Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Muzlar Yok Oluşa Doğru Sürükleniyor...

Muzlar Yok Oluşa Doğru Sürükleniyor...
3 dakika
1,308
Tüm Reklamları Kapat

Dünya çapında devasa bir azalma yaşanması kaçınılmaz. 

Söz konusu dünyanın en sevdiği meyvelerden biri olduğu zaman, tarih kendini tekrar ediyor. Çünkü en ünlü muz, Panama hastalığı yüzünden ciddi bir tehdit altında. Mantar ilacına karşı dirençli olan bu mikrop, kıtaları aştı ve karantina gayretlerini yararak Güney Asya, Afrika, Orta Doğu ile Avustralya boyunca yayıldı.

Tüm Reklamları Kapat

Hollanda'daki araştırmacıların yaptığı yeni bir çalışmaya göre, Güney Amerika'ya okyanus ötesi bir sıçramanın gerçekleşmesi kaçınılmaz ve bu büyük bir sorun demek. Çünkü burada dünyanın Cavendish muzlarının (açık ara dünyanın en ünlü muz çeşidi) yüzde 82'si yetişiyor ve sadece Ekvator, milyar dolarlık küresel ihraç pazarının üçte birini tedarik ediyor. 

Söz konusu tehdit Panama hastalığı. Toprak kaynaklı bu mantar, en sevilen asıl muz olan Gros Michel'ı 1960'larda yok oluşun kıyısına sürükleyen mantarın ta kendisi. Mantarın etkileri ilk olarak 1876 yılında Avustralya'daki muz ekinlerini solduran bir hastalık bildirildiği zaman keşfedilmişti. 1890 yılında aynı hastalık Costa Rica ve Panama'daki ekinlerde görülmüştü ve 20 yıl sonra bu durum nihayet Fusarium oxysporum f.sp. cubense (Foc) mantarına atfedilmişti. 

Tüm Reklamları Kapat

Bu mantar, muz ekinlerine bulaşma konusunda inanılmaz derecede becerikli ve bulaştığı zaman mahvedici oluyor. Hem toprak hem de su ile geçen F. oxysporum, toprakta 30 yıla kadar uyku halinde kalabiliyor ve yetiştiricilerin kendi ekinlerinde bunun olup olmadığını bilmeleri, titiz bir tahlil (ki böyle bir şey yok) olmadan neredeyse imkansız. Bir kez uygun bir konağa tutunduğunda, kök sistemine ulaşıyor ve bir bitkinin ana su taşıyıcıları olan odun dokusuna kadar gidiyor. 

Mantar buradan bitkinin damar sistemine müdahale ederek, hızlı bir şekilde solmasına ve susuzluktan dolayı korkunç bir sarı-kahverengi renge dönmesine sebep oluyor. Daha sonra bitki susuzluktan dolayı çok hızlı bir şekilde ölüyor. 

Çiftçiler başlarına gelen şeyi bile bilmeden önce, Panama hastalığı dünyadaki Gros Michel muz ekinlerinin çoğuna yayılarak, bunları Tayland'ın belli bölgeleri dışında her yerde ortadan kaldırdı. Bu muz çeşidi, Tayland'daki bu bölgelerde bulunan küçük tarlalarda hayatta tutuluyor. 

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Wageningen Üniversitesi ve Araştırma Merkezindeki araştırmacılar, PLOS Pathogens bülteninde şöyle yazıyorlar: "Neyse ki, bir çare vardı: İngiltere'deki bonatik bahçeler ve Honduras'taki United Fruit Company derlemesinde ilginç örnekler şeklinde sürdürülen Cavendish muzları, Gros Michel için onun yerine geçecek dirençli cinsler olarak belirlenmişti. Yeni doku kültürü teknolojilerinin yanısıra yeni bir kopya 'doğmuş', muz üretimini kurtarmaya ve küreselleştirmeye yardımcı olmuştu."

Fakat şimdi Panama hastalığı, VCG01213 veya Tropik Cins 4 (TR4) adı verilen yeni bir soy şeklinde geri döndü. Bitki araştırmacısı Nadia Ordonez'in önderlik ettiği takım, TR4'ün Panama hastalığının tek kopyası olduğunu ve tek başına şu anki Cavendish'lerin dünya çapında tükenmesine sebep olduğunu onayladı. 

Takım üyesi Gert Kema, Quartz'tan Gywnn Guilford'a şöyle söylüyor: "Tropik Cins 4'ün kökeninin Endonezya'da olduğunu ve buradan, büyük ihtimalle ilk önce Tayvan'a ve sonra Çin'e ve Güneydoğu Asya'nın geri kalanına yayıldığını biliyoruz." Ölümcül virüsü Pakistan, Lübnan, Ürdün, Umman, Mozambik ve Avustralya'nın kuzeydoğu Queensland bölgesinde belirlediklerini söylüyor. 

Aramızda muz yetiştiricileri varsa, bu tamamen yeni bir haber değil fakat çalışma, 1980'lerden beri etrafta dolaşan şüpheleri nihayet onayladı; Cavendish, Gros Michel'in kökünü kazıyan Panama hastalığı soyundan etkilenmemiş olabilir, ancak TR4'e karşı süper elverişli durumda. Ayrıca Cavendish muzlarının birbirlerinin tohumsuz birer kopyaları olması, bütün küresel nüfus içinde dirençli bir nüfusun gelişmesine olanak sağlayacak hiçbir genetik çeşitlilik olmadığı anlamına geliyor. 

Peki şimdi ne olacak? Guilford'un Quartz için bildirdiği üzere, muzlarımız bir gecede ortadan kaybolmayacak, fakat işler çok hızlı değişmezse sonunda gerçekten büyük bir miktarda azalacaklar. Kendisi şöyle söylüyor: "Tropik Cins 4'ün yayılması zaman alıyor. Fakat bir kez kök saldığı zaman, azalma kaçınılmazdır. Mesela Tayvan, Tropik Cins 4'ün ilk olarak orada keşfedildiği 1960'ların sonunda yaptığının artık yaklaşık yüzde 2'si kadar ihraç ediyor."

Tüm Reklamları Kapat

Çözüm kolay değil ve Ordonez ile takımı "şiddetli strateji değişiklikleri" yapılmasını öneriyor. Uluslararası camianın yapabileceği en önemli şey, hastalığın bulaştığı ekinleri bertaraf etmek. Bunun gerçekçi olması için, bilim insanlarının ekili alanlarda ve karantina sınırlarında bulunan hastalığı çok hızlı şekilde tespit edebilen yeni bir teşhis testi icat etmeleri gerekiyor. Ayrıca, Cavendish'in yerini alacak bir şeyin geliştirilmesini ciddi olarak düşünmeye başlamamız lazım. 

Araştırmacılar şu sonuca varıyorlar: "Ancak, yeni muz çeşitleri geliştirmek, araştırma ve geliştirmeye büyük yatırımların yapılmasını ve muzun, öksüz bir ekinden ziyade milyonlarca küçük çiftçinin geçimini destekleyen küresel bir hammadde ile ihracat ürünü olarak kabul edilmesini gerektiriyor."

Umarız çok geç olmadan bir şeyler yaparız. 

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
3
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Üzücü! 3
  • Korkutucu! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Muhteşem! 0
  • Tebrikler! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: ScienceAlert | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 04/10/2023 22:45:48 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/5113

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Kategoriler ve Etiketler
Tümünü Göster
Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Sıcak
Hastalık Yayılımı
Bilişsel
Uydu
Mers
Köpekler
Önyargı
Coğrafya
Müzik
Kadın Sağlığı
Çiçek
Semptom
Radyo
Taklit
Canlılık Ve Cansızlık Arasındaki Farklar
Enfeksiyon
Teyit
Kişilik
Bilim Tarihi
Albert Einstein
Aşı
Gen
Biyoçeşitlilik
Optik
Evrim Ağacı Duyurusu
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Antarktika'daki Canlıların Kaçamadığı Ölümcül Buz Büyüsü!
Antarktika'daki Canlıların Kaçamadığı Ölümcül Buz Büyüsü!
Fukushima'nın Radyoaktif Suları Okyanusa Boşaltılınca Ne Olacak?
Fukushima'nın Radyoaktif Suları Okyanusa Boşaltılınca Ne Olacak?
Bu Lamba Sizi Hackerlardan Nasıl Koruyor?
Bu Lamba Sizi Hackerlardan Nasıl Koruyor?
Sizin Kulağınız Bu Tuhaf Şeylerin Kaçını Yapabiliyor?
Sizin Kulağınız Bu Tuhaf Şeylerin Kaçını Yapabiliyor?
Kırık Kalp Sendromu: Aşk Acısı Sizi Öldürebilir mi?
Kırık Kalp Sendromu: Aşk Acısı Sizi Öldürebilir mi?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
B. Crew, et al. Muzlar Yok Oluşa Doğru Sürükleniyor.... (14 Mayıs 2017). Alındığı Tarih: 4 Ekim 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/5113
Crew, B., Zaloğlu, O., Bakırcı, Ç. M. (2017, May 14). Muzlar Yok Oluşa Doğru Sürükleniyor.... Evrim Ağacı. Retrieved October 04, 2023. from https://evrimagaci.org/s/5113
B. Crew, et al. “Muzlar Yok Oluşa Doğru Sürükleniyor....” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Ozan Zaloğlu, Evrim Ağacı, 14 May. 2017, https://evrimagaci.org/s/5113.
Crew, Bec. Zaloğlu, Ozan. Bakırcı, Çağrı Mert. “Muzlar Yok Oluşa Doğru Sürükleniyor....” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Ozan Zaloğlu. Evrim Ağacı, May 14, 2017. https://evrimagaci.org/s/5113.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close