Plastik Şişelerin ve Kavanozların Altındaki Sayılar Ne Anlama Geliyor?

Mutlaka merak etmişsinizdir; içtiğiniz su şişesinin altına bir üçgen içine işlenmiş sayılar ne anlama gelmektedir?

İlk olarak, üçgenin geri dönüşüm işareti ile aynı olması size bir fikir verebilir. Birçokları, bunun bir şişeyi kaç defa kullanabileceğinizi gösterdiğini düşünse de, bu hatalıdır. Plastik şişenin üretildiği madde, tekrar kullanılabilirlik hakkında bilgi veriyor olsa da, o sayılar, şişeyi tekrar kullanabileceğiniz sayıyı göstermemektedir.

Bu sayılar, şişenin üretildiği plastiğin tipini göstermektedir. Üçgenin geri dönüşüm işareti şeklinde olma nedeni ise, üretimde kullanılan plastiğin tipinin, o şişenin nasıl geri dönüştürülmesi gerektiğini belirliyor olmasıdır.

Sayılar ve Anlamları

Bu sayıların teknik adı Reçine Belirleme Kodu'dur (Resin Identification Code ya da kısaca RIC).

Bu şişelerde en yaygın olarak göreceğiniz sayı 1'dir. Yani PET ya da PETE. Uzun adıyla polietilen tereftalat. Özellikle kola veya su gibi içeceklerde ve fıstık ezmesi gibi ürünlerin kaplarında gördüğümüz sayı budur. Zaten su şişelerine yaygın olarak "pet şişe" denmesi de bundandır! Bunun haricinde kışlık montlarda, uyku tulumlarında ve hatta araba tamponlarında bile bu malzeme kullanılmaktadır. PET şişeler kolaylıkla geri dönüştürülebilirler; ancak bu şişelerin kişiler tarafından tekrar doldurulup kullanılması tavsiye edilmemektedir. Bunun başlıca nedeni, bu kapların yeniden kullanılması halinde bakteri ve mantar oluşumunun artması ve özellikle de yıkama sırasında bu şişelerin zarar görmesi halinde, plastikler ve diğer malzemeler kabın içindeki sıvının içine sızarak insanlara zarar verebilecek olmasıdır. Bu konuyla ilgili daha fazla bilgiyi buradaki yazımızdan alabilirsiniz.

2 sayısı, Yüksek Yoğunluklu Polietilen (HDPE) isimli plastiğe karşılık gelmektedir. Bunu genellikle tereyağ kaplarında, deterjan kutularında, şampuan kutularında ve süt kaplarında görmekteyiz. Yani görebileceğiniz gibi bu sayılara sadece şişelerde rastlamamaktayız; diğer kaplar da bu sayıları içerebilir. Ayrıca bu plastik daha ağır cisimleri taşıyabildiği için, genellikle daha ağır içerikli malzemelerin kaplarında kullanılmaktadır. Bu kapların içlerindeki sıvıların tekrardan doldurulup, kabın yeniden kullanılmasında herhangi bir sakınca yoktur.

3 sayısı, Polivinil Klorid (V) kimyasalına karşılık gelmektedir. Bunu en sıklıkla fast food tipi yiyeceklerin kaplarında görmekteyiz. Bunun haricinde boru üretiminde, yemeklik yağ kaplarında, bebek biberonlarının meme kısmında, arabaların koltuklarında ve hatta evinizin yan kaplamasında bile bu malzemeye rastlayabilirsiniz! PVC oldukça kıymetlidir; çünkü hem ateşe, hem suya karşı dirençlidir. PVC yandığı zaman klorin açığa çıkar ve bu, ateşin yayılmasını engelleyici bir rol oynar. Yüksek ısıda PVC yiyeceklere sızabileceği için, mikrodalga fırında PVC kap içinde yiyecek ısıtılmaması tavsiye edilir.

4 sayısı, Düşük Yoğunluklu Polietilen (LDPE) plastiğine karşılık gelmektedir. Bunu en sık gördüğümüz yerler et gibi besinleri sarmak için kullanılan malzemeler ve marketlerde satılan plastik poşetlerdir. Bu ürünlerden de görebileceğiniz gibi, LDPE oldukça esnek bir malzemedir. Bu malzeme oldukça güvenli olsa da, birçok geri dönüşüm firması bu plastiği kabul etmemektedir. Bu kapların içlerindeki sıvıların tekrardan doldurulup, kabın yeniden kullanılmasında herhangi bir sakınca yoktur.

5 sayısı, Polipropilen (PP) isimli plastik için kullanılmaktadır. Özellikle yoğurt kaplarında, içeceklerde kullanılan pipetlerde ve şişelerin kaplarda bu plastik kullanılır. Ayrıca bebek bezlerinde, ketçap şişelerinde, bebek biberonlarında, bardak ve şişelerde en sık kullanılan plastiklerden bir diğeri budur. Oldukça güvenli bir plastik olan polipropilen, birçok geri dönüşüm firması tarafından da kabul edilmektedir. Bu kapların içlerindeki sıvıların tekrardan doldurulup, kabın yeniden kullanılmasında herhangi bir sakınca yoktur.

6 sayısı, Polistren (PS) isimli plastiğe karşılık gelmektedir. Bu plastik halk arasında strafor, suni köpük, plastik mantar olarak da bilinir. Bunu genellikle kırılacak eşyaları barındıran kutuların içine dayanak olması için koyduğumuz plastik toplarda, taneciklerde ve dolgu malzemelerinde görürüz. Tabii ısı yalıtımı için de en çok kullanılan malzemelerden birisi budur. Bu plastiğin doğaya zarar verme potansiyeli yüksektir; bu nedenle ısıtılmaması gerekir. Ayrıca geri dönüştürülebilir bir malzeme de değildir.

7 sayısı, Diğer anlamına gelmektedir. Bu sayının olduğu plastikler, yukarıdaki plastiklerin bir karışımı veya tamamen farklı bir plastik tipi olabilir. Özellikle Bisfenol A (BPA) ve polikarbonat (PC) gibi plastikler bu kategoriye girmektedir. Bunların geri dönüşümü oldukça zordur ve çoğu zaman tesislerce de kabul edilmezler. Bunlardan kurtulmanın en iyi yolu, üreticilere iade etmektir. Bu sayede hem atık üretmemiş olursunuz; hem de üreticileri geri dönüştürülebilir plastikler kullanmaya zorlamış olursunuz. Bu sayıyla işaretlenmiş plastiklerin ne olduğu net olmadığı için asla çocuklara verilmemeli ve ısıtılmamalıdır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Eğer geri dönüşüme katkı sağlamak istiyorsanız, doğru plastikleri doğru geri dönüşüm kutularına atmanız gerekmektedir; çünkü bunların her biri farklı şekillerde geri dönüştürülmektedir. Örneğin birçok geri dönüşüm ve atık merkezi, PVC ya da kısaca V, yani üzerinde 3 (ve kimi zaman da 7) sayısını gördüğünüz plastikleri geri dönüştürecek teknolojilerden yoksundur.