Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

NASA, Gök Cisimlerinin Çarpışmasıyla Oluşan Dev Enkaz Bulutunu Tespit Etti!

NASA, Gök Cisimlerinin Çarpışmasıyla Oluşan Dev Enkaz Bulutunu Tespit Etti! NASA/JPL-Caltec
Bu görsel, iki büyük asteroit boyutundaki cisim arasındaki çarpışmayı göstermektedir. NASA'dan Spitzer, HD 166191 yıldızını bloke eden bir enkaz bulutu gördü ve bilim adamlarına meydana gelen parçalanma hakkında ayrıntılar verdi.
3 dakika
2,575
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 1 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Kaya parçaları arasındaki çarpışmalar, Güneş Sistemi'nin erken dönemlerinde karasal gezegen oluşumunda merkezi bir rol oynamıştır. Benzer bir çarpışma üzerinde yapılan gözlemler, bu olayların Güneş Sistemi dışındaki yıldızlar etrafında ne sıklıkta gerçekleştiği hakkında ipuçları veriyor.

Dünya ve Ay da dâhil olmak üzere, sistemimizdeki kayalık gezegenlerin ve uyduların birçoğu, Güneş Sistemi'nin tarihinin başlarında şekillenmiştir. Kaya parçaları birbirine çarparak daha fazla malzeme biriktirebilir ve bu sırada boyutları artabilir veya daha küçük parçalara ayrılabilirler.

Tüm Reklamları Kapat

Astronomlar, NASA'nın (artık emekli olmuş) Spitzer Uzay Teleskobu'nu kullanarak, daha önceden genç yıldızların etrafında kayalık gezegenleri şekillendiren çarpışmaların izine rastlamışlardı. Ancak bu gözlemler, çarpışan cisimlerin boyutu gibi konuları açıklamaya yetmemişti.

The Astrophysical Journal'da yayınlanan bir çalışmadaysa, Arizona Üniversitesi'nden Kate Zu'nun öncülüğündeki bir grup astronom, bu çarpışmaların birinde ilk defa enkaz bulutunu yıldızın önünden geçip hafifçe ışığını engellerken gözlemledi. Astronomlar bu olaya "geçiş" (İng: "transit") adını veriyorlar. Bu gözlemler, söz konusu yıldızın boyutu ve parlaklığına yönelik bilgilerle birleştiğinde, araştırmacıların çarpışmadan kısa bir süre sonra bulutun boyutunu doğrudan belirlemesine, çarpışan nesnelerin boyutunu tahmin etmesine ve bulutun dağılma hızını izlemesine olanak sağlıyor.

Tüm Reklamları Kapat

Aslında Su'nun öncülüğündeki takım, HD 166191 isimli 10 milyon yıl yaşındaki yıldızı 2015'ten beri rutin olarak gözlüyordu. Bir yıldızın yaşamının erken zamanlarında oluşumundan arta kalan toz, gezegenimsiler adı verilen kayalık cisimleri (yani gelecekteki gezegenlerin ilk hallerini) oluşturmak üzere bir araya toplanır. Bu nesneler arasındaki boşluğu dolduran gaz dağıldığında ise, büyük çarpışmalar başlar.

HD 166191'in etrafında da bu çarpışmalardan birinin kanıtlarına rastlayacaklarını tahmin eden ekip, 2015 ve 2019 yılları arasında Spitzer'i kullanarak sistemde 100'den fazla gözlem yaptı. Gezegenler, teleskopla çözülemeyecek kadar küçük ve uzak olsalar da, çarpışmaları teleskoptan gözlenebilecek kadar büyük miktarlarda toz üretiyor. Kızılötesi ışık, protogezegen çarpışmalarının yarattığı enkaz da dahil olmak üzere tozu tespit etmek için idealdir - ve Spitzer, bu kızılötesi ışığı (yani insan gözünün görebileceğinden biraz daha uzun dalga boylarını) tespit edebilir.

Spitzer uzay teleskobu, 2018'in ortalarında HD 166191 sisteminin önemli ölçüde daha parlak hale geldiğini gördü. Bu, enkaz üretiminde bir artış olduğuna işaretti. Aynı zamanda Spitzer, yıldızı kapatan bir enkaz bulutu da gözlemledi. Türetilmiş transit özellikleri (zamansal gelişim ve dalga boyuna bağlı genişlik ve derinlik) ile yıl boyu süren kızılötesi parlaklık göz önüne alındığında, yıldızın önünü kapatan cismin büyük bir ihtimalle HD 166191 sisteminin karasal bölgesinde yakın zamanda gerçekleşen büyük bir asteroit çarpışmasının yarattığı bir toz yığını olduğu belirlendi.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Spitzer'in transit gözlemini yerdeki teleskoplarla yapılan gözlemlerle birleştiren ekip, enkaz bulutunun boyutunu ve şeklini belirleyebildi. Çalışmalar, bulutun, yıldızın tahmini en az üç katı kadar bir alana sahip olduğunu gösteriyor. Bununla birlikte, Spitzer'in gördüğü kızılötesi parlaklık miktarı, bulutun küçük bir bölümünün yıldızın önünden geçtiğine ve bu olaydan kaynaklanan enkazın yıldızınkinden yüzlerce kat daha büyük bir alan kapladığına işaret ediyor.

Bu kadar büyük bir bulut üretmek için ilk çarpışmadaki cisimler, Güneş Sistemi'mizdeki Vesta (Mars ve Jüpiter arasındaki ana asteroit kuşağında bulunan 530 kilometre genişliğinde bir cisim) gibi bir cüce gezegen boyutlarında olmalıydı. İlk çarpışma, malzemenin bir kısmını buharlaştırmak için yeterli enerji ve ısı üretmişti. Aynı zamanda, ilk çarpışmanın parçaları ile sistemdeki diğer küçük cisimler arasında, Spitzer'in gördüğü tozun önemli bir miktarını oluşturan bir zincirleme etki reaksiyonu başlatmıştı.

Sonraki birkaç ay içinde, büyük toz bulutunun boyutu daha da büyüdü ve daha saydam hale geldi; bu, tozun ve diğer kalıntıların genç yıldız sistemi boyunca hızla dağıldığını gösteriyor. 2019'a gelindiğinde, yıldızın önünden geçen bulut artık görünmüyordu, ancak sistem, Spitzer'in bulutu görmesinden önceki zamandan iki kat kadar daha fazla toz içeriyordu.

Makalenin yazarlarına göre bu bilgi, bilim insanlarının karasal gezegenlerin nasıl oluştuğu ve büyüdüğü hakkındaki teorileri test etmelerine yardımcı olabilir. Su, bunu şöyle anlatıyor:

Genç yıldızların etrafındaki tozlu enkaz bulutlarını inceleyerek, zamanda geriye bakabilir ve kendi Güneş Sistemi'mizi şekillendirmiş olabilecek süreçleri görebiliriz. Bu sistemlerdeki çarpışmaların sonuçları hakkında bilgi edinerek, diğer yıldızların etrafında kayalık gezegenlerin ne sıklıkla oluştuğu hakkında daha iyi bir fikir edinebiliriz.
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
25
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

Feragatname: Evrim Ağacı, doğrudan üniversiteler, akademik dergiler veya resmi bilim kurumları tarafından yayınlanan bu basın açıklamalarını temel editöryal düzenlemeden geçirmektedir; ancak açıklamaların isabetliliğinden sorumlu değildir. Basın açıklaması konusundaki sorularınızı aşağıdaki medya irtibat kişisine yöneltebilirsiniz.

Medya İrtibat

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Muhteşem! 1
  • İnanılmaz 1
  • Umut Verici! 1
  • Korkutucu! 1
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 03:21:11 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11600

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
F. Delibalta, et al. NASA, Gök Cisimlerinin Çarpışmasıyla Oluşan Dev Enkaz Bulutunu Tespit Etti!. (10 Nisan 2022). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/11600
Delibalta, F., Bakırcı, Ç. M. (2022, April 10). NASA, Gök Cisimlerinin Çarpışmasıyla Oluşan Dev Enkaz Bulutunu Tespit Etti!. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/11600
F. Delibalta, et al. “NASA, Gök Cisimlerinin Çarpışmasıyla Oluşan Dev Enkaz Bulutunu Tespit Etti!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 10 Apr. 2022, https://evrimagaci.org/s/11600.
Delibalta, Feyza. Bakırcı, Çağrı Mert. “NASA, Gök Cisimlerinin Çarpışmasıyla Oluşan Dev Enkaz Bulutunu Tespit Etti!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, April 10, 2022. https://evrimagaci.org/s/11600.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close