Örümcekler Havalanmak İçin Elektrik Alanı Kullanıyorlar!

Örümcekler yağmurlu günlerde ya da içlerinden göç etmek geldiğinde ördükleri ağları bırakıp harekete geçebiliyorlar. Örümceklerin hareket etmek için kullandıkları yollardan biri de 'balon yöntemi'. Örümceklerle ilgilenen bilim insanları burada bahsedilen ‘balon yöntemi’ne epey aşinalar. Bristol Üniversitesi'nde de bu konuyla ilgili bir araştırma yapıldı ve ortaya bazı yeni bilgiler çıktı. Bu alandaki araştırmaları yürüten Bristol Üniversitesi mensubu Erica Morley ve Daniel Robert, yayımladıkları makalelerinde şöyle belirttiler:

Uçabilen organizmalar dendiğinde insanın aklına örümcek gelmiyor ama kanatları olmayan bu eklem bacaklılar, yerden 4 kilometre yüksekte gözlemlendiler.

Yerden dört kilometre yükseğe kadar çıkabilen, bu yükseklikte yüzlerce kilometre mesafe kat edebilen örümcekler bunu yapmak için atmosferdeki potansiyel gradyan adı verilen elektrik çemberinden faydalanıyorlar. Yeryüzü ile iyonosfer arasında bulunan bu elektrik çemberi gücünü şimşeklerden alıyor.

Bu araştırmada bahsedilen 'balon yöntemi' aslında ortaya yeni çıkmış bir şey değil. Hatta örümceklerin balon yöntemiyle uçabildikleri, bu durumun da elektrik çemberinden kaynaklandığı fikri 1800'lü yıllarda ortaya atılmıştı. Ancak Morley ve Robert'a göre bu fikir ortaya atıldıktan sonra teste bile tabi tutulmadan göz ardı edilmişti. Morley ve Robert, bu fikrin ortaya atılış hikayesinden şöyle bahsediyorlar:

Charles Darwin ‘Beagle’ adlı gemideyken yüzlerce örümceğin rüzgarsız bir günde gemiye iniş yaptığını görmüş, balon yönteminin ardındaki kuvvetlerin yükselen hava kütlelerinden kaynaklanıyor olabileceğini düşünmüştü. Ancak Darwin bu düşüncesini destekleyebilecek kadar kanıt sunmadı.

Bu konuyla ilgili 2013 yılında bazı çalışmalar yürüten bir grup araştırmacı ise bu 'balon yöntemi'nin ardında kısmen elektrik alanlarının yatıyor olabileceği fikrini ortaya atmıştı. Morley ve Roberts'ın araştırmalara başlama nedeni de örümceklerin bu elektrik alanlarına ve elektriksel dalgalanmalara gerçekten tepki verip vermediklerini görmekti.

Araştırmalar kapsamında Erigone cinsi örümcek yakalayan ve hava hareketi ya da atmosfer elektriği gibi uyarıcıların yer almadığı bir deney ortamı hazırlayan Morley ve Roberts, yapay bir elektrik alanı oluşturup örümceğin tepkilerini gözlemlemeye başladılar.

Deneye tabi tutulan örümcekler yapay elektrik alanı açıldığında gerçekten de havalanmaya başladılar. Örümceğin havalanmasını sağlayan tek şey de elektrik alanındaki elektrostatik kuvvetlerdi. Saçınıza balon sürttüğünüz zaman saçınız dikleşir. Tıpkı saçınızın dikleşmesi gibi örümceğin havalanmasını sağlayan da aynı kuvvettir.

Örümcekler yapay elektrik alanı kapandığı zaman yavaşça aşağıya doğru kaymaya başlıyor; alan yeniden açıldığında ise yukarıya doğru hareketlenmeye başlıyorlardı. 'Balon yöntemi' ve elektrik alanları arasındaki ilişki hakkında konuşan Morley şöyle söylüyor:

Bir örümceği havalandırmak için elektrik alanına ihtiyaç var mı bilmiyoruz. Ama bunu yapmak için elektrik alanının yeterli olduğunu biliyoruz.

Örümceklerin vücutlarındaki duyarlı kıllar (trichobothria) elektrik alanlarına tepki olarak harekete geçiyorlar ve araştırmacılara göre örümcekler atmosferdeki potansiyel gradyanları bu şekilde fark edebiliyorlar.

Örümcekler hakkında çok şey öğrenmiş olmamıza rağmen bu tür araştırmalar aslında örümceklerin sekiz bacaklarında daha nice marifetlerinin olduğunu bize gösteriyor.

Konuyla ilgili olarak Bristol Üniversitesi'nin aşağıdaki videosu izlenebilir (İngilizce):