Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Pandemi, Savaş ve Çevresel Yıkım, Bilim İnsanlarını Hızlı Cevaplar Üretmeye Zorluyor. Bu Şartlarda İyi Bilim Nasıl Yapılır?

Pandemi, Savaş ve Çevresel Yıkım, Bilim İnsanlarını Hızlı Cevaplar Üretmeye Zorluyor. Bu Şartlarda İyi Bilim Nasıl Yapılır?
6 dakika
600
Tüm Reklamları Kapat

Bir kriz sırasında hızlı bir şekilde yapılan bilimin, "iyi bilim" olduğunu nereden bilebiliriz? Bu soru, özellikle de COVID-19 aşısının yaygın kullanıma girmesiyle yeni bir önem kazandı. Araştırmacılar, aşıları bir yıldan kısa bir sürede geliştirmeyi başardılar ve bu, bundan önceki rekor aşı üretim süresi olan olan 4 yıllık rekoru zorlanmadan kırmayı başardı.[1], [2] Ama bu kadar hızlı bir teknolojik gelişim, bulaşıcı hastalık uzmanları aşıların güvenli söylemesine rağmen, insanların aşı olmaktan korkmasına veya uzak durmasına neden olabiliyor.[3], [4], [5]

Bilim insanları, Challenger uzay mekiği patlamasından tutun da 2020 Kaliforniya orman yangınlarına kadar her türlü krizde baskı altına alınıp, konuyla ilgili cevaplar bulmaya çağrılıyorlar.[6], [7] Bu çağrıya kulak veren bilim insanları, bir yandan "düzenli" araştırma modundan "kriz" araştırması moduna geçerken ve uzun çalışma saatlerine, zihinsel olarak zorlu görevlere ve üzerlerindeki yoğun gözetleme baskısına ayak uydurmaya çalışırken, diğer yandan da katı bilimsel standartları korumak zorunda kalıyorlar. Neyse ki, kriz şartlarında üretilen bilim de normal koşullarda üretilen sonuçlar kadar sağlam ve güvenli olabilir.[8]

Tüm Reklamları Kapat

Yakın tarihli bir çalışmada, araştırmacılar, 2014-2017 yılları arasındaki savaş sırasında Suriye'deki arkeolojik yıkımın boyutlarını hızlı bir şekilde değerlendirmekle görevlendirilen disiplinler arası bir grup olan "çatışma/savaş arkeologları"nı incelediler.[9] Bu tür arkeolojik yağmalamalar, IŞİD de dahil olmak üzere terörist gruplar için önemli bir gelir kaynağı olabilmektedir.[10] Bu nedenle Suriye'deki savaş sırasında bazı ünlü politikacılar, güvenlik yetkilileri ve halkın endişeli bir kesimi, Suriye'deki arkeolojik kalıntılarda meydana gelen yıkımın boyutlarının tespit edilmesi konusunda bilim insanlarından hızlı bir şekilde, net cevaplar talep ettiler.[11]

Ve bilim, vaadettiğini verdi: Başarı kıstasınız her ne olursa olsun, çatışma arkeologları, hasar tespiti ve atılması gereken adımlar konusunda çok başarılı bir iş çıkardılar. İnsanlığın bilimsel bilgi düzeyini daha da ileri götüren bulgular toplamayı başardılar.[12], [13] Araştırmaları, ABD Kongresi'ndeki her iki parti tarafından da desteklenen ve ABD eski başkanı Barack Obama tarafından imzalanan bir yasa ile sonuçlandı.[14] Belki de en önemlisi, arkeolojik materyallerin yağmalanması ve kaçakçılığıyla ilgili sorunlar konusunda kamuoyunu bilinçlendirdiler.

Tüm Reklamları Kapat

Kriz Bilimi Bize İyi Bilim Konusunda Neler Öğretebilir?

Bu konuda yapılan güncel bir diğer araştırma, yerel çalışma kültürünün bu başarılarda nasıl bir rol oynadığını ve kriz biliminden alınan derslerin farklı disiplinlere nasıl uygulanabileceğini anlamayı amaçladı.[9]

Bunu araştırmak için, 35 çatışma arkeologu ve onlarla çalışan diğer bilim insanlarıyla görüşüldü. Ayrıca konuyla ilişkili diğer laboratuvarlarda ve ekip toplantılarında yapılan çalışmalar gözlemlendi; çatışma arkeologları tarafından oluşturulan verileri ve analizleri kullanan kişilerle de görüşüldü.

Görüşülen bu kişiler, farklı coğrafi lokasyonlardaydılar ve farklı disiplinlerde çalışıyorlardı. Eğer görüşmek zorunda olsalar, bunu uzaktan (internet yoluyla) yapmak zorundaydılar. Yine de, kendi sahalarında çalışan diğer araştırmacıların neler yaptığından genel olarak haberdardılar.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

İşbirliği, kriz sırasında iyi bilim yapmanın merkezinde yer alır ve araştırmacılar, bir kriz sırasında işbirliği içinde ve başarılı bir şekilde çalışmanın arkasında yatan üç temel faktör tespit ettiler.

Tam Zamanlı Çalışmak Şart Değil!

İlk olarak, çabanın yüzdesi ve dağılımı önemlidir. Araştırmacılar buna "zaman kontrolü" adını veriyorlar. Bulgular, kriz sırasında yapılan bilimde, işe tam zamanlı olarak odaklanmanın illâ daha iyi bir sonuç üretmek anlamına gelmediğini gösteriyor. Hatta yarı-zamanlı olarak kriz bilimine katılım gösteren araştırmacılar, diğer yarı-zamanlı işbirlikçilerin çalışmalarının kalitesine daha fazla güven duyduklarını ifade ettiler. Araştırmacılar, yarı-zamanlı araştırmacıların genel olarak işbirliği hakkında daha kapsamlı bir bakış açısı sağladıklarına inanıyorlar.

Ayrıca yarı-zamanlı kriz araştırmacılarının, kriz sırasında, olağan bilimsel çalışmalarından çok da uzaklaşmamış olmaları, bu araştırmacıların dikkatinin keskin kalmasına yardımcı oldu. Bu, kriz bilimindeki görevlerine döndüklerinde, durumu yeni bir gözle ve metodolojik kesinliğe daha da fazla dikkat ederek değerlendirebilecekleri anlamına geliyordu.

Bilim, Tekil Kişilerce Üretilmez; Ekip İşidir!

İkinci bulgu şuydu: Bilimsel araştırma sonucu üretilen sonuçların sorumluluğunu paylaşmak, araştırmacıları politika ve kamu yararı için daha hızlı bulgular üretmek konusunda motive ediyordu. Araştırmacılar buna "sorumluluk kontrolü" adını verdiler.

Örneğin çalışmalarında çok başarılı olan çatışma arkeologları, üretilen işin kredisini diğer çalışanlara adil ve düzgün bir şekilde dağıtmıştı. Politika yapıcılar için, çalışmalarının amaçlarını ve önceliklerini tercüme etmekten uzak durmamışlardı ve politika yapıcıların, elde ettikleri bulgularını anlamaları ve kullanabilmeleri için sınırlar ve beklentiler belirlediler.

Tüm Reklamları Kapat

Sonuç olarak, işlerini, bir ekiple birlikte çalıştıklarını bilerek yapmışlardı - eser yağma ve kaçakçılığıyla mücadelede kullanılabilecek doğru bulgular üretmek, herhangi tekil bir bireyin sorumluluğunda değildi.

Bilim, Hayattaki Tek Uğraş Değildir!

Son olarak, bir bireyin araştırmaya olan kişisel katkılarının kapsamının belirli sınırları olması önemliydi. Araştırmacılar buna, bilim insanlarının araştırma ve kişisel yaşamları arasında sınırlar koymalarına yardımcı olan bir çalışma ortamı yaratan "kapsam kontrolü" adını veriyorlar. Bir katılımcı, araştırmacılara şöyle diyor:

Yaptığımız iş çok yorucuydu. Eve iş götürmemeye çalıştım; ama yaptığım işin aile hayatımı etkilemeye başladığını biliyordum.

Çalışmalarının kapsamını kontrol edebilen ve karşılaştıkları zorluklar hakkında açıkça konuşabilen bilim insanlarının, projeye bağlı kalmaları ve araştırmanın gücüne olan güvenlerini ifade etme olasılıkları daha yüksekti. Araştırmacılar, ne tür bir iş ve ne kadar iş yaptıkları konusunda sınır koyabilenlerin, hem kendi araştırmalarının hem de başkalarının araştırmalarının gücünü değerlendirmek için daha iyi bir konumda olduklarını ve bu nedenle kendilerine güven duyduklarını söylüyorlar.

Kriz Altında Bilim Yapmak İçin Gereken Şartlar

Baskı altındayken yüksek kaliteli, isabetli ve güvenilir bilimsel araştırma üretmek, kahraman bir kişiliğe veya insanüstü bir dayanıklılığa sahip olmak demek değildir. Baskı altında kaliteli bilim yapmak; düşünceli ve iyi planlanmış çalışma ortamları yaratma ve çalışanları bir yandan yüksek titizlik ve etik standartlara tabi tutarken, diğer yandan onları her türlü destekleyen profesyonel alanlar oluşturma meselesidir.

Tüm Reklamları Kapat

Elbette, hiçbir kriz birbirinin aynısı değildir. Dolayısıyla kriz biliminin en iyi uygulamalarını, eldeki krizin özel koşullarına uyarlamak gerekir. Küresel salgınlar veya yaşam alanınızda meydana gelen bir felaket; kısa, yoğun ve tam zamanlı bir çalışma gerektirebilir. Bazı araştırma projeleriyse özel laboratuvarlara veya ekipmana ihtiyaç duyar - veya çok özel yetiştirilmiş personel gerektirir. Araştırmaların gösterdiği gibi, destekleyici bir altyapıya sahip, titizliğin ve etiğin sürece dahil edildiği bir bilim, baskı altında bile güvenilir sonuçlar üretecektir.

COVID-19 araştırmacıları gibi, çatışma arkeologları da yoğun bir baskı ve sorgulama altında sıkı süreler boyunca çalıştılar. Her iki gruptaki araştırmacılar da, araştırma süreci boyunca yüksek etik standartları uygulamaya devam etme ihtiyacını vurgulamaya devam ettiler.[15]

Sonuç

Bilim insanlarının zor koşullar altında çalışırken etiği ve titizliği nasıl sürdürdüklerini anlamak, halkın bilime olan güvenini korumak için çok önemlidir.[16], [17]

Şu kesindir: Krizler asla bitmeyecek. Toplum, çözümler için bilim insanlarına güvendiği sürece, bilim için etkili araştırmaya elverişli koşullar yaratmak önemlidir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
25
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Bilim Budur! 7
  • Tebrikler! 5
  • Umut Verici! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Muhteşem! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: The Conversation | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 03:28:37 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11511

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
F. Greenland, et al. Pandemi, Savaş ve Çevresel Yıkım, Bilim İnsanlarını Hızlı Cevaplar Üretmeye Zorluyor. Bu Şartlarda İyi Bilim Nasıl Yapılır?. (25 Şubat 2022). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/11511
Greenland, F., Bakırcı, Ç. M. (2022, February 25). Pandemi, Savaş ve Çevresel Yıkım, Bilim İnsanlarını Hızlı Cevaplar Üretmeye Zorluyor. Bu Şartlarda İyi Bilim Nasıl Yapılır?. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/11511
F. Greenland, et al. “Pandemi, Savaş ve Çevresel Yıkım, Bilim İnsanlarını Hızlı Cevaplar Üretmeye Zorluyor. Bu Şartlarda İyi Bilim Nasıl Yapılır?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Çağrı Mert Bakırcı, Evrim Ağacı, 25 Feb. 2022, https://evrimagaci.org/s/11511.
Greenland, Fiona. Bakırcı, Çağrı Mert. “Pandemi, Savaş ve Çevresel Yıkım, Bilim İnsanlarını Hızlı Cevaplar Üretmeye Zorluyor. Bu Şartlarda İyi Bilim Nasıl Yapılır?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, February 25, 2022. https://evrimagaci.org/s/11511.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close