Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

İnsanlar ile Tilkiler Arasında Kommensalist İlişki: Tilkiler, 42.000 Yıldır İnsan Artıklarıyla Besleniyor!

İnsanlar ile Tilkiler Arasında Kommensalist İlişki: Tilkiler, 42.000 Yıldır İnsan Artıklarıyla Besleniyor! Pixabay
3 dakika
1,357
  • Evrimsel Biyoloji
  • Mamaloji
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 1 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Homininler 2,5 milyon yıl önce büyük otçulları öldürmeye başladığında, iklim değişikliğine yol açan bir dizi ekolojik değişim başlatmış oldu. Geç Pleistosen dönemde otçul megafauna neslinin tükenmesi, kısmen insan etkisinden kaynaklandı. Bazı büyük etobur türler de hominin faaliyetlerinden etkilenmiş ve rekabet veya nesillerinin tükenmesi nedeniyle dünya üzerinden silinmiş olabilir.

Tilkilerin (Vulpes vulpes ve Vulpes lagopus) insan etkisinin arttığı ekosistemlere başarılı bir şekilde adapte olduğu bilinen bir gerçek. Plos One dergisinde yayınlanan araştırmada Güney Doğu Almanya’daki arkeolojik alanlarda büyük etoburlar olan kızıl tilkiler ve kutup tilkilerinin 42,000 yıl öncesine uzanan artıkları incelendi.[1]

Tüm Reklamları Kapat

Fig 1: Çalışmanın yapıldığı bölgelerin haritası
Fig 1: Çalışmanın yapıldığı bölgelerin haritası
Plos One

Vahşi doğada tilkiler ayılar ve kurtlar gibi daha büyük yırtıcı hayvanların geride bıraktıkları leşlerle beslenir, ancak insan uygarlığına ne kadar yakın yaşarlarsa, beslenmeleri o kadar çok insanların bıraktığı artıklardan oluşuyor. Bu çalışmada, Baumann ve meslektaşları, tilki ve insanlar arasındaki bu kommensalist ilişki (bir tarafın fayda sağlayıp, diğer tarafın fayda veya zarar görmediği türden ilişki) eski zamanlara dayanıyorsa, bunun insanların geçmiş dönemlerde vahşi hayvanlar üzerindeki etkisinin daha çok aydınlatabileceğini varsaydılar. Nitekim izotop analizleri sonucunda tilkilerin 42,000 yıldır insanların artıklarıyla beslendiği ortaya çıktı.

42,000 yıl öncesinde Orta Paleolitik dönemde Neandartellerin bölgede seyrek bulunmasından kaynaklı olarak, tilkilerin diyetleri diğer büyük etoburlarla benzerlik gösteriyordu. Ancak Homo sapiens’in etkin olmaya başladığı daha yakın tarihler olan Üst Paleolitik dönemde tilkilerin diyetlerinde muhtemelen Homo sapiens'in avlamış olduğu ren geyiği gibi hayvanlar belirmeye başladı. Yani tilkilerin diyetlerinin büyük bir kısmını daha büyük etoburların avladığı hayvanların leşleri oluşturmaya başladı.

Tüm Reklamları Kapat

Özellikle kırmızı tilki, kutup tilkileri gibi fırsatçı yırtıcılar, diyetlerini kolaylıkla değiştirmektedir. Yıllarca kemirgenleri avlayarak beslenirken artıklarla beslenmeye (İng: "scavenging") başlayabilir ve bu etkili olduğu sürece, bunu yeni bir trofik davranışa dönüştürebilirler. Nitekim Swabian Jura'nın Orta Paleolitik ve Üst Paleolitik dönemlerinin katmanlarından analiz edilen tilkilerin diyet ve nişlerinde da farklı trofik davranışlar görülmüştür. Poleolitik dönem insanlarının da tilkiler zararsız olduğundan onlara daha toleranslı yaklaşmış olabileceği de vurgulanıyor.

Tilkilerin belirli trofik davranışları ise sadece insanların düzenli mevcudiyeti ile açıklanabilir. Oysa özellikle Orta Paleolitik dönemde mağaralarda insanların düzenli bir yerleşimi mevcut değildi.

Fig 2: Fig 2: Mavi alan, insanların beslenme kaynakları üzerindeki etkisini gösteriyor. Düşük δ15N (izotop oranı) tilkilere insanların hiçbir etkisi yokken, orta δ15N tilkilere çok güçlü bir etkisi söz konusu (kısıtlı diyet). Yüksek δ15N tilkiler insanlardan etkilenmiş (örneğin öldürme bölgelerindeki leş yiyerek) veya doğal kaynakları kullanmış olabilir (örneğin, doğal olarak ölen megafaunadan leş yiyerek).
Fig 2: Fig 2: Mavi alan, insanların beslenme kaynakları üzerindeki etkisini gösteriyor. Düşük δ15N (izotop oranı) tilkilere insanların hiçbir etkisi yokken, orta δ15N tilkilere çok güçlü bir etkisi söz konusu (kısıtlı diyet). Yüksek δ15N tilkiler insanlardan etkilenmiş (örneğin öldürme bölgelerindeki leş yiyerek) veya doğal kaynakları kullanmış olabilir (örneğin, doğal olarak ölen megafaunadan leş yiyerek).
Plus One

Chris Baumann öncülüğündeki bu çalışma, tilkilerin insan popülasyonunun yoğunluğunun bir göstergesi olarak kullanabileceği ve bu sayede insanın ekoloji üzerindeki etkisinin gözlemlenebileceğini gösteriyor. İnsanların tilki gibi küçük avcıların trofik davranışları üzerindeki etkisinin modern zaman tilkilerinde de de devam ettiği görüldü. Veriler yalnızca küçük bir bölgeye (Swabian Jura: Ach ve Lone Valleys) atıfta bulunsa bile, hipotezin diğer bölgelere de uygulanabileceği varsayılıyor. Araştırmacılar, şöyle diyor:

Buz çağı tilkilerinin diyetlerinin baştan yaratılması, modern insanların yaşam alanlarına günümüzden 40.000 yıl kadar öncesine dayanan, eski tarihlerde bile müdahale etmeye başladığını gösteriyor. İnsanlar bir bölgeye daha çok yerleştikçe, buralardaki tilkiler de onlara daha adapte hale geldi.
Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
15
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

Feragatname: Evrim Ağacı, doğrudan üniversiteler, akademik dergiler veya resmi bilim kurumları tarafından yayınlanan bu basın açıklamalarını temel editöryal düzenlemeden geçirmektedir; ancak açıklamaların isabetliliğinden sorumlu değildir. Basın açıklaması konusundaki sorularınızı aşağıdaki medya irtibat kişisine yöneltebilirsiniz.

Medya İrtibat

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Bilim Budur! 8
  • Merak Uyandırıcı! 6
  • Muhteşem! 4
  • Tebrikler! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • İnanılmaz 1
  • Umut Verici! 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • ^ C. Baumann, et al. Fox Dietary Ecology As A Tracer Of Human Impact On Pleistocene Ecosystems. (11 Temmuz 2021). Alındığı Tarih: 11 Temmuz 2021. Alındığı Yer: Plos One | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 05/06/2023 10:18:19 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10718

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Kırmızı
Bitki
Öğrenme Teorileri
Akademi
Alkol
Toplum
Sağlık
Biyokimya
Doğa Yasası
Jeoloji
Gen İfadesi
Sars
Koku
Neandertal
Uyku
Canlı
Erkek
Uzaylı
Editör Seçkisi
Onkoloji
Periyodik Tablo
Yılan
Tüy
Endokrin Sistemi Hastalıkları
Sars Virüsü
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Kötü Bilim: Bazıları Bilimi Nasıl Kötüye Kullanıyor?
Kötü Bilim: Bazıları Bilimi Nasıl Kötüye Kullanıyor?
Bu Videoyu Nasıl İzleyebiliyorsunuz? | İnternet Nasıl Çalışıyor?
Bu Videoyu Nasıl İzleyebiliyorsunuz? | İnternet Nasıl Çalışıyor?
Yürürken Neden Bunu Yapıyorsunuz?
Yürürken Neden Bunu Yapıyorsunuz?
Satürn'ün Halkalarında Neden Siyah Boşluklar Var?
Satürn'ün Halkalarında Neden Siyah Boşluklar Var?
C Vitamini Uçar mı?
C Vitamini Uçar mı?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
F. Delibalta, et al. İnsanlar ile Tilkiler Arasında Kommensalist İlişki: Tilkiler, 42.000 Yıldır İnsan Artıklarıyla Besleniyor!. (20 Ağustos 2021). Alındığı Tarih: 5 Haziran 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/10718
Delibalta, F., Bakırcı, Ç. M. (2021, August 20). İnsanlar ile Tilkiler Arasında Kommensalist İlişki: Tilkiler, 42.000 Yıldır İnsan Artıklarıyla Besleniyor!. Evrim Ağacı. Retrieved June 05, 2023. from https://evrimagaci.org/s/10718
F. Delibalta, et al. “İnsanlar ile Tilkiler Arasında Kommensalist İlişki: Tilkiler, 42.000 Yıldır İnsan Artıklarıyla Besleniyor!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 20 Aug. 2021, https://evrimagaci.org/s/10718.
Delibalta, Feyza. Bakırcı, Çağrı Mert. “İnsanlar ile Tilkiler Arasında Kommensalist İlişki: Tilkiler, 42.000 Yıldır İnsan Artıklarıyla Besleniyor!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, August 20, 2021. https://evrimagaci.org/s/10718.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close