İnsanlar ile Tilkiler Arasında Kommensalist İlişki: Tilkiler, 42.000 Yıldır İnsan Artıklarıyla Besleniyor!

Homininler 2,5 milyon yıl önce büyük otçulları öldürmeye başladığında, iklim değişikliğine yol açan bir dizi ekolojik değişim başlatmış oldu. Geç Pleistosen dönemde otçul megafauna neslinin tükenmesi, kısmen insan etkisinden kaynaklandı. Bazı büyük etobur türler de hominin faaliyetlerinden etkilenmiş ve rekabet veya nesillerinin tükenmesi nedeniyle dünya üzerinden silinmiş olabilir.

Tilkilerin (Vulpes vulpes ve Vulpes lagopus) insan etkisinin arttığı ekosistemlere başarılı bir şekilde adapte olduğu bilinen bir gerçek. Plos One dergisinde yayınlanan araştırmada Güney Doğu Almanya’daki arkeolojik alanlarda büyük etoburlar olan kızıl tilkiler ve kutup tilkilerinin 42,000 yıl öncesine uzanan artıkları incelendi.^[1]

Plos One

Vahşi doğada tilkiler ayılar ve kurtlar gibi daha büyük yırtıcı hayvanların geride bıraktıkları leşlerle beslenir, ancak insan uygarlığına ne kadar yakın yaşarlarsa, beslenmeleri o kadar çok insanların bıraktığı artıklardan oluşuyor. Bu çalışmada, Baumann ve meslektaşları, tilki ve insanlar arasındaki bu kommensalist ilişki (bir tarafın fayda sağlayıp, diğer tarafın fayda veya zarar görmediği türden ilişki) eski zamanlara dayanıyorsa, bunun insanların geçmiş dönemlerde vahşi hayvanlar üzerindeki etkisinin daha çok aydınlatabileceğini varsaydılar. Nitekim izotop analizleri sonucunda tilkilerin 42,000 yıldır insanların artıklarıyla beslendiği ortaya çıktı.

42,000 yıl öncesinde Orta Paleolitik dönemde Neandartellerin bölgede seyrek bulunmasından kaynaklı olarak, tilkilerin diyetleri diğer büyük etoburlarla benzerlik gösteriyordu. Ancak Homo sapiens’in etkin olmaya başladığı daha yakın tarihler olan Üst Paleolitik dönemde tilkilerin diyetlerinde muhtemelen Homo sapiens'in avlamış olduğu ren geyiği gibi hayvanlar belirmeye başladı. Yani tilkilerin diyetlerinin büyük bir kısmını daha büyük etoburların avladığı hayvanların leşleri oluşturmaya başladı.

Özellikle kırmızı tilki, kutup tilkileri gibi fırsatçı yırtıcılar, diyetlerini kolaylıkla değiştirmektedir. Yıllarca kemirgenleri avlayarak beslenirken artıklarla beslenmeye (İng: "scavenging") başlayabilir ve bu etkili olduğu sürece, bunu yeni bir trofik davranışa dönüştürebilirler. Nitekim Swabian Jura'nın Orta Paleolitik ve Üst Paleolitik dönemlerinin katmanlarından analiz edilen tilkilerin diyet ve nişlerinde da farklı trofik davranışlar görülmüştür. Poleolitik dönem insanlarının da tilkiler zararsız olduğundan onlara daha toleranslı yaklaşmış olabileceği de vurgulanıyor.

Tilkilerin belirli trofik davranışları ise sadece insanların düzenli mevcudiyeti ile açıklanabilir. Oysa özellikle Orta Paleolitik dönemde mağaralarda insanların düzenli bir yerleşimi mevcut değildi.

Plus One

Chris Baumann öncülüğündeki bu çalışma, tilkilerin insan popülasyonunun yoğunluğunun bir göstergesi olarak kullanabileceği ve bu sayede insanın ekoloji üzerindeki etkisinin gözlemlenebileceğini gösteriyor. İnsanların tilki gibi küçük avcıların trofik davranışları üzerindeki etkisinin modern zaman tilkilerinde de de devam ettiği görüldü. Veriler yalnızca küçük bir bölgeye (Swabian Jura: Ach ve Lone Valleys) atıfta bulunsa bile, hipotezin diğer bölgelere de uygulanabileceği varsayılıyor. Araştırmacılar, şöyle diyor:

Buz çağı tilkilerinin diyetlerinin baştan yaratılması, modern insanların yaşam alanlarına günümüzden 40.000 yıl kadar öncesine dayanan, eski tarihlerde bile müdahale etmeye başladığını gösteriyor. İnsanlar bir bölgeye daha çok yerleştikçe, buralardaki tilkiler de onlara daha adapte hale geldi.