Modern İnsanlara Alet Yapmayı Neandertaller Mi Öğretti?

Avrupa'da kullanılan kemik aletlerin bilinen en eski örneklerinin Neandertaller tarafından icat edildiği ortaya çıktı. Araştırmacılar bu bulgunun, modern insanın bu aletlerin kullanımını Neandertallerden öğrenmiş olabileceği olasılığını arttırdığını söylüyor.

Avrupa'dan Orta Doğu ve Batı Asya'ya kadar uzanan geniş bir bölgede yaşayan Neandertaller, bir zamanlar modern insanın yaşayan en yakın akrabasıydı. İnsanın bu en yakın kuzeninin soyu yaklaşık 40.000 yıl önce, neredeyse modern insanın tüm dünyaya yayılmaya başladığı dönem ile aynı zamanda yok oldu.

Neandertaller, takılar, küçük bıçaklar gibi, modern insanın Avrupa'ya ulaştığı zamanlarda yapılanlara benzer eşyalar yapmışlardı. Bilim insanları, bu davranışın modern insanlarla iletişime geçmeden önce mi, yoksa geçtikten sonra mı geliştiği üzerinde epeyce tartışmışlardır.

Almanya-Leipzig'deki Max Pluck Evrimsel Antropoloji Enstitüsünden arkeolog Shannon McPherron, "Neandertallerin modern insanlardan ne kadar farklı oldukları konusunda hararetli bir tartışma var." diyor.

McPherron ve meslektaşları, yakın zamanda, Neandertallerin, daha önce sadece modern insanlarda görülen özel amaçlı kemik aletler icat ettiklerini keşfettiler. Yaklaşık 51 000 yıllık olan bu aletler, bu türlerin Avrupa'daki bilinen en eski örnekleri, ve modern insanın Avrupa'da bilinen ortaya çıkış tarihinden çok daha öncesine dayanıyor.

Yeni Neandertal Davranışı

Bahsi geçen kemik aletler, hayvan derisini pürüzsüzleştirerek daha sert, su geçirmez ve parlak hale getirmek için kullanılan lissoir ("cila taşı") olarak biliniyor. Bilim insanları, Güneybatı Fransa'daki iki Neandertal yerleşim yerinden benzer aletlerin dört parça örneğini daha çıkardı. Lissoir uçlarının muntazam pürüzsüzlüklerinin ve yuvarlak kenarlarının sürtünmeden dolayı oluştuğu düşünülüyor. Bu da, aletlerin aslında deri gibi yumuşak materyaller için kullanıldığına dair bir ipucu olabilir.

McPherron, "Neandertal davranışının yepyeni bir yönünü keşfettik." diyor.

McPherron, şimdiye dek araştırmacıların bulduğu, bilinen tüm Neandertal kemik aletlerinin "taş aletlerinin tıpkısı olduğunu" söylüyor. "Bir diğer değişle, Neandertaller kemikleri, kazıyıcı, delici aletler ve el baltaları yapmak için kullanılan, herhangi bir diğer hammadde olarak gördüler."

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor. Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak... Daha fazla göster

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Öte yandan, modern insanlar kemiğin özelliklerinden faydalanarak, onlara belirli şekiller vermiş ve farklı türlerde kemik aletler yapmışlardır." diye ekliyor McPherron. "Burada ilk kez, Neandertallerin de aynı şeyi yapmış olduklarına dair bir kanıtımız var. Kaburga kemiklerine, 40 000 yıl önce bulunan modern insanların aletlerine ve bugün hâlâ deri hazırlamak için kullanılan aletlere tıpatıp benzeyen şekiller vererek aletler yapıyorlardı. Bu da, Neandertallerin, kemiklerin farklı türde aletler yapmak için şekillendirilebileceğinin farkında oldukları anlamına geliyor, ve bu yönden Neandertallerin modern insandan bir farkı yok. Pek çok araştırmacı, özel amaçlar için üretilmiş kemik aletlerin, bu iki insan türünü birbirinden ayıran bir teknoloji olduğunu düşünüyordu. Artık durum böyle değil.

McPherron, araştırmacıların, kemik aletleri ilk yapanların Neandertaller olduklarını iddia etmediklerinin de altını çiziyor. "Örneğin, Afrika'da çok daha eski olan karmaşık yapılı kemik aletler var. Ancak, Avrupa'da bu tür kemik aletleri ilk yapanlar Neandertallerdi."

Neandertal İcadı mı?

Bu aletler Neandertallerin yaptıkları ilk kemik aletler değil; ancak taş aletlerinin kopyası olmayan ilk Neandertal kemik aletleri. Neandertallerin lissoir yapmayı modern insanlardan mı öğrendikleri yoksa bunun tamamen kendi icatları mı olduğu, ya da bu tür aletler yapmayı modern insanın Neandertallerden mi öğrendiği konusu ise hala belirsiz.

McPherron, "51 000 yıl öncesi, modern insanın Avrupa'da ortaya çıktığı tahmin edilen tarihten çok daha önce, ancak yine de böyle bir olasılığa imkan verecek kadar yakın." diyor. "Artık yapmamız gereken, Neandertallerin bu tür aletleri daha uzun bir süreden beri kullanıp kullanmadıklarını anlamak için daha eski yerleşim yerlerinde benzer aletler olup olmadığına bakmak."

"Bu tür kemik aletleri araştırdıkça, daha pek çok bulacağımızı düşünüyorum. Neandertal davranışının bu yeni yönünün aslında epey yaygın olduğunu tahmin ediyorum." diyor McPherron. "Şimdilik, bu bulgular Neandertallerin kendi başlarına yaratabildiklerinin en büyük kanıtı, ki bu, şimdiye dek modern insan kültürüne ait bir özellik olarak düşünülüyordu." 

Araştırmacılar sonuçlarını 12 Ağustos 2013'te Proceedings of National Academy of Sciences dergisinde yayımladılar.