Örümcekler Havalanmak İçin Elektrik Alanı Kullanıyorlar!
Ines Carrara
Örümcekler yağmurlu günlerde ya da içlerinden göç etmek geldiğinde ördükleri ağları bırakıp harekete geçebiliyorlar. Örümceklerin hareket etmek için kullandıkları yollardan biri de 'balon yöntemi'. Örümceklerle ilgilenen bilim insanları burada bahsedilen ‘balon yöntemi’ne epey aşinalar. Bristol Üniversitesi'nde de bu konuyla ilgili bir araştırma yapıldı ve ortaya bazı yeni bilgiler çıktı. Bu alandaki araştırmaları yürüten Bristol Üniversitesi mensubu Erica Morley ve Daniel Robert, yayımladıkları makalelerinde şöyle belirttiler:
Uçabilen organizmalar dendiğinde insanın aklına örümcek gelmiyor ama kanatları olmayan bu eklem bacaklılar, yerden 4 kilometre yüksekte gözlemlendiler.
Yerden dört kilometre yükseğe kadar çıkabilen, bu yükseklikte yüzlerce kilometre mesafe kat edebilen örümcekler bunu yapmak için atmosferdeki potansiyel gradyan adı verilen elektrik çemberinden faydalanıyorlar. Yeryüzü ile iyonosfer arasında bulunan bu elektrik çemberi gücünü şimşeklerden alıyor.
Bu araştırmada bahsedilen 'balon yöntemi' aslında ortaya yeni çıkmış bir şey değil. Hatta örümceklerin balon yöntemiyle uçabildikleri, bu durumun da elektrik çemberinden kaynaklandığı fikri 1800'lü yıllarda ortaya atılmıştı. Ancak Morley ve Robert'a göre bu fikir ortaya atıldıktan sonra teste bile tabi tutulmadan göz ardı edilmişti. Morley ve Robert, bu fikrin ortaya atılış hikayesinden şöyle bahsediyorlar:
Charles Darwin ‘Beagle’ adlı gemideyken yüzlerce örümceğin rüzgarsız bir günde gemiye iniş yaptığını görmüş, balon yönteminin ardındaki kuvvetlerin yükselen hava kütlelerinden kaynaklanıyor olabileceğini düşünmüştü. Ancak Darwin bu düşüncesini destekleyebilecek kadar kanıt sunmadı.
Bu konuyla ilgili 2013 yılında bazı çalışmalar yürüten bir grup araştırmacı ise bu 'balon yöntemi'nin ardında kısmen elektrik alanlarının yatıyor olabileceği fikrini ortaya atmıştı. Morley ve Roberts'ın araştırmalara başlama nedeni de örümceklerin bu elektrik alanlarına ve elektriksel dalgalanmalara gerçekten tepki verip vermediklerini görmekti.
Araştırmalar kapsamında Erigone cinsi örümcek yakalayan ve hava hareketi ya da atmosfer elektriği gibi uyarıcıların yer almadığı bir deney ortamı hazırlayan Morley ve Roberts, yapay bir elektrik alanı oluşturup örümceğin tepkilerini gözlemlemeye başladılar.
Deneye tabi tutulan örümcekler yapay elektrik alanı açıldığında gerçekten de havalanmaya başladılar. Örümceğin havalanmasını sağlayan tek şey de elektrik alanındaki elektrostatik kuvvetlerdi. Saçınıza balon sürttüğünüz zaman saçınız dikleşir. Tıpkı saçınızın dikleşmesi gibi örümceğin havalanmasını sağlayan da aynı kuvvettir.
Örümcekler yapay elektrik alanı kapandığı zaman yavaşça aşağıya doğru kaymaya başlıyor; alan yeniden açıldığında ise yukarıya doğru hareketlenmeye başlıyorlardı. 'Balon yöntemi' ve elektrik alanları arasındaki ilişki hakkında konuşan Morley şöyle söylüyor:
Bir örümceği havalandırmak için elektrik alanına ihtiyaç var mı bilmiyoruz. Ama bunu yapmak için elektrik alanının yeterli olduğunu biliyoruz.
Örümceklerin vücutlarındaki duyarlı kıllar (trichobothria) elektrik alanlarına tepki olarak harekete geçiyorlar ve araştırmacılara göre örümcekler atmosferdeki potansiyel gradyanları bu şekilde fark edebiliyorlar.
Örümcekler hakkında çok şey öğrenmiş olmamıza rağmen bu tür araştırmalar aslında örümceklerin sekiz bacaklarında daha nice marifetlerinin olduğunu bize gösteriyor.
Konuyla ilgili olarak Bristol Üniversitesi'nin aşağıdaki videosu izlenebilir (İngilizce):
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
11
-
6
-
6
-
4
-
3
-
3
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- Çeviri Kaynağı: Science Alert | Arşiv Bağlantısı
- Erica L. Morley, et al. (2018). Electric Fields Elicit Ballooning In Spiders. Current Biology, sf: -. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 11/05/2025 12:42:49 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7278
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
This work is an exact translation of the article originally published in Science Alert. Evrim Ağacı is a popular science organization which seeks to increase scientific awareness and knowledge in Turkey, and this translation is a part of those efforts. If you are the author/owner of this article and if you choose it to be taken down, please contact us and we will immediately remove your content. Thank you for your cooperation and understanding.
