Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

İnsanlar ile Tilkiler Arasında Kommensalist İlişki: Tilkiler, 42.000 Yıldır İnsan Artıklarıyla Besleniyor!

3 dakika
2,212
İnsanlar ile Tilkiler Arasında Kommensalist İlişki: Tilkiler, 42.000 Yıldır İnsan Artıklarıyla Besleniyor! Pixabay
Evrim Ağacı Akademi: Antropoloji Yazı Dizisi

Bu yazı, Antropoloji yazı dizisinin 30. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Antropolojiye Giriş: Antropoloji Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey!" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 3 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Homininler 2,5 milyon yıl önce büyük otçulları öldürmeye başladığında, iklim değişikliğine yol açan bir dizi ekolojik değişim başlatmış oldu. Geç Pleistosen dönemde otçul megafauna neslinin tükenmesi, kısmen insan etkisinden kaynaklandı. Bazı büyük etobur türler de hominin faaliyetlerinden etkilenmiş ve rekabet veya nesillerinin tükenmesi nedeniyle dünya üzerinden silinmiş olabilir.

Tilkilerin (Vulpes vulpes ve Vulpes lagopus) insan etkisinin arttığı ekosistemlere başarılı bir şekilde adapte olduğu bilinen bir gerçek. Plos One dergisinde yayınlanan araştırmada Güney Doğu Almanya’daki arkeolojik alanlarda büyük etoburlar olan kızıl tilkiler ve kutup tilkilerinin 42,000 yıl öncesine uzanan artıkları incelendi.[1]

Fig 1: Çalışmanın yapıldığı bölgelerin haritası
Fig 1: Çalışmanın yapıldığı bölgelerin haritası
Plos One

Vahşi doğada tilkiler ayılar ve kurtlar gibi daha büyük yırtıcı hayvanların geride bıraktıkları leşlerle beslenir, ancak insan uygarlığına ne kadar yakın yaşarlarsa, beslenmeleri o kadar çok insanların bıraktığı artıklardan oluşuyor. Bu çalışmada, Baumann ve meslektaşları, tilki ve insanlar arasındaki bu kommensalist ilişki (bir tarafın fayda sağlayıp, diğer tarafın fayda veya zarar görmediği türden ilişki) eski zamanlara dayanıyorsa, bunun insanların geçmiş dönemlerde vahşi hayvanlar üzerindeki etkisinin daha çok aydınlatabileceğini varsaydılar. Nitekim izotop analizleri sonucunda tilkilerin 42,000 yıldır insanların artıklarıyla beslendiği ortaya çıktı.

Tüm Reklamları Kapat

42,000 yıl öncesinde Orta Paleolitik dönemde Neandartellerin bölgede seyrek bulunmasından kaynaklı olarak, tilkilerin diyetleri diğer büyük etoburlarla benzerlik gösteriyordu. Ancak Homo sapiens’in etkin olmaya başladığı daha yakın tarihler olan Üst Paleolitik dönemde tilkilerin diyetlerinde muhtemelen Homo sapiens'in avlamış olduğu ren geyiği gibi hayvanlar belirmeye başladı. Yani tilkilerin diyetlerinin büyük bir kısmını daha büyük etoburların avladığı hayvanların leşleri oluşturmaya başladı.

Özellikle kırmızı tilki, kutup tilkileri gibi fırsatçı yırtıcılar, diyetlerini kolaylıkla değiştirmektedir. Yıllarca kemirgenleri avlayarak beslenirken artıklarla beslenmeye (İng: "scavenging") başlayabilir ve bu etkili olduğu sürece, bunu yeni bir trofik davranışa dönüştürebilirler. Nitekim Swabian Jura'nın Orta Paleolitik ve Üst Paleolitik dönemlerinin katmanlarından analiz edilen tilkilerin diyet ve nişlerinde da farklı trofik davranışlar görülmüştür. Poleolitik dönem insanlarının da tilkiler zararsız olduğundan onlara daha toleranslı yaklaşmış olabileceği de vurgulanıyor.

Tilkilerin belirli trofik davranışları ise sadece insanların düzenli mevcudiyeti ile açıklanabilir. Oysa özellikle Orta Paleolitik dönemde mağaralarda insanların düzenli bir yerleşimi mevcut değildi.

Fig 2: Fig 2: Mavi alan, insanların beslenme kaynakları üzerindeki etkisini gösteriyor. Düşük δ15N (izotop oranı) tilkilere insanların hiçbir etkisi yokken, orta δ15N tilkilere çok güçlü bir etkisi söz konusu (kısıtlı diyet). Yüksek δ15N tilkiler insanlardan etkilenmiş (örneğin öldürme bölgelerindeki leş yiyerek) veya doğal kaynakları kullanmış olabilir (örneğin, doğal olarak ölen megafaunadan leş yiyerek).
Fig 2: Fig 2: Mavi alan, insanların beslenme kaynakları üzerindeki etkisini gösteriyor. Düşük δ15N (izotop oranı) tilkilere insanların hiçbir etkisi yokken, orta δ15N tilkilere çok güçlü bir etkisi söz konusu (kısıtlı diyet). Yüksek δ15N tilkiler insanlardan etkilenmiş (örneğin öldürme bölgelerindeki leş yiyerek) veya doğal kaynakları kullanmış olabilir (örneğin, doğal olarak ölen megafaunadan leş yiyerek).
Plus One

Chris Baumann öncülüğündeki bu çalışma, tilkilerin insan popülasyonunun yoğunluğunun bir göstergesi olarak kullanabileceği ve bu sayede insanın ekoloji üzerindeki etkisinin gözlemlenebileceğini gösteriyor. İnsanların tilki gibi küçük avcıların trofik davranışları üzerindeki etkisinin modern zaman tilkilerinde de de devam ettiği görüldü. Veriler yalnızca küçük bir bölgeye (Swabian Jura: Ach ve Lone Valleys) atıfta bulunsa bile, hipotezin diğer bölgelere de uygulanabileceği varsayılıyor. Araştırmacılar, şöyle diyor:

Buz çağı tilkilerinin diyetlerinin baştan yaratılması, modern insanların yaşam alanlarına günümüzden 40.000 yıl kadar öncesine dayanan, eski tarihlerde bile müdahale etmeye başladığını gösteriyor. İnsanlar bir bölgeye daha çok yerleştikçe, buralardaki tilkiler de onlara daha adapte hale geldi.
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Antropoloji Yazı Dizisi

Bu yazı, Antropoloji yazı dizisinin 30. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Antropolojiye Giriş: Antropoloji Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey!" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
20
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

Feragatname: Evrim Ağacı, doğrudan üniversiteler, akademik dergiler veya resmi bilim kurumları tarafından yayınlanan bu basın açıklamalarını temel editöryal düzenlemeden geçirmektedir; ancak açıklamaların isabetliliğinden sorumlu değildir. Basın açıklaması konusundaki sorularınızı aşağıdaki medya irtibat kişisine yöneltebilirsiniz.

Medya İrtibat

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Bilim Budur! 10
  • Merak Uyandırıcı! 7
  • Muhteşem! 5
  • Tebrikler! 4
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • İnanılmaz 2
  • Umut Verici! 2
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • ^ C. Baumann, et al. Fox Dietary Ecology As A Tracer Of Human Impact On Pleistocene Ecosystems. (11 Temmuz 2021). Alındığı Tarih: 11 Temmuz 2021. Alındığı Yer: Plos One | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 31/10/2024 09:21:59 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10718

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Yaşamın Başlangıcı
Mikoloji
Maske
Olumsuz
Enzim
Gerçek
Gelişim
Tekillik
Biyografi
Öğrenme
Koruma
Doğa Yasaları
Mit
Veri Bilimi
Karanlık Enerji
Tür
Kartal
Köpek
Canlı Cansız
Memeli
Biyocoğrafya
Teknoloji
Hayvanlar Alemi
Devir
İletişim
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
F. Delibalta, et al. İnsanlar ile Tilkiler Arasında Kommensalist İlişki: Tilkiler, 42.000 Yıldır İnsan Artıklarıyla Besleniyor!. (20 Ağustos 2021). Alındığı Tarih: 31 Ekim 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/10718
Delibalta, F., Bakırcı, Ç. M. (2021, August 20). İnsanlar ile Tilkiler Arasında Kommensalist İlişki: Tilkiler, 42.000 Yıldır İnsan Artıklarıyla Besleniyor!. Evrim Ağacı. Retrieved October 31, 2024. from https://evrimagaci.org/s/10718
F. Delibalta, et al. “İnsanlar ile Tilkiler Arasında Kommensalist İlişki: Tilkiler, 42.000 Yıldır İnsan Artıklarıyla Besleniyor!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 20 Aug. 2021, https://evrimagaci.org/s/10718.
Delibalta, Feyza. Bakırcı, Çağrı Mert. “İnsanlar ile Tilkiler Arasında Kommensalist İlişki: Tilkiler, 42.000 Yıldır İnsan Artıklarıyla Besleniyor!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, August 20, 2021. https://evrimagaci.org/s/10718.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close