Reid Tekniği Nedir? Polisler, Zanlı Sorgulamalarında Bu Tekniği Nasıl Kullanır?

Reid Tekniği, Amerika Birleşik Devletleri'nde polis departmanları tarafından yaygın olarak kullanılan bir mülakat ve sorgulama sistemidir. "Reid Mülakat ve Sorgulama Tekniği" terimi John E. Reid and Associates A.Ş.'nin tescilli ticari markasıdır. Şirketin internet sitesine göre, 1974 yılında metodun ilk kez kullanılmasından bu yana 500.000'den fazla kolluk kuvveti ve güvenlik uzmanı, şirketin mülakat ve sorgulama eğitim programlarına katılmıştır.

Bazı eleştirmenler, Reid Tekniğinin insan davranışları hakkında deneysel kanıtlarla desteklenmeyen belirli varsayımlara dayandığını ve tekniğin yanlış beyanlara yol açabileceğini iddia etmektedir. Şirket, eleştirmenlerin Reid Tekniğini yanlış nitelendirdiğini ve yanlış beyanların, sorgulayıcıların şirket tarafından onaylanmayan uygunsuz yöntemlerin uygulamasından kaynaklandığını iddia etmektedir.

Reid Tekniğinin Bileşenleri

Reid Tekniği üç bileşenden oluşur:

1. Olgusal analiz,
2. İfade alma,
3. Sorgulama.

Aşağıda bu bileşenlerin kısa bir özeti yer almaktadır; daha fazla bilgi şirketin internet sitesinde mevcuttur.

Olgusal Analiz

Reid internet sitesinde olgusal analizi şu şekilde tanımlamaktadır:

Olgusal analiz her bir şüphelinin suçla ilgili belirli gözlemlere göre değerlendirildiği tümevarımsal bir yaklaşımdır. Olgusal analiz sadece olay yeri analizine değil, aynı zamanda her bir şüpheli hakkında edinilen bilgilere de dayanır. Olgusal analiz; şüphelinin biyo-sosyal durumu (cinsiyet, ırk, meslek, medeni durum, vb.), suç işleme olanağı ve imkânı, suçtan önceki ve sonraki davranışları, suç işleme motivasyonu ve eğilimi, fiziksel ve ikinci dereceden kanıtların değerlendirilmesi gibi hususlara dayanarak belirli bir şüphelinin muhtemel suçluluğu veya masumiyeti hakkında bir tahminde bulunulmasıyla sonuçlanır.

Bu adım aynı zamanda suçlu olduğuna inanılan şüphelinin sorgulanması sırasında yardımcı olacak şüpheli ve suçla ilgili özellikleri tespit etmeyi amaçlamaktadır.

Davranış Analizi Mülakatı

Reid Şirketi, Davranış Analizi Mülakatını, hem standart soruşturma sorularını hem de mülakat yapılan kişiden gerçeğin veya aldatmacanın davranış belirtilerini ortaya çıkarmak için yapılandırılmış "davranış kışkırtıcı" soruları içeren, suçlayıcı olmayan bir soru-cevap oturumu olarak tanımlamaktadır.

Soruşturmacı, ilk olarak şüpheli hakkında kişisel bilgi edinmek ve şüphelinin "normal" sözlü ve sözsüz davranışlarını değerlendirmek için geçmişe yönelik sorular sorar. Soruşturmacı daha sonra gerçekçi ve aldatıcı şüphelilerden farklı sözlü ve sözsüz tepkiler ortaya çıkarmayı amaçlayan "davranış kışkırtıcı" sorular sorar. Soruşturmacı bu aşamada bazı araştırma soruları da soracaktır. Reid'in internet sitesinde BAI'nin şu şekilde tanımlandığı belirtilmektedir:

Bu adım, davranışa teşvik edici ve soruşturmaya yönelik sorulara verilen yanıtları değerlendirerek şüphelinin dürüstlüğü hakkında bir kanaat oluşturmak için objektif kriterler sağlar. Buna ek olarak Davranış Analizi Mülakatı, suçlayıcı olmayan mülakat sırasında şüpheliyle yakın bir ilişki kurulması sayesinde bir sorgulama stratejisinin formüle edilmesini kolaylaştırmak üzere şüpheli ve suçu hakkında içgörü geliştirerek suçluların nihai sorgulamasını kolaylaştırır.

Sorgulama

Reid'in internet sitesinde sorgulamanın yalnızca soruşturmacının şüphelinin konuyla ilgisi olduğundan makul ölçüde emin olduğu durumlarda yapılması gerektiği belirtilmektedir. Reid sorgulama tekniğinin aşağıda kısaca açıklanan dokuz adımı vardır:

1. Olumlu yüzleşme: Soruşturmacı şüpheliye kanıtların kişinin suçlu olduğunu gösterdiğini söyler. Kişinin suçluluğu soruşturmacıya net görünüyorsa, ifade açık ve net olmalıdır.
2. Tema geliştirme: Araştırmacı daha sonra suç için ahlaki bir gerekçe (tema) sunar, örneğin ahlaki suçu başkasına veya dış koşullara yükler. Araştırmacı temayı monolog halinde ve sempatik bir şekilde sunar.
3. Reddetmelerin ele alınması: Şüpheli bu aşamada konuşmak için (muhtemelen suçlamaları reddetmek için) izin istediğinde, soruşturmacı şüphelinin bunu yapmasına izin vermemelidir. İnternet sitesi, masum şüphelilerin izin isteme olasılığının daha düşük olduğunu ve suçlamayı "derhal ve kesin olarak" reddetme olasılığının daha yüksek olduğunu ileri sürmektedir. İnternet sitesinde masum bir şüphelinin bu inkâr durumunu aşmasının çok nadir olduğu belirtilmektedir.
4. İtirazların üstesinden gelmek: İnkâr girişimleri başarılı olmadığında, suçlu olan şüpheli genellikle masumiyet iddiasını desteklemek için itirazlarda bulunur. Örneğin, "Bunu asla yapmam çünkü işimi seviyorum." diyebilir. Soruşturmacı genellikle şüpheliyle tartışmak yerine bu itirazları doğruymuş gibi kabul etmeli ve itirazları konuyu daha da geliştirmek için kullanmalıdır.
5. Şüphelinin dikkatinin çekilmesi ve korunması: Soruşturmacı şüphelinin dikkatini çekmelidir, böylece şüpheli cezadan ziyade soruşturmacının konusuna odaklanır. Soruşturmacının bunu yapabilmesinin bir yolu, kendisi ile şüpheli arasındaki fiziksel mesafeyi kapatmaktır. Araştırmacı ayrıca temayı olası alternatif bileşenlere indirgemelidir.
6. Şüphelinin pasif ruh halini idare etmek: Araştırmacı, tema sunumunu yoğunlaştırmalı ve psikolojik gerekçe olarak sunduğu temel nedenlere odaklanmalıdır. Ayrıca şüpheliyi doğruyu söylemeye teşvik ederken anlayışlı ayrıca sempatik bir tavır sergilemeye devam etmelidir.
7. Alternatif bir soru sunmak: Soruşturmacı, şüphelinin suçlu olduğunu ve suçun "temanın mantıksal uzantısı" olarak geliştirildiğini varsayan ve biri suçu açıklamakta daha iyi olan iki seçenek sunmalıdır. Örneğin, "Bunu yapmayı planladınız mı yoksa bir anda mı oldu?" sorusu sorulabilir. Soruşturmacı sorunun ardından şüpheliyi alternatifin ahlaken daha anlaşılır tarafını seçmeye teşvik eden destekleyici bir ifade de kullanabilir.
8. Şüphelinin suçun çeşitli ayrıntılarını sözlü olarak anlatması: Şüpheli önceki adımdaki alternatiflerden birini kabul ettikten sonra (ki böylece suçu kabul etmiş olur), soruşturmacı derhal bu kabulü onaylayan bir pekiştirme ifadesiyle karşılık vermelidir. Araştırmacı daha ayrıntılı sorular sormaya geçmeden önce temel olayların kısa bir sözlü değerlendirmesini almaya çalışır.
9. Sözlü itirafın yazılı itirafa dönüştürülmesi: Soruşturmacı sözlü itirafı yazılı veya kayıtlı bir itirafa dönüştürmelidir. İnternet sitesinde; "Miranda uyarılarının" (şüphelinin kendisini suçlayan sorulara cevap vermeme hakkını hatırlatan uyarılar) tekrarlanması, yönlendirici sorulardan kaçınılması ve şüphelinin kullandığı dilin kullanılması gibi bazı yönergeler sunmaktadır.

Reid Tekniğine Yöneltilen Eleştiriler

Sorgulama yöntemlerinin yanlış itiraflara yol açıp açmayacağı da dahil olmak üzere, polis sorgulamasının çeşitli yönleri üzerine önemli akademik araştırmalar yapılmıştır. Aşağıda, Reid Tekniğine yönelik bazı eleştiriler ve Reid and Associates A.Ş. tarafından bu eleştirilere verilen yanıtlar kısaca açıklanmaktadır. Reid Tekniğine yönelik eleştirilerin daha ayrıntılı bir özeti için Kanada'da yayımlanan Criminal Law Quarterly dergisinde yer alan bu makale incelenebilir. Şirketin bu tür eleştirilere verdiği yanıtlar hakkında daha fazla bilgi içinse Reid'in internet sitesindeki bu belge incelenmelidir.

Gerçek ve Aldatmacayı Ayırt Etmek

Reid yaklaşımının bir yönü, müfettişlerin bir şüphelinin yalan söylediğini fark etmeleri için eğitilmesidir. Bunu örneğin, ilk görüşme sırasında sözel olmayan davranışları analiz ederek yapabilirler. Eleştirmenler, eğitimin müfettişlerin gerçekten bunu yapmasını sağlayıp sağlayamayacağını sorgulamakta ve gerçeği yalandan ayırt etme becerisine ilişkin çeşitli araştırmalara değinmektedir. Örneğin, Reid Tekniğini sıkça eleştirenlerden biri olan hukuk Profesörü Richard Leo, kapsamlı sosyal bilim araştırmalarının şunları gösterdiğini savunmaktadır:

İnsanlar genel olarak doğruluk ve aldatmaya ilişkin doğru yargılarda bulunma konusunda zayıftır, polisin özellikle güvendiği davranış ipuçları aldatmayı teşhis edici değildir. Soruşturmacılar doğru ve yanlış suç inkarlarını şanstan önemli ölçüde daha yüksek oranlarda ayırt edemezler, bunun yerine genelde kendinden emin ancak hatalı yargılarda bulunurlar.

Reid and Associates A.Ş. bu tür çalışmaların çoğunun polis sorgularına uygulanabilirliğinin sınırlı olduğunu savunmaktadır. Örneğin, çalışmalar laboratuvar ortamlarında üniversite öğrencileriyle olabilir; öğrencilerin masum olduklarına inanılması ya da yalan söylediklerinin tespit edilmemesi için motivasyonları düşük olabilir ya da suçu kanıtlanmış şüphelilerle görüşme yapmak üzere eğitilmemiş kişiler tarafından yürütülmüş olabilir.^[2] Şirket ayrıca, eğitimin polisin şüphelilerin yalan söylediğini tespit etme becerisini artırabileceği iddiasını destekleyen başka çalışmalara da işaret etmektedir.

Sahte İtiraflar

Eleştirmenler, Reid sorgulama yönteminin çeşitli özelliklerinin bazı masum şüphelilerin itirafta bulunmasına yol açabileceğini savunmaktadır. Örneğin bir eleştiri, Reid yönteminin suçluluğu varsayıcı doğasının masum şüpheliler için kaygan bir zemin yarattığını; çünkü şüpheli ile sorgulayıcı arasında, sorgulayıcının şüphelinin suçlu olduğuna dair inancını teyit etmeye hizmet eden bir dizi karşılıklı gözlem ve tepkiyi harekete geçirebileceğini savunmaktadır. Reid Tekniğini eleştirenlere göre, Reid tarzı sorgulamanın yanlış itiraflara yol açabilecek yönleri arasında;

• Yanlış sınıflandırma (Polisin doğru söyleyen şüphelilerin yalan söylediklerini varsayması),
• Zorlama (psikolojik manipülasyon dahil olmak üzere),
• Bulaştırma (polisin şüpheliye kamuya açık olmayan bilgiler sunması ve şüphelinin bu bilgileri itirafına dahil etmesi gibi durumlar)

yer almaktadır. Reid and Associates A.Ş. ise kendi yöntemlerinin yanlış itiraflara yol açtığı iddiasına karşı çıkmaktadır:

Yanlış itiraflar Reid Tekniğinin uygulanmasından değil, genellikle sorgucuların Reid Tekniğinin parametreleri dışında kalan uygunsuz davranışlarda bulunmalarından kaynaklanmaktadır. Bu davranışlara kaçınılmaz sonuçlarla tehdit etmek, itiraf karşılığında hoşgörü vaadinde bulunmak, kişinin haklarını inkâr etmek, aşırı uzun bir sorgulama yapmak örnek verilebilir.

Şirket ayrıca kendi yöntemlerini onaylayan veya bu yöntemleri sahte itiraflarla ilişkilendirecek uzman ifadelerinin kabulünü reddeden mahkeme davalarına da değinmektedir.

PEACE Yöntemi

İngiltere'de polis, genellikle Amerika Birleşik Devletleri'nde kullanılandan daha az agresif bir görüşme ve sorgulama yöntemi kullanır. Bu yönteme Hazırlık ve Planlama, Katılım ve Açıklama, Hesap Verme, Kapatma ve Değerlendirme (PEACE) adı verilmektedir. PEACE yönteminde, soruşturmacılar şüpheliye hikayesi ile diğer kanıtlar arasındaki tutarsızlıkları veya çelişkileri sunmadan önce, şüphelinin hikayesini kesintisiz olarak anlatmasına izin verirler. Müfettişlerin görüşme sırasında şüphelileri aldatması yasaktır.

PEACE yönteminin adımlarına ilişkin aşağıdaki bilgiler, Birleşik Krallık'ta polislikle ilgili ulusal bir rehber olan Yetkili Mesleki Uygulama'dan (APP) alınmıştır:

1. Hazırlık ve Planlama: Görüşmeciler, görüşmenin hedefleri ve görüşme sıralaması gibi konulara odaklanan bir yazılı görüşme planı oluşturmalıdır. Plan; diğer hususların yanı sıra şüphelinin gözaltında bulunduğu süreyi, ele alınacak konuları ve suçu kanıtlamak veya savunma yapmak için gerekli hususları içermelidir. Görüşmeciler, görüşülen kişinin planla ilgili olabilecek özelliklerini göz önünde bulundurmalıdır. Örneğin, kültürel geçmiş bir kişinin kendisine nasıl hitap edilmesini tercih ettiğini etkileyebilir. Görüşmecilerin olay yerini ziyaret etmek veya görüşmenin yapılacağı yer gibi pratik düzenlemeleri göz önünde bulundurmaları gerekebilir.
2. Etkileşime Geçme ve Açıklama: Görüşmeciler, bireyle yakınlık kurmak için aktif dinlemeyi kullanmak da dahil olmak üzere bireyin ilgisini çekmelidir. Mülakatı yapan kişiler mülakatın nedenlerini ve amaçlarını açıklamalıdır. Ayrıca sürecin rutinlerini ve beklentilerini de açıklamalıdırlar. Örneğin, mülakatçıların not alacağını açıklamak gereklidir. Görüşmeciler, ilgili olduğuna inandıkları her şeyi belirtmeleri için bireyi teşvik etmelidir.
3. Hesap Verme: Görüşmeciler, görüşülen kişinin olayları anlatmasını sağlamak için uygun soruları kullanmalı ve aktif dinleme yapmalıdır. Sorular kısa ve jargondan uzak olmalı ve anlatılanları netleştirmeye ve genişletmeye yardımcı olmalıdır. Olası kafa karışıklığı nedeniyle çok parçalı sorulardan kaçınılmalı ve yönlendirici sorular yalnızca son çare olarak kullanılmalıdır.
4. Kapanış: Bu aşama, görüşmenin aniden sona ermesini önlemek için planlanmalıdır. Görüşmeciler kişinin olayları anlatışını özetlemeli ve kişinin açıklama yapmasına ve soru sormasına izin vermelidir.
5. Değerlendirme: Görüşmeyi yapanlar görüşülen kişinin anlattıklarının soruşturmanın bütününe nasıl uyduğunu değerlendirmek, daha ileri bir adım atılması gerekip gerekmediğini belirlemek ve kendi performansları üzerinde düşünmek için görüşmeyi değerlendirmelidir.

Kinesik Sorgulama

Kinesik Sorgulama yöntemi, aldatmayı değerlendirmek için bir kişinin davranışını analiz etmeyi içerir. Yöntemin Reid Tekniği ile bazı benzerlikleri vardır. Bu sürecin iki aşamasından bahsedilebilir: "Pratik Kinesik Analiz Aşaması" ve "Pratik Kinesik Sorgulama Aşaması".

Analiz aşamasında görüşmeci, kişinin doğru ve aldatıcı davranışlarını belirlemek ya da en azından kişi için en hassas olan ve bu nedenle sözlü sorgulamada daha fazla dikkat edilmesi gereken alanları belirlemek üzere kişinin davranışını gözlemlemek ve analiz etmek için çeşitli teknikler kullanır. Walters, mülakatın dört temel aşamasını şöyle tanımlamaktadır: Oryantasyon, anlatım, çapraz sorgulama ve çözüm.

Soruşturmacı ilk aşamada topladığı bilgileri, sorgulamayı kişiye özel hale getirmek için kullanır. Walters, sorgulama sırasında sorgulayıcının "aldatma döngüsünü kırma" görevini tanımlar; bu, şüphelinin olumsuz tepki verdiği duygusal durumlarıyla yüzleşmeyi içerir. Walters, farklı kişilik tipleri için farklı sorgulama stratejilerinin ana hatlarını da çizmiştir.

Walters, bu süreçte araştırmacılara rehberlik edecek 30'dan fazla pratik kinetik ilkeyi açıklamaktadır. Bu ilkelerden ilki ve en önemlisi şudur:

Sözlü ya da sözsüz tek bir davranış, bir kişinin dürüst konuştuğunu ya da aldatıcı davrandığını kanıtlayamaz.

Diğer ilkeler hem insan davranışına ilişkin genel ifadeleri (insanlar sözel olmayan kinetik sinyallere kıyasla sözel olanları daha iyi kontrol edebilirler) hem de özel olarak mülakat ya da sorgulama tekniklerine odaklanan ifadeleri (bir inkara saldırmak için soruşturmacı her 3 ila 5 dakikada bir gerçek ya da ikinci derece kanıtları denekle birlikte gözden geçirmelidir) içermektedir.