Olumsuz Deneyim Farelerde Empati Yeteneğini Etkiliyor!

Sosyal hayvanlar, özellikle insanlar için, başkalarının duygusal durumlarını tanımak ve bunlara tepki vermek hayati öneme sahiptir. Bu yeteneği önemli bir yönü empati olarak adlandırılır. Empatiyi bu bağlam için başka bir kişinin duygusal sıkıntı içinde olduğunu anlamak anlamında kullanabiliriz.

Bireyler, bir başkasının sıkıntı içinde olduğunu gördüklerinde çok farklı şekillerde tepki verebilir. Bu tepkiler iki ana kategoriye ayrılır:

• Prososyal tepkiler: Sıkıntı içindeki kişiye bakım ve destek sağlamak için ona yardım etmektir.
• Antisosyal tepkiler: Bir başkasının sıkıntısı, durumu gözlemleyen kişide benzer bir sıkıntı ve duygusal acıyı tetikler. Bu, kişinin durumdan uzaklaşarak kendi duygularına odaklanmasına neden olur.

Bir kişinin olaylara verdiği tepkiler, büyük ölçüde kişinin kendi geçmişine ve özellikle, tanık olduğu duruma benzer bir deneyimi olup olmadığına bağlıdır. Nature Neuroscience dergisinde yayınlanan yeni bir makale, "olumsuz kişisel deneyimlerin" başkalarının duygusal sıkıntılarına verilen tepkileri nasıl etkilediğine dair nörobilişsel temelleri inceliyor.^[1]

Başkalarının duygularını tanıma ve tepki verme yeteneği sadece insanlara özgü değildir, birçok memeli de buna benzer davranışlar sergileyebilir. Ancak, olumsuz kişisel deneyimlerin diğer hayvanlar üzerindeki etkisi net olarak bilinen ve çok çalışılan bir alan değildir. Yazarlar, bu tür deneyimlerin farelerin stresli durumlar karşısındaki tepkilerini etkileyip etkilemediğini inceledi ve bu deneyimlerin insanlarda görülen etkilere benzer etkileri olduğunu ortaya koydu. Bu durum, insanların empati yetisinin farelerdeki empatiyle benzer nörolojik temellere sahip olabileceğini göstermektedir.

Araştırmacılar, gözlemledikleri duruma benzer bir deneyim yaşamış olan farelerin aynı deneyimi yaşamamış olan farelere kıyasla daha fazla antisosyal ve kaçıngan davranışlar sergileme eğiliminde olduklarını tespit etti.

Hormonal etkiler ve sosyal hiyerarşi de olumsuz kişisel deneyimlerde önemli bir rol oynadı. Erkek farelerde sosyal hiyerarşideki konum belirleyiciydi. Baskın karakterde olan erkek fareler, diğer erkek farelere kıyasla daha fazla antisosyal tepki gösterme eğilimindeydi. Dişi farelerde ise kızgınlık döneminin etkili olduğu görüldü. kızgınlık Dönemde olan fareler olumsuz kişisel deneyimden tamamen etkilenmiyordu.

Çalışmada ayrıca bu sonuçların nörolojik temeli de incelenmiştir. İnsanlarda medial prefrontal korteks stresin ve sosyal bilişsel faaliyetlerin düzenlenmesinde önemli bir role sahiptir. Bu nedenle araştırmacılar aynı durumun fareler için de geçerli olabileceğini öne sürdü. Bu fikri test etmek için,bazı farelerde medial prefrontal korteksin aktivitesini ve strese verilen tepkilerde rol oynadığı bilinen kortikotropin salgılatıcı hormonun salgılanmasını sağlayan bir grup nöronu baskıladı.

Araştırmacılar, bu nöronları baskıladıklarında olumsuz kişisel deneyime sahip farelerin prososyal tepkiler sergileme eğilimlerinin arttığını tespit etti. Araştırmacılar, şöyle anlatıyor:

Bu müdahale, olumsuz kişisel deneyime sahip grubun çevresindeki diğer bireyleri gözlemleyerek onların duygusal veya sosyal durumlarını anlama çabasını yeniden yeniden eski seviyelerine getirdi. Nöronların baskılanması, olumsuz kişisel deneyimi olmayan farelerde prososyal tepkileri arttırırken bu hücrelerin kasıtlı olarak aktive edilmesi, olumsuz kişisel deneyime sahip olmayan farelerde herhangi bir etki yaratmadı. Olumsuz kişisel deneyime sahip farelerin ise kaçınma davranışını arttırdı.

Makale, farelerde, "kişisel deneyimin stres duygularını tanıma üzerindeki etkisinin medial prefrontal korteksteki kortikotropin salgılatıcı hormon aktivitesi tarafından düzenlendiği" sonucuna varmıştır. Çalışmanın başyazarı Federica Maltese, şöyle anlatıyor:

Medial prefrontal korteksteki kortikotropin salgılatıcı hormon, insanlarda da benzer işlevlere sahiptir. Bu nöronları hedef almak, çeşitli psikiyatrik durumlarda gözlemlenen duygusal tepki değişimlerini iyileştirmeye yönelik yeni tedavilerin geliştirilmesine yardımcı olabilir.

Empatinin nörobilişsel temellerini anlamak, travma sonrası stres bozukluğu, otizm ve şizofreni gibi empatinin ve başkalarının duygularını anlama yetisinin baskılandığı durumların tedavisi için yeni kapılar açabilir.