Pelikanlar ve Sıra Dışı Gagaları Hakkında Bilgiler

Bu yazımızda size, pelikanlar ile ilgili birkaç ilginç bilgi vermek istiyoruz:

Pelikanlar gerçekten büyük kuşlardır. Kanat açıklıkları 5 metreyi bulabilir ve yerden 3000 metre irtifada uçabilirler. Dünya üzerinde Antarktika haricindeki bütün kıtalarda yaşayabilen pelikanların, günümüzde 8 farklı türü bulunmaktadır. Bunların büyük bir kısmı ılık ve sıcak bölgelerde yaşar. Çoğu zaman kıyı kenarları ve haliçlerde görülürler.

Fotoğrafta da görebileceğiniz üzere, pelikanlar çoğu zaman balıklar ile beslenirler. Ancak iribaşları, deniz kabuklularını ve hatta kimi zaman kaplumbağaları bile avlayabilirler. Avını yakalayan bir pelikan, kafasını sallayarak ağzının kenarlarından suyun çıkmasını sağlar. Sonrasında avını yutar.

Pelikanlar, söz konusu avlanmak olduğunda son derece sosyal hayvanlardır. Gruplar halinde avlanırlar. Bu konuda oldukça zeki oldukları da söylenebilir. Örneğin derin sulardaki balıkları, kanatlarını hızla suya vurup korkutarak sığ sulara yönlendirirler ve burada avlarlar.

Alt gagaları, irili ufaklı birçok farklı hayvanı su gibi akışkan bir ortamda yakalayabilmek üzere özelleşmiştir. Üst gagaları ise, kaygan avların geri kaçmasını engelleyecek şekilde evrimleşmiştir. Gezegen üzerindeki bütün kuşlar arasında gagası en fazla hacme sahip olan kuş pelikandır. Ortalama büyüklükteki kovalardan 3 tanesine sığdırabileceğiniz kadar balığı tek seferde içerisinde barındırabilir.

Pelikanlar aynı zamanda en ağır kuşlardan birisidir de... Buna karşılık iskeletleri, vücut ağırlıklarının sadece %10'una denk gelir. Kemikleri içerisinde, göğüslerinde, boyunlarında, kanatlarında ve deri altlarında uçabilmelerine yardımcı olan hava kesecikleri vardır. Bu keseler aynı zamanda yüzme konusunda da yardımcı olmaktadır.

Pelikanların burun delikleri yoktur. Gagalarından nefes alıp verirler.

Kahverengi Pelikan

Cüneyt Özdaş

Her ne kadar bu pelikanla ilgili dikkat çeken ilk özellik sapsarı kafasıysa da, türün adı Kahverengi Pelikan (Pelecanus occidentalis) olarak geçmektedir. İkinci dikkat çeken özellik, devasa gagasıdır ki vücut oranlarına göre en iri gagalı pelikanlardan birisidir. Kahverengi Pelikanlar, su yüzeylerini tarayarak uçarlar ve avları üzerine hızla dalarak dev gagalarıyla yakalarlar. 

Kahverengi Pelikanlar, aynı zamanda evrimsel biyoloji ve ekolojinin ortak çabasının müthiş zaferlerinden birisidir. 1960-1970'lerde DDT isimli böcek ilacının kullanımı, doğayı sadece küresel bir felaketin eşiğine getirmemiştir, aynı zamanda bu pelikanların yumurtalarının kabuklarının müthiş derecede incelmesine neden olmuştur. Bu nedenle yumurtaları çok daha kolay kırılmaya başlamıştır. Öyle ki, kuluçkaya yatan annenin ağırlığıyla bile yumurta kırılabilmektedir. Bu sebeple, yavruların neredeyse tamamı daha doğmadan ölmeye başlamıştır. Bu, Kahverengi Pelikan popülasyonunda kritik bir darboğaz yaratmıştır.

Sonradan, DDT'nin kullanımdan kalkmasıyla birlikte, biyologlar bu hayvanları kurtarmak amacıyla onları koruma altına almışlardır. Genleri detaylıca incelenen bireyler, özellikle birbirleriyle çiftleştirilerek çeşitliliğin artması hedeflenmiştir. Uzun çabalar sonunda, "neredeyse tamamen yok olmuş" statüsündeki kahverengi pelikanlar, "neredeyse hiç tehdit altında değil" statüsüne kadar kurtarılabilmiştir. Bu hayvanların sayısı halen artıştadır ve yok oluşun eşiğinden kurtulmuşlardır.

En yakın akrabaları, Peru Pelikanlarıdır. Bu iki pelikan türü, ortak atalarından coğrafi izolasyon dolayısıyla ayrılmıştır. Peru Pelikanları, bu türleşmeden sonra biraz daha iri hale gelmişlerdir. Bu iki pelikan türü, avlanmak için dalış yapan tek pelikan türleridir. Av üzerine dalma sırasında bu pelikanlar vücutlarını ve kafalarını sağa doğru eğerler. Bunun, yutak ve nefes borusunu koruma amaçlı bir davranış olduğu düşünülmektedir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Bilinen en yaşlı Kahverengi Pelikan, 43 yaşındadır.