NASA'nın Parker Güneş Sondası, Güneş'e Rekor Yakınlıkta Görevini Tamamladı!

Ekipler, NASA'nın Güneş'e "dokunma" görevini yerine getiren Parker Güneş Sondası'nın (İng: Parker Solar Probe), 24 Aralık 2024'teki Güneş yüzeyine rekor bir şekilde çok yaklaştığı bu tarihi görevi başarıyla tamamladığını doğruladı.

24 Aralık 2024 tarihinde Parker Güneş Sondası uzay aracını Güneş yüzeyine tarihteki en yakın mesafeye yönlendirdi. Bu hamle, yaklaşık 6,1 milyon kilometre yakınlık sağladı. Sonda, yaklaşık 692.000 km/saat hızla ilerledi ve bu hız, insan yapımı herhangi bir nesnenin şimdiye kadar hareket ettiğinden daha hızlı bir şekilde Güneş atmosferinden geçen ilk sonda yapmaktadır. Uzay aracının bu tehlikeli yolculuğu sırasında gönderdiği sinyaller, 26 Aralık'ta görev ekibine ulaştı. Böylece Parker Güneş Sondası, zorlu koşullara rağmen görevini sürdürdüğünü kanıtladı. Bilim insanları, bu eşsiz yakınlaşmanın Güneş'in gizemli atmosferi (korona) hakkındaki bilgileri genişleteceğini belirtmektedir. Washington'daki NASA Bilim Misyonu Direktörlüğü'nü yöneten Nicky Fox şunları söylüyor:

Güneş'e bu kadar yakın uçmak, insanlığın bir yıldıza yönelik ilk görevinin tarihi bir anıdır. Güneş'i yakından inceleyerek, onun Güneş Sistemi boyunca ve Dünya'daki günlük teknolojilerimiz üzerindeki etkilerini daha iyi anlayabiliriz. Ayrıca, evrendeki diğer yıldızların işleyişi hakkında bilgi edinerek dünyamızın ötesinde yaşanabilir gezegenler arayışımıza katkıda bulunabiliriz.

Parker Güneş Sondası, bu an için son 6 yılını hazırlık yaparak geçirdi. 2018'de fırlatılan uzay aracı, Güneş'e giderek daha fazla yaklaşmak için Venüs'ün 7 kez yakınından geçti.

Sonda, korona içinde gerçekleştirdiği ölçümlerde Güneş rüzgarının kaynaklarını, yüksek sıcaklıkların kökenini ve yarı ışık hızına varan enerjik parçacıkların nasıl ivmelendirildiğini araştırmaktadır.

NASA, bu projeye 2018 yılında başladı ve Parker Güneş Sondası'nı fırlattı. Mühendisler, uzay aracını Venüs'ün yerçekimini kullanarak Güneş'e her geçen yıl biraz daha yaklaştırmak için yedi kez Venüs'e yönlendirdi. Bu sürecin sonucunda Güneş Sondası, yeni yörüngesinde her üç ayda bir Güneş'e tehlikeli derecede yaklaşmaktadır. Bu süreç sonucunda Parker Güneş Sondası, her üç ayda bir Güneş'e tehlikeli derecede yaklaşan ideal yörüngesinde hareket etmektedir. Bu yörünge, uzay aracını Güneş'in gizemli süreçlerini detaylı bir şekilde inceleyebilecek kadar yakın, ancak aşırı sıcaklık ve zararlı radyasyondan korunabilecek kadar güvenli bir mesafede tutmaktadır. Uzay aracı, ana görevinin geri kalanında bu yörüngede kalmaya devam edecek. Aynı zamanda sondanın tasarımını ve işletmesini de üstlenen Johns Hopkins Uygulamalı Fizik Laboratuvarı'ndan proje bilimcisi Nour Rawafi şunları söylüyor:

Parker Güneş Sondası, uzaydaki en zorlu koşullara cesurca meydan okuyor ve beklentilerin ötesine geçiyor. Bu görev, uzay keşiflerinde yeni bir altın çağ başlatıyor ve bizi Güneş'in en derin ve kalıcı gizemlerini çözmeye daha da yaklaştırıyor.

Mühendisler, Güneş koronasının yaklaşık 555.000 santigrat derece üzerindeki sıcaklıklarına dayanabilen bir kalkan geliştirdi. Karbon köpükten üretilen bu kalkan, yaklaşık 1.426 santigrat derece ısıya direnmeyi başarmaktadır ve böylece uzay aracının hassas cihazları oda sıcaklığına yakın koşullarda çalışmaktadır. Sıcak ancak düşük yoğunluklu korona bölgesinde ise kalkanın 980 santigrat dereceye kadar ısınması beklenmektedir. Johns Hopkins Uygulamalı Fizik Laboratuvarı'ndan Parker Güneş Sondası misyon sistemleri mühendisi John Wirzburger şunları söylüyor:

Bir uzay aracını Güneş'e bu kadar yakın götürebilmek muazzam bir başarı. Bu, uzay bilimi camiasının 1958'den beri gerçekleştirmek istediği bir hedefti ve bunu mümkün kılmak için onlarca yıl boyunca çok sayıda teknoloji geliştirildi.

Bilim insanları, bu cesur yaklaşımın yıldızların yapısını, Güneş Sistemi'ndeki teknoloji üzerindeki etkileri ve hatta uzak yıldızların davranışlarını anlamaya büyük katkı sağlayacağını düşünmektedir.

Parker Güneş Sondası, Güneş koronasından geçerek, bilim insanlarının bu bölgenin neden bu kadar sıcak olduğunu anlamasına, Güneş rüzgarının kaynağını bulmasına ve enerjik parçacıkların ışık hızının yarısına nasıl hızlandığını keşfetmesine yardımcı olacak veriler toplamaktadır. NASA'da Heliyofizikçi olan Kelly Korreck şunları söylüyor:

Bu veriler bilim camiası için çok önemli, çünkü bize tamamen yeni bir bakış açısı sunuyor. Parker Güneş Sondası, Güneş atmosferinde neler olduğuna dair doğrudan ölçümler yaparak Güneş hakkındaki anlayışımızı kökten değiştirdi.

Daha önceki geçişler bilim insanlarının Güneş'i anlamasına yardımcı olmuştu. Uzay aracı 2021 yılında Güneş atmosferine ilk kez girdiğinde, koronanın dış sınırının beklenenin aksine sivri uçlar ve vadilerle buruşuk olduğunu tespit etti. Parker Güneş Sondası ayrıca Güneş'in görünür yüzeyi olan fotosferdeki switchback adı verilen güneş rüzgarındaki önemli zigzag şeklindeki yapıların kökenini de saptadı. Parker Güneş Sondası görevinde çalışanlardan biri olan Adam Szabo şöyle diyor:

Artık Güneş rüzgarını ve bu rüzgarın Güneş'ten nasıl hızlanarak uzaklaştığını daha iyi anlıyoruz. Bu yakın geçiş, onun daha iç bölgelerde nasıl hızlandığını anlamak için bize daha fazla veri sağlayacak.

Parker Güneş Sondası, sadece Güneş'e yönelik keşiflerle sınırlı kalmayıp, iç Güneş Sistemi genelinde de yeni bilgiler sunmaktadır. Gözlemler, koronal kütle atımları (İng: "coronal mass ejection") gibi olayların, Güneş'in koronal kütle atımlarının neden olduğu toz temizleme etkisi, Venüs yakın geçişlerinde kaydedilen atmosferik veriler ve tespit edilen beklenmedik enerji dalgalanmaları, uzay araştırmalarında yeni bir altın çağ başlattı.

Proje ekibi, elde ettiği verileri düzenli olarak Dünya'ya göndermektedir. Görev yöneticileri, 22 Mart 2025 ve 19 Haziran 2025 tarihlerinde gerçekleşmesi planlanan bir sonraki yakın geçişlerde de kritik gözlemler yapmayı amaçlamaktadır. NASA'da Helyofizik Bölümü direktörü olarak görev yapan Joe Westlake son olarak şunları söylüyor.

Bu proje, insanoğlunun Güneş'e en yakın temasıdır ve gelecekteki uzay keşifleri için büyük bir dönüm noktasıdır.