin tüketmesi gerekmektedir; ancak sadece 1 miligram risin bile ölüme neden olabilir.[4] Yapılan çalışmalara göre, hint yağı bitkisinin tohumunun gramı başına 9.3 miligram risin bulunmaktadır.[5] Ortalama bir tohumun kütlesi 28.3 gram olarak belirlenmiştir (tohum kütlesi 10.1-73.3 gram arasıdır).[6] Dolayısıyla tek bir hint yağı bitkisi tohumu içinde insanı kolaylıkla öldürebilecek miktarda risin vardır. Enjeksiyon yoluyla risine maruz kalma halinde öldürücülük oranları 1 mikrograma kadar düşebilmektedir!

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Bu sayıları daha da anlamlandırmak adına hepimizin daha yakından tanıdığı hidrojen siyanürden örnek vermekte fayda var. Hidrojen siyanürün yukarıda bahsettiğimiz %50 civarı bir ölüm oranına ulaşabilmesi için kilogram başına 5-10mg arası bir tüketim miktarına erişmesi gerekmektedir. Yani risin, hepimizin oldukça öldürücü olduğunu bildiğimiz siyanürden ortalama 7.5 kat daha zehirlidir!

Bu durum ise tarihte bilinen ilk zehirle öldürme vakalarından biri olan Güney Afrika Sınır Mağarası'nda neden tam 24000 yıl önce bile risin bazlı bir zehrin kullanılmış olabileceğine ışık tutmaktadır.[1]

Risin Nasıl Çalışır?

Risin, temelde bir ribozom inaktive eden proteindir (kısaca "RIP"). Yani hedef hücrelerdeki protein sentezini durdurmayı ve bu sayede hücreyi en temel yaşam kriterini sağlamaktan alıkoyarak öldürmeyi hedefler. Risini bu kadar ölümcül yapan etken risinin fasulyelerde sıklıkla bulunan ve kemik büyümesine katkı sağlayan bir protein olan lektin grubu bir protein olmasıdır. Lektinler genelde hücrelerdeki karbonhidratlara bağlanan ve hücrelerde pek çok faydası olan proteinlerken hücre zarından kolayca geçebilmeleri risin gibi toksinlerin evrimsel süreçte lektinlere yakınsamasına neden olmuştur. Bu sayede hücre zarından fark edilmeden geçen risin biyotoksini ribozomlara karşı oldukça yıkıcı bir tutum sergiler. Bu durumun sonucunda ise organizmada kitlesel olarak hücre ölümleri gerçekleşmesi sonucu canlı yaşamını yitirir.[7], [8]

Sonuç

Biyokimyasalları, çiçeklerin salgıladığı birbirinden güzel kokular gibi rahatlatıcı duygularla canlandırmak kolaydır; ancak doğanın sadece hayatta kalmaya ve kendini gerekli her yolla savunmaya hazır pek çok oyuncuyla dolup taştığını göz ardı etmemek gerekir. İşte risin ve benzeri biyosilahlar bize bitkiler gibi ilk bakışta oldukça savunmasız görünen canlıların dahi hayatta kalmak adına gerekli her türlü adımı atabileceklerinin oldukça keskin bir göstergesi olmaya devam etmektedir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
21
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 11
  • Bilim Budur! 6
  • Muhteşem! 5
  • Merak Uyandırıcı! 5
  • İnanılmaz 4
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Umut Verici! 1
  • Grrr... *@$# 1
  • Korkutucu! 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 05/10/2023 01:40:48 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12117

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Sıcak
Hastalık Yayılımı
Bilişsel
Uydu
Mers
Köpekler
Önyargı
Coğrafya
Müzik
Kadın Sağlığı
Çiçek
Semptom
Radyo
Taklit
Canlılık Ve Cansızlık Arasındaki Farklar
Enfeksiyon
Teyit
Kişilik
Bilim Tarihi
Albert Einstein
Aşı
Gen
Biyoçeşitlilik
Optik
Evrim Ağacı Duyurusu
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Antarktika'daki Canlıların Kaçamadığı Ölümcül Buz Büyüsü!
Antarktika'daki Canlıların Kaçamadığı Ölümcül Buz Büyüsü!
Fukushima'nın Radyoaktif Suları Okyanusa Boşaltılınca Ne Olacak?
Fukushima'nın Radyoaktif Suları Okyanusa Boşaltılınca Ne Olacak?
Bu Lamba Sizi Hackerlardan Nasıl Koruyor?
Bu Lamba Sizi Hackerlardan Nasıl Koruyor?
Sizin Kulağınız Bu Tuhaf Şeylerin Kaçını Yapabiliyor?
Sizin Kulağınız Bu Tuhaf Şeylerin Kaçını Yapabiliyor?
Kırık Kalp Sendromu: Aşk Acısı Sizi Öldürebilir mi?
Kırık Kalp Sendromu: Aşk Acısı Sizi Öldürebilir mi?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
E. Göksün, et al. Risin Nedir? Biyotoksinler Nasıl Çalışır?. (27 Ağustos 2022). Alındığı Tarih: 5 Ekim 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/12117
Göksün, E., Bakırcı, Ç. M. (2022, August 27). Risin Nedir? Biyotoksinler Nasıl Çalışır?. Evrim Ağacı. Retrieved October 05, 2023. from https://evrimagaci.org/s/12117
E. Göksün, et al. “Risin Nedir? Biyotoksinler Nasıl Çalışır?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 27 Aug. 2022, https://evrimagaci.org/s/12117.
Göksün, Ege. Bakırcı, Çağrı Mert. “Risin Nedir? Biyotoksinler Nasıl Çalışır?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, August 27, 2022. https://evrimagaci.org/s/12117.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close