Öpüşmenin Kökeni, Büyük Maymunların Tımar Davranışından Geliyor Olabilir!

Evolutionary Anthropology dergisinde yayımlanan bir makalede Warwick Üniversitesi'nden bir araştırma ekibi insanlarda öpüşmenin atasal büyük maymunların tımar davranışlarından evrimleşmiş olabileceğini öne sürüyor.

Bir öpücük yalnızca bir öpücük gibi görünebilir; ancak nerede ve ne zaman gerçekleştiğine göre kültürel gelenekler ve tarihsel bağlam önem kazanır. Kimin nerede, ne zaman ve nasıl öpüşebileceğine dair kuralları toplumlar uzun zaman önce belirlemiştir.

Antik Roma’da, bireyler arasındaki ilişkiye göre farklı anlamlar taşıyan çeşitli öpücük türleri vardı. Örneğin, "osculum" yanaktan yanağa verilen öpücük, "basium" dudaktan verilen, ancak cinsel bir anlam taşımayan öpücük ve "savium" ise erotik öpücüktü.

Öpücükler sadece bununla da sınırlı değildir. Saygı göstermek için yüzük, el ya da ayak öpmenin yanı sıra törensel ve dini öpüşmelerin de uzun bir geçmişi vardır. Düğün öpücüğü, doğum günü öpücüğü, yeni yıl öpücüğü, ökseotu altında öpüşme veya iyi şans için öpücük gönderme gibi birçok geleneksel öpücük türü saymak mümkün.

Öpüşme gelenekleri kültürler arasında büyük farklılıklar gösterebilir. Avrupa'nın bazı bölgelerinde yanaktan yanağa iki öpücük standart bir selamlaşma biçimiyken, bazı bölgelerde üç öpücük beklenir. Belçika’da ise yalnızca bir öpücükle selamlaşılır. Bu öpücükler genellikle cinsiyetler arasında veya kadınlar arasında olurken, Avrupalı erkekler diğer erkekleri öpmeyi genellikle yakın akrabalarıyla sınırlandırır. Umman’da ise beyler arasındaki tokalaşmanın ardından burun öpücüğü yaygındır.

Öpücük, sevgi, yakınlık ya da sosyal bağ kurma işaretlerini iyi düzenlenmiş bir şekilde göstermenin çok yönlü bir yöntemidir, ancak öpüşmenin nasıl başladığı devam eden bir tartışmadır. Bazı çalışmalar, kökenini bebek emzirme veya yiyecekleri önceden çiğneyip bebeklere verme gibi besleyici bakım davranışlarına dayandırırken, diğer hipotezler ise öpüşmeyi bir uyumluluk testi olarak görüyor. Bu hipoteze göre, öpüşme mikroflorayı inceleyerek genetik sağlığı test etmek için gelişmiş biyolojik bir mekanizma.

Warwick Üniversitesi’nden Adriano R. Lameira liderliğindeki bir araştırma ekibi, öpüşmenin aslında insanlarda, büyük maymunların sosyal bağ kurmak için yaptığı tımar davranışlarından evrimleşmiş olabileceğini öne sürüyor. "Tımarcının son öpücüğü hipotezi" olarak adlandırılan bu görüşe göre, büyük maymunlar tımar sırasında dudaklarını uzatıp hafifçe emerek bir kapanış hareketi yapıyor ve bu davranış, günümüzdeki öpüşmenin formuna ve işlevine oldukça benziyor.

Eskiden büyük maymunların yaptığı gibi, insanlar da birbirlerinin tüylerini ayıklamak ve temizlemek için uzun tımar seanslarına ihtiyaç duyuyordu. Ancak, evrim sürecinde insanların vücut tüylerinin azalmasıyla, bu seanslar zamanla gereksiz hale geldi. Yine de tımarın hijyenik amacı zayıflarken, sosyal bağ kurma ve yakınlaşma ihtiyacı devam etti. İşte bu noktada, tımar sırasında gerçekleşen dudak teması, yani o “son öpücük” davranışı kalıcı hale geldi.

Araştırmacılar, bu hipotezi desteklemek için farklı maymun türlerinin tımar davranışlarını daha detaylı incelemenin yararlı olacağını düşünüyor. Ayrıca, kürk yoğunluklarının farklılık gösterdiği maymun popülasyonlarında tımarın nasıl değiştiğine bakmak, öpüşmenin evrimsel kökeni hakkında daha fazla fikir verebilir.