Bazı Balinalar Sanıldığından Çok Daha Uzun Yaşıyor Olabilir!

Balinalar, memeliler uzun yaşam rekorunu elinde tutan şampiyonlardır. Bazı balina türleri 100 yaşını görebilirken uzmanlar bir Grönland balinasının 211. doğum gününü kutladığını bile söylüyor. Ancak balinaların yaşam sürelerine dair tahminler genellikle nadir bulunan doku örneklerine dayanır ve bunu yorumlanması o kadar da kolay değildir.

Science Advances dergisinde yayınlanan bir çalışma, bu soruna iyi bir çözüm bulmuş olabilir. On yıllara yayılan fotoğraf kayıtlarını, hayat sigortası şirketlerinin ömür beklentisini belirlemek için kullandıkları istatistiksel yaklaşımla birleştiren araştırmacılar, en az bir balina türünün beklediklerinden neredeyse iki kat daha uzun süre yaşadığı sonucuna vardı.^[1] Çalışma, diğer balina türlerinin de ömür beklentilerini aşabileceğini öne sürüyor. Çalışmayla bağlantısı olmayan Oregon Eyalet Üniversitesi deniz memelileri biyoloğu C. Scott Baker, şöyle yorumluyor:

Yazarların burada yaptıkları oldukça etkileyici. Elde ettikleri sonuçlar için oldukça iyi bir gerekçe sunuyorlar.

Araştırmacılar, balinaların yaşını tahmin etmek için birden fazla yöntem denedi. Bu yöntemler arasında, her yıl biriken kulak kiri katmanlarının "ağaç halkası" gibi sayılması ve göz proteinlerinde düzenli bir hızda gerçekleşen kimyasal dönüşümlerin ölçülmesi gibi yöntemler bulunuyor. Ekip, ayrıca balinaların yağ dokularında saplanıp kalmış zıpkın uçları gibi tarihsel kayıtları da kullandı.

Bu veriler, Kuzey Kutbu'nda yaşayan ve planktonla beslenen Grönland balinasının (Balaena mysticetus) yaşam süresi konusunda lider olduğunu gösteriyor. Bununla birlikte, mavi balina, oluklu balina ve beyaz balina gibi diğer türlerin yaşı da 100 yılı aşabiliyor.

Ancak bu analizler için gerekli olan örnekler çoğunlukla yeni ölmüş balinadan alınması gerektiği için bu örnekleri elde etmek zor olabiliyor. Kulak kiri gibi daha genel yöntemler ise tüm türlerde her zaman çalışmıyor. Alaska Fairbanks Üniversitesi'nden ekolog Greg Breed, 20. yüzyılda balinaların yoğun bir şekilde avlandığını, bu yüzden birçok türün büyük ve yaşlı bireylerinin neredeyse hepsinin öldürüldüğünü de belirtiyor. Bugün hayatta olan balinaların çoğu oldukça genç olduğu için hayatta kalan yaşlı balinaları tespit etmek de oldukça güçleşiyor.

Breed ve ekibi, bu zorlukların üstesinden gelmek için her ikisi de geçmişte yoğun bir şekilde avlanmış olan iki gerçek balina türü olan Buzul Balinası (Eubalaena glacialis) ve gerçek güney balinası (Eubalaena australis) türlerinin yaşam sürelerini tahmin etmek için istatistiksel analiz yöntemlerini kullandı. Araştırmacılar, ölü balinalardan örnek almak yerine, 1970'lere kadar uzanan fotoğraf kataloglarını kullanmaya karar verdi. Bu kayıtlardaki balinaların hangi tür olduğu tek tek tanımlanabildiği için bir balinanın ne zaman öldüğü yaklaşık olarak anlaşılabiliyordu.

Araştırmacılar, bu verileri anlamlandırmak için bir popülasyonun hangi yaşlara kadar hayatta kalabileceğini tahmin etmekte kullanılan istatistiksel modelleri kullandı. En iyi sonuçları veren model, insan ömrünü tahmin etmek ve hayat sigortası primlerini ayarlamak için kullanılan bir modeldi.

Sonuçlar, gerçek güney balinalarının ortalama yaşam süresinin yaklaşık 73 yıl olduğunu ve popülasyonun %10'unun 132 yaşını aşabileceğini ortaya koydu. Buna karşılık, önceki kaba tahminler bu balinaların maksimum yaşam süresini 70-80 yıl olarak öngörüyordu. Breed, gerçek güney balinaları sandığımızdan çok daha uzun yaşadığını belirtiyor.

Ancak buzul balinaları geçmişteki katliamların etkilerinden kurtulamadığı için nesilleri tehlike altındadır. Bu tür, ABD’nin doğu kıyıları gibi yoğun insan nüfusunun bulunduğu kıyı bölgelerinde yaşadığı için güneydeki akrabalarından daha savunmasız olabilir. Ekip, buzul balinalarının ortalama yaşam süresinin 22 yıl olduğunu ve sadece %10'unun 47 yaşını aşmasının muhtemel olduğunu tahmin ediyor. Araştırmacılar, istatistiklerin bu kadar kötü olmasının bir diğer nedeninin balinaların gemi çarpması ve balıkçılıkta kullanılan ekipmanlara dolanıp ölmeleri nedeniyle yaşadıkları can kayıpları olduğunu söylüyor.

Kuzeydoğu Ohio Tıp Üniversitesi’nden ve balinaların yaşlanmasını inceleyen anatomist Hans Thewissen şöyle anlatıyor:

Bu çalışmayı son derece ilgi çekici buluyorum. Bu balinalar bazı açılardan sürüngen gibi davranıyorlar. Buna rağmen diğer memelilere daha çok benziyorlar. Bu yüzden 100 yıldan fazla yaşamaları oldukça şaşırtıcı.

Araştırmacılar, Grönland balinalarının bu kadar uzun yaşamalarının nedeninin tembel olmaları olduğunu belirtiyor. Yavaş yüzüyorlar, yavaş olgunlaşıyorlar ve memeli standartlarına göre yavaş bir metabolizmaları var.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Breed, gerçek güney balinaları için buldukları sonucun diğer balina türleri için de geçerli olabileceğini ancak diğer büyük balinaların ne kadar yaşadığını bilmediklerini söylüyor. Diğer türler, mevcut verilerin gösterdiğinden çok daha uzun yaşıyor olsa da geçmişteki balina avcılığı bunu görmemizin önüne geçmiş olabilir.