4 Günlük Yoğun Terapi, Obsesif Kompulsif Bozukluğu Durdurabilir!

Neredeyse on yıl boyunca temizlik ritüelleri Kathrine'nın hayatına hükmetmişti. Norveç’in güney sahil kasabasında bulunan Bergen’in orta yaşlı sakini Kathrine Mydland-aas, mikrop ve hastalık bulaşması korkusu ile sonu gelmeyen bir toplama, süpürme ve yıkama döngüsü içinde tükenmişti. 41 yaşındaki Kathrine Mydland-aas şöyle söylüyor:

Bir felakete doğru sürüklendiğimin farkındaydım. Çocukların ev ödevlerine yardım edemiyor, onlar için yemek yapamıyor ve onlara sarılamıyordum. Temizlikten başka herhangi bir şey yapamazdım. Üstesinden gelmeyi denedimse de bu ritüeller her zaman galip geldi.

Temizlik ritüellerinin başladığı zamandan dokuz yıl sonra, bir psikolog tarafından kendisine obsesif kompulsif bozukluk (OKB) tanısı konuldu ve Kathrine Mydland-aas Bergen'deki Haukeland Üniversitesi Hastanesindeki bir kliniğe sevk edildi. Klinikte bulunan ekip, sadece dört gün süren bir davranışsal terapi uyguluyordu. Mydland-aas, tedavinin süresi hakkındaki şaşkınlığını şöyle dile getiriyor:

Dört gün içerisinde ne yapabilirler ki diye düşündüm. Fakat bu tedavi hayatımı değiştirdi.

Mydland-aas, ekspozür (maruz bırakılma) terapisinin daha ufak bir versiyonu olan ve iki Norveçli psikolog Gerd Kvale ve Bjarne Hansen tarafından tasarlanmış Bergen usulü dört günlük OKB tedavisine kabul gören 1200'ün üzerinde hastadan birisiydi. Dört-gün protokolü son zamanlarda etkinliği ve verimliliği yönünden uluslararası ölçüde dikkat çekmiştir. Hatta Time dergisi, Haukeland Üniversitesi Hastanesi ve Bergen Üniversitesine bağlı olan ikilinin adını, sağlık alanında yılın en etkili 50 kişisinden ikisi olarak açıklamıştır.

Weill Cornell Medicine ve NewYork Presbyteriand'a anksiyete ve OKB üzerine yoğun tedavi programı yürüten bir klinik psikoloğu olan Avital Falk, bu kadar kısa sürede böylesine çok şey yapmış olmanın inanılmaz olduğunu vurguluyor. OKB tedavisi rejimleri; genel olarak, birkaç ay boyunca her hafta gerçekleşen ve saatler süren seanslardan oluşmaktadır fakat artık çoğu klinisyen yoğunlaştırılmış terapiyi benimsemektedir. Falk, yoğun tedavi ve Bergen yöntemi ile ilgili olarak şunları söylüyor:

Yoğun tedavi genellikle haftalık üç saatten, on, on iki saate kadar değişen formatlara sahip olduğundan (hatta buna her şeyi dört gün içerisinde halledebilen Bergen metodunu da katarsak) özellikle dikkat çekmektedir.

Kvale, 1990’ların başından beri fobiler ve kronik yorgunluğu da içeren çeşitli bozuklukların tedavisi için yoğunlaştırılmış terapiler uygulamaktadır. Norveç'te OKB hastalığına sahip insanlar için etkili psikolojik tedavi eksikliğinin uzun yıllardır farkındaydı ve bu durum, onu OKB için yoğunlaştırılmış bir terapi metodu geliştirmeye teşvik etmişti. 2010 yılında bu metodu geliştirebileceği bir klinik açma konusunda Haukeland Üniversitesi Hastanesi yöneticilerinden yardım istedi ve bu isteği kabul gördü. Bunun üzerine Kvale derhal, LET tekniği denilen bir metodu yıllarca uygulamış biri olan Hansen'i işe aldı.

LET tekniğinin adı, anlamı "anksiyetenin üzerine git" demek olan "LEan into The anxiety"den gelmektedir. OKB sahibi bireyleri, özellikle kaygı veren anlar üzerine odaklanmaya yönelten ve nihayetinde Bergen tedavisinin temel dayanağını oluşturan bir yöntemdir.

İkili, dört-gün protokolünün tasarımını 2011 güzünde tamamlayarak takip eden yılın haziran ayında ilk hasta grubu üzerinde uygulamışlardır. Kvale, tatbik ettikleri tedavinin tam olarak istedikleri gibi ilerlediğini ve dört günlük süreç boyunca büyük bir değişim gözlemlediklerini belirtmişlerdir.

Pixabay

Bergen metodu üç fazda gerçekleşmektedir: İlk gün, terapist hastalara OKB hakkında bilgi verir ve onların sonraki iki gün boyunca tabi tutulacakları ekspozür fazına hazırlanmalarını sağlar. Ekspozür fazında bireyler doğrudan korkularıyla yüzleşir. Örneğin; birey kirlenme korkusu taşıyorsa, terapist tarafından anksiyetesini ya da rahatsızlığını tetikleyecek bir cisim yahut yüzey seçmeleri ve ona dokunmaları istenir. Hastalar, anksiyeteyi veya rahatsızlığı azaltacak otokontrolü sağlama dürtüsünü hissettiklerinde dikkatlerini bu anlara vermeleri ve bunları değişimin dönüş noktası olarak kullanmaları konularında teşvik edilir. Son günde ise katılımcıların, terapi esnasında kazandıkları davranışsal değişimi gündelik hayatlarına döndüklerinde nasıl sürdürecekleri üzerine düşünmeleri sağlanır.

Kvale ve Hansen'e göre, ortadaki iki gün, Bergen metodunu birçok yönden verimli kılan uzatılmış bir terapi seansı olarak işlev görmektedir. Diğer temel özellikler, ekspozür fazı boyunca LET tekniğinin kullanımını ve terapistlerin üç ila altı kişilik gruplar halinde, aynı sayıda hasta üzerinde bir ekip olarak çalıştığı tedavi yöntemini içerir. Kvale bu planlamanın; her bir hastaya hususi bakım şansı tanımasının yanı sıra, bir hastanın diğerlerinin de aynı değişim sürecinden geçtiğini gözlemlemesini sağlaması bakımından önemli olduğunu belirtir.

Bu senenin başlarında Kvale, Hansen ve iş arkadaşları, tedavinin etkilerinin uzun vade analizini içeren bulguları rapor olarak sunmuşlardı. Ağustos ayında Cognitive Behaviour Therapy'de yayımlanan çalışmalarına göre tedaviyi takiben dört yıl içerisinde 77 hastadan 56'sında ilerleme kaydedilmiş ve bu 56 kişinin 41'i tamamen iyileşmiştir. Tedavi sonuçları, katılımcıların önceden bir tedavi görmüş olması veya OKB ilaç tedavisinde yaygın olarak kullanılan Cipralex gibi seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRIs) kullanıp kullanmamalarından bağımsızdı. Ekip üyeleri bulgularını, diğer düşük yoğunluklu ekspozür tedavilerin yayımlanmış analiz sonuçlarıyla karşılaştırdıklarında Bergen tekniğinin hastalığı hafifletme ve iyileştirme konusunda belirgin ölçüde yüksek bir başarı oranına sahip olduğunu gördü.

Norveçli psikologların yakın çalışma arkadaşı olmasına karşın çalışmaya katılmayan Pensilvanya Üniversitesinde klinik psikolog olan Martin Franklin sonuçlardan çok etkilendiğini ve insanların kazanımlarını dört yıllık evrede korumasının hayli ilgi çekici olduğunu söylüyor. Fakat Franklin, Bergen metodunun görece daha uzun süren diğer ekspozür formlarından ve tepki önleme (İng: "response prevention", ERP) terapilerinden daha etkin olup olmadığını söylemek için henüz çok erken olduğunu da belirtiyor. Her şeyden önce; ekibin analizi, tedavi edilmemiş bir kontrol grubundan yoksun olduğundan incelenen hastaların terapiye cevap vermesinin sadece daha muhtemel olduğu ihtimali göz ardı edilmemelidir. Buna ek olarak çalışma; Bergen metodunu, sadece önceki uzun vade izleme değerlendirmeleri olan OKB çalışmaları ile karşılaştırmaktadır. Buna istinaden Franklin, nihayetinde çalışmanın en iyi örneklerle karşılaştırılmamış olabileceğini söylemektedir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Franklin'e göre Bergen metodunun Amerika Birleşik Devletleri ya da diğer belirgin şekilde farklı kültürlere sahip ülkelerdeki hastalarda işe yarayıp yaramadığı meselesi, cevaplanmamış ama yakın gelecekte cevaplanabilecek bir başka sorundur. Kvale ve Hansen kısa bir süre önce İzlanda ve İsveç'te çalışma grupları oluşturdu ve gelecek sene Houston'da ekipler halinde çalışmalar başlatacak. İkili, tedaviyi farklı ülkelerde büyük çapta yaygınlaştırmadan önce, yeni kültürel ortamlarda tedavinin ne kadar iyi gittiğinin değerlendirmesine yönelik rastgele yapılmış kontrollü denemeler ile çalışma yürüteceklerine dikkat çekiyor. 

Falk, sağlık hizmetlerindeki farklılıkların Bergen tekniğinin geniş ölçekli kullanımına yönelik engel teşkil edebileceğine dikkat çekiyor. Norveç hükümeti Bergen tedavisini, günümüzde ABD'de bulunmayan genel sağlık sistemi aracılığıyla mümkün kılmaktadır. Amerikan kliniklerindeki yoğun tedavi programları, kimi zaman binlerce dolar kadar pahalı olabiliyor ve sigorta şirketleri bu maliyetleri her zaman karşılamayabiliyor. Bir hasta, haftada bir yapılan uzun dönemli tedaviyi tercih etmiş başka bir hastayla aynı seans süresine sahip yoğun bir terapi görüyor olsa bile Falk, ön ödemelerin tedaviye erişim konusunda engel teşkil edebileceğini vurguluyor.

Tedavi daha geniş çapta kullanılmaya başlandıkça Norveçli ikili ayrıca; hastanın dört-günlük Bergen tedavisine başlanıldığında meydana gelen genetik, epigenetik ve nörobiyolojik değişimleri çeşitli ülkelerin araştırmacılarıyla beraber inceleyebilecek. Massachusetts'teki McLean Hastanesi bilim şefi ve projeye katılım gösteren bilim insanlarından biri olan Kerry Ressler; Bergen protokolünün yoğun yapısının, beynin yeni bir duygusal süreci nasıl çabucak öğrenebildiğini incelemek için bu tedaviyi ideal bir örneklem haline getirdiğini söylüyor. Ressler'e göre; çalışmanın diğer amaçları arasında, biyolojik işaretleyiciler (kan, tükürük veya nörogörüntüleme) yoluyla bu tür tedaviye en iyi tepki verebilecek olan hastaların tespit edilip gelecekteki tedavilerin gidişatı için yeni bilgiler edinilmesi de var.

Ayrıca Bergen usulü dört-gün tedavisi; Mydland-aas ve diğer birçok hasta için, hayat değiştirecek türden bir deneyim olduğunu ispatladı. Mydland-aas, aşırıya kaçan temizlik ritüellerinden kurtulduğunu ve halka açık havuzlarda yüzmek gibi daha önceden yapamadığı aile aktivitelerinde bulunabildiğini söyleyerek obsesif kompulsif bozukluğundan eser kalmadığını şu sözlerle ifade ediyor:

Önceden hayatım bir mücadeleydi, her gün hayatta kalmaya çalışıyordum. Şimdi ise yapabildiğim şeylerden haz alıyorum. Arkadaşlarım ve ailem ile oldukça sağlıklı bir ilişki içerisindeyim.