COVID-19, dünya çapında kilitlenmeye, zatürreeye ve korkuya neden olduğu için, bilim insanları SARS-CoV-2 koronavirüsünün nereden geldiğini belirlemek için yarışıyorlar.

Henüz bir hayvan rezervuarından gelip gelmediği bilgisi de dahil olmak üzere tüm cevaplara sahip olmasak da, yeni bir analiz komploları kesin olarak sona erdirmişti.

Hepimiz geçmişte yaşadığımız güzel anılara ya da olaylara geri dönmek istemişizdir. Geçmişte yaptığımız hataları ya da olguları değiştirmek gibi düşünceler de zamanda geriye gitme isteğini doğurmuştur. Bu yazımızda zamanda geçmişe gitmenin fiziksel açıdan bir analizini yapacağız.

Zamanda yolculuk fikri Albert Einstein’ın 1905 ve 1916 yıllarında yayımladığı “Özel Görelilik” ve “Genel Görelilik” kuramları ile bilimsel anlamda gündeme gelmiştir. Bu iki devrim niteliğindeki kuram, mutlak zaman ve mutlak referans sistemi hakkındaki düşüncelerimizi doğrudan değiştirmiştir. Özel Görelilik kuramı kısaca ışığın hızıyla ilgili bir kuramdır. Bu kuramın sonuçlarından bazıları şunlardır:

Kuduz; çoğunlukla enfekte bir hayvanın ısırması yoluyla bulaşan, insanlarda ve diğer memelilerde ensefalite (beyin iltihabına) neden olan, aşı yoluyla kolaylıkla önlenebilen ancak önlenmediği takdirde çok ölümcül olan, viral bir hastalıktır. Kuduz virüsü (Rabies lyssavirus), memelilerin merkezi sinir sistemini enfekte eder ve nihayetinde beyinde hastalık oluşmasına ve ölüme neden olur. Virüs, genellikle ısırıkları, sıyrıkları ve yaraları kontamine eden tükürük veya mukozal maruziyet yoluyla bulaşır. Ayrıca nakledilen nörolojik dokular (örneğin kornea) ve katı organlar yoluyla kuduz geçişi de belgelenmiştir.

Kuduzun ilk belirtileri; halsizlik veya rahatsızlık, ateş veya baş ağrısı dahil olmak üzere gribe benzer olabilir. Ayrıca ısırık bölgesinde rahatsızlık, karıncalanma veya kaşıntı hissi olabilir. Bu belirtiler günlerce sürebilir. Semptomlar daha sonra serebral disfonksiyon, anksiyete, konfüzyon ve ajitasyon şeklinde ilerler. Hastalığa yakalanma ile semptomların başlaması arasındaki süre genellikle 1-3 aydır ancak bu süre 1 haftadan az veya 1 yıldan fazla olacak şekilde değişebilir. Aradaki süre, virüsün merkezi sinir sistemine ulaşmak için periferik sinirler boyunca kat etmesi gereken mesafeye (dolayısıyla ısırığın vücuttaki konumuna) bağlıdır.

Darwin zamanında, teorisine getirilen en önemli itirazlardan birisi, kendisinin de, Türlerin Kökeni isimli eserinde bahsettiği sorunlardan birisidir: Kambriyen jeolojik devri. Bu dönem, jeolojik devirlerden Paleozoik Çağ’ın ilk periyodunu kapsar ve yaklaşık 541 ile 485 milyon yıl önceki bir zaman aralığına tekabül eder. Bu dönemde oluşan jeolojik katmanlar, daha önceki dönemlere nazaran çok daha fazla fosil içerir.

Kambriyen jeolojik devri, ilk olarak, Darwin'in de öğretmenleri arasında bulunan İngiliz jeolog Adam Sedgwick tarafından keşfedilmiş ve isimlendirilmiştir. Bu döneme ait kayaçların en belirgin olarak görüldüğü yer, İngiltere'deki Galler bölgesi olduğu için, bu jeolojik dönem Sedgwick tarafından, Galler’in Latince ismi olan Cambria'ya gönderme olarak Kambriyen olarak adlandırılmıştır. Günümüzdeki canlı şubelerinin çoğunun ilk olarak bu dönemde evrimleştiği düşünülmektedir.

Dini veya kültürel sebeplerle erkeklere uygulanan sünnet, penis başını saran ve koruyan prepüs isimli üst derinin bir kısmının ya da tamamının kesilmesi olayıdır. Sünnet sayesinde penis başı ya da diğer adı ile glans, açıkta kalır. Sünnet genelde küçük yaştaki erkeklere uygulanır fakat bazı ebeveynler çocuklarını doğar doğmaz sünnet ettirerek onları bazı travmalardan korumayı amaçlarlar.

Erkeklere uygulanan bu ritüel, aynı zamanda Afrika, Asya ve Orta Doğu’daki bazı ülkelerde ya da bu ülkelerin içinde bazı topluluklar tarafından kadınlara da uygulanmaktadır ve bu uygulamaya kadın sünneti denir. Kadın sünnetinin bir diğer adı ise kadın genital mutilasyonudur (KGM). Bu uygulama doğrultusunda, tıbbi olmayan sebepler ile kadın üreme organları kısmen ya da tamamen vücuttan çıkartılır. Ancak bu, bilimsel hiçbir dayanağı olmayan ve çok tehlikeli bir uygulama olduğu için 6 Şubat günü Kadın Sünnetine Karşı Sıfır Tolerans Günü olarak tanımlanmıştır.

Şükrü Furkan Öztürk, 1999 yılında Trabzon'da dünyaya geldi. Eğitim hayatına Bilkent Üniversitesi Fizik Bölümü'nde başlayan Furkan Öztürk, lisans eğitimini de burada tamamlamıştır. Üniversite yıllarında, özellikle ultracold dipolar Bose-Einstein kondensatları üzerine teorik çalışmalar yaparak dikkat çekmiştir. Bu çalışmalar sırasında, Hartree-Fock Bogoliubov yöntemini kullanmıştır. Öztürk, akademik kariyerine 2018 yılında Harvard Üniversitesi Fizik Bölümü'nde devam etme kararı almıştır. Burada doktora eğitimine başlayan Öztürk, deneysel atomik, moleküler ve optik fizik alanında yüksek lisans derecesi almıştır. Doktora çalışması sırasında, Erbium elementiyle yapılan kuantum gaz mikroskobu inşasına odaklanmıştır.Şimdi ise Sasselov grubunun bir üyesi olan Furkan Öztürk, homokiralitenin kökenlerini ve önbiyotik dünyanın kimyasına ultraviyole ışığının etkilerini araştırmaktadır. Bu çalışmalar, Dünya'da yaşamın başlangıcına dair önemli ipuçları sunmaktadır.Homokiralite araştırmasında, Furkan, manyetik yüzeylerin chiral etkenler olarak rolünü incelemektedir, bu da chiral kaynaklı spin seçiciliği (CISS) etkisi olarak bilinen bir olgunun sonucudur. Son çalışmasında, bir RNA öncüsünün asimetrik kristallenmesi için manyetik yüzeyleri şablon olarak kullanarak, Furkan, önbiyotik koşullar altında RNA'da homokiraliteyi elde etmenin sağlam bir yolunu göstermiştir. Geçtiğimiz günlerde Evrim Ağacı Youtube resmi kanalında 'Furkan Öztürk Ne Keşfetti, Neden Ödül Aldı?' adlı bir röportaj paylaşılmıştır.^[1][2]

Uçakla seyahat etmek, kaygılarımız ve korkularımız ne derse desin, inanılmaz derecede güvenlidir. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) tarafından yapılan açıklamaya göre, uçakla ulaşım havacılık tarihinin en güvenli ulaşım sistemine dönüşmüştür. Bu, istatistiksel olarak her on milyon döngü için (bir döngü, bir kalkışı ve bir inişi içerir) bir tane bile korkunç bir başarısızlık olmadığı anlamına gelir.

Bir uçakla seyahat etmenin bir otomobilde seyahat etmekten çok daha güvenli olması, sezgisel olarak doğru hissettirmeyebilir; ancak Amerika Birleşik Devletleri'nde, her 100 milyon araçta mil başına yaklaşık 1,13 ölüm meydana gelirken her 100 milyon uçak milinde sadece 0,035 ölüm meydana gelmektedir. Başka bir deyişle, Amerika'da bir araba kazasında ölme olasılığınız yaklaşık olarak 114'te bir iken, bir uçak kazasında ölme olasılığınız yaklaşık olarak 9.821'de birdir.^[1][2]

Ekinokokkozis, Cestoda sınıfının Cyclophyllidea takımına dahil edilen Taeniidae familyasından Echinococcus cinsine ait yassı solucanların neden olduğu enfeksiyondur. Hastalığa kistik ekinokokkoz, hidatik ekinokokkoz ve hidatizos da denilmektedir. Hastalığa neden olan Echinococcus türleri başlıca E. granulosus, E. multilocularis, E. vogeli ve E. oligarthrus olmak üzere dört tanedir. Bu Echinococcus türleri son konak olan başta köpek olmak üzere, tilki ve kurt gibi yabani etçillerin vücutlarında yaşayan endoparazitlerdir (iç parazit). Başta koyun, keçi, sığır olmak üzere birçok memeli de arakonaktır. İnsanlar da bu parazitler için arakonak olarak değerlendirilir, bu yönüyle zoonoz karakterlidir.

Enfeksiyon şiddeti ve biçimi enfekte ettiği canlının arakonak yada son konak olmasına göre değişiklik gösterir. Bunun sebebi ara konaklarda parazitin larval formları enfeksiyon oluştururken son konaklarda ise ergin parazitlerin enfeksiyon oluşturması, bunların tutunduğu ve yerleştiği organların farklı olması, dolayısıyla meydana getirdikleri patolojik değişikliklerin farklı olmasıdır. Ara konak olan insan dahil çeşitli memeli canlıda larva formu olarak içi sıvı dolu, çapı 10 cm den fazla olabilen ve farklı organlarda bulunabilen kistik yapılar meydana gelir. İnsanlarda parazitlenme ve görülme sıklığı bakımından en önemlileri E. granulosus ve E. multilocularis türleridir.