Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Model Organizma Nedir? Yapılan Bilimsel Araştırmalarda Hangi Model Organizmalar Kullanılmaktadır?

14 dakika
27,713
Model Organizma Nedir? Yapılan Bilimsel Araştırmalarda Hangi Model Organizmalar Kullanılmaktadır?
Podcast
4:11
Anıl Şahinbaş
Seslendiren
15
  • İndir
  • Dış Sitelerde Paylaş
Tüm Reklamları Kapat

Biyolojik süreçler, bir proteini oluşturan amino asitlerin DNA denen "tarif defteri" aracılığıyla birbirine tek tek bağlandığı ribozom makinelerinden tutun, büyük hayvan popülasyonlarında rekabet, iş birliği ve hatta fedakarlık davranışlarına kadar, uçsuz bucaksız olaylar ve süreçlerden oluşur. Biyologların ve diğer bilim insanlarının bu süreçleri anlamak için, en az bu süreçler kadar karmaşık deney mekanizmaları kurmaları gerekir.

Deneysel çalışmaların en kritik noktalarından biri, üzerinde çalışılacak organizmayı doğru seçmektir. Buna ek olarak hedeflenen organizma veya sistem her zaman çalışmaya uygun olmayabilir. Bu durumda hedef organizmadan daha basit ve özellikleri anlaşılmış organizmaları kullanmak araştırmanın başarısını arttırmakla beraber sürecin kolaylaşmasını sağlamaktadır. Gelişmiş biyoteknolojik cihazlara, sentetik deney ürünlerine ve diğer teknolojilerine ek olarak, bilim insanlarının yıllardır güvenilir dayanağı olan bir kaynak daha vardır: model organizmalar.

Model organizmalar, bilim dünyasında kabul görmüş, deneylerin yürütülmesi sırasında hem aracı hem de deneyin kendisinin bir parçası olarak kullanılan canlılardır. Model organizmalar, araştırmacıların daha basit organizmaları baz alarak kompleks sistemleri anlamasını sağlamaktadır.

Tüm Reklamları Kapat

Araştırmanın yapılacağı konu, model organizmanın seçiminde önemli bir kriter oluşturur. Farklı araştırma alanları için farklı model organizma kullanımı gereklidir. Model organizmaların seçiminde yer alan kriterler şu şekildedir:

  • hızlı yaşam döngüsü (dolayısıyla kısa sürede büyük popülasyon oluşturabilme yetisi),
  • genomunun basit ve küçük olması,
  • ihtiyaç duydukları besin miktarının az olması,
  • boyut olarak küçük ve yetiştirme koşullarının basit olması.

Bunlara ek olarak, mümkünse model organizmanın tüm genomunun dizilenmiş olması ise araştırmaların hız kazanması ve kolaylaşmasını sağlamaktadır. 

Bir bilim insanının yürüttüğü deneyde aradığı kriter ve sonuç olarak kullanacağı model organizma farklılık gösterebilir. Bu nedenle farklı deneylerde kullanılmaları ve farklı biyolojik süreçlere ışık tutmaları için bu zamana kadar birçok model organizma belirlenmiştir.

Genetiğin babası kabul edilen Gregor Mendel’in bezelye (Pisum sativum) üzerinde yaptığı kalıtım araştırmaları model organizma kullanımının en güzel örneklerinden biridir. Bezelye gibi hızlı üreyebilen ve çok tohum oluşturan bir bitkiye bakarak özellik aktarımının, dolayısı ile kalıtım mekanizmasının nasıl çalıştığı anlaşılmış ve diğer organizmalardaki mekanizmanın aydınlatılması sağlanmıştır. 20. yüzyılın başlarında ise Thomas Hunt Morgan, genlerin kromozomlar üzerinde yer aldığını meyve sineği (Drosophila melanogaster) üzerinde çalışarak göstermiş ve bezelyeden sonra yeni bir model organizmayı literatüre kazandırmıştır.

Tüm Reklamları Kapat

Model organizmaların sayısı gün geçtikçe artmaya devam etmektedir. Model organizmalara verilebilecek birkaç örnek ise şu şekildedir: yuvarlak solucan (Caenorhabditis elegans), bira mayası (Saccharomyces cerevisiae), koli basili (Escherichia coli), yeşil alg (Chlydomonas reinhardtii), Arabidopsis thaliana, Brachypodium distachyon, buğday (Triticum aestivum), zebra balığı (Danio rerio), fare (Mus musculus).

Model organizmalar ve kullanım alanları
Model organizmalar ve kullanım alanları

Yukarıda belirtilen canlılarda yapılan araştırmalar genellikle aynı sınıfta yer alan tüm türlerde geçerli sonuçlar vermektedir. Ancak unutulmamalıdır ki her organizma farklı bir canlılar ve ‘genellikle’ kalıbının dışında kalan türler olabilmektedir. Örneğin Brachypodium bitkisi monokotlar için kullanılmaktadır. Bu bitkide yapılan hücre duvarı çalışmaları monokot bitkilerin hücre duvarı hakkında bilgi vermektedir. Ancak yakın akraba olmalarına rağmen Brachypodium ve buğday bitkilerinin hücre duvarı yapıları birbirlerinden farklı ve türe spesifiktir.

Gelin bu canlıların bir kısmına biraz daha yakından bakalım.

Model Organizma Olarak Virüsler

Lambda Fajı

1951 yılında Esther Legerbergh tarafından Escherichia coli'nin bir suşunu enfekte eden bir virüs olarak keşfedildi ve biyolojik deneylerde 1950-1980 yılları arasında popülerlüğe sahipti, altın çağını ise 1970'lerin sonu 1980'lerin başında yaşadı. 1961 yılında Allan Campbell'ın bu faj üzerinde sus mutasyonları adı verilen mutasyonlar elde etmesi ile virüsün kullanımında bir dönüm noktası yaşandı çünkü bu mutasyonlar litik döngü denen, fajın bir süre sonra konak bakterinin parçalanmasına yol açtığı süreç inhibe edilmekteydi, bunun yerine lizojenik döngü denen, fajın DNA'sının uzun süre bakteri genomuna entegre kaldığı dönemin süresi uzamıştı. Bu sayede lambda fajı konak DNA'sının ve virüsün arasında nasıl bir etkileşim olduğunu ve gen kontrolllerinin nasıl yapıldığını bulmaya dair yapılan deneylerde kullanıldı.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

SV40

Asıl adı polyoma simian virus 40 olan SV40, onkojenik DNA virüsüdür, zarfsızdır ve ikozahedral kapsit simetriye sahiptir. Laboratuvar hayvanlarında primer kemik ve beyin kanserine yol açar. Malignant mezoteliyoma ve lemfomadan sorumludur. SV40, 1960 yılında çocuk felci aşısınnda kontaminant olarak keşfedildi. 1950'lerin sonlarında ve 1960'ların başlarında dünya çapında yüz milyonlarca insan, rhesus makak böbrek hücrelerinde hazırlanan kontamine virüs aşıları uygulandıklarında istemeden bulaşıcı SV40'a maruz kaldılar. Virüs, ökaryotik DNA replikasyonunun ve transkripsiyonunun aydınlatılması için hücre deneylerinde kullanılmaktadır.

Tütün Mozaik Virüsü

Tütün mozaik virüsü, başta tütün ve domates olmak üzere bitkileri enfekte eden ve lezyonlara yol açan bir virüstür. Model organizma olarak kullanımı yaklaşık 100 yıl öncesine dayanır ve bir model organizmanın biyoloji ve virolojide yeni ve genellikle beklenmedik gelişmeleri nasıl ilerlettiğini göstermiştir. Tütün mozaik virüsü, tütündeki değerli farmasötik etkileri bulunan proteinleri incelemek için kullanılır. Ayrıca konak-patojen etkileşimlerinin aydınlatılmasına, hücre sinyalleşmesinin ve trafiğinin anlaşılmasında deneylere ışık tutar.

Lambda fajı
Lambda fajı
Wikipedia

Model Organizma Olarak Bakteriler

Escherichia coli (Koli Basili)

Escherichia coli, çubuk şekilli bir gram negatif bakteridir. Genellikle ikiye bölünme yoluyla eşeysiz olarak ürer. Belirli sınırlar içinde hem oksijensiz hem de oksijenli ortamda yaşayabilme anlamına gelen, fakültatif aerobik bir canlıdır. Ucuz besi yerinde hızlı ve kolay bir şekilde büyüyebilir. E. coli'nin moleküler genetik alanında birçok manipüle edilmiş suşu bulunur ve farklı deneylerin getirdiği farklı ihtiyaçlar için bir E. coli "kataloğu" oluşturulmuştur. Bunun yanında E. coli, plazmid denen, hücrenin asıl DNA'sından bağımsız ve ona nispeten daha küçük boyutlu halkasal DNA'lara sahiptir. Bu DNA'lar genelde antibiyotik direnç genlerini barındırır. Plazmidler bilim insanları tarafından sıklıkla tercih edilir çünkü manipülasyonları kolaydır. E. coli uzun süredir genetik kodun araştırılmasında, operon sistemlerinin anlaşılmasında, yeni rekombinant biyoteknolojik ürünlerin elde edilmesinde ve daha bir çok alanda kullanılmaktadır. Örneğin E. coli'nin bazı suları, metabolik mühendislik yoluyla geliştirilmiştir ve ortamlardaki zararlı metabolitlerin elimine edilmesinde kullanılmaktadır

Bacillus subtilis (Saman Basili)

Bacillus subtilis, şu ana kadar en çok çalışılmış gram pozitif bakteri türüdür. Besi yerinde hızlı ve kolay bir şekilde üreyebilir. Endüstriyel biyoteknoloji çalışmaları için çok değerlidir; B. subtilis rekombinasyon teknolojileri ile bol miktarda protein salgılayabilir ve bu şekilde bir "üretim makinesi" gibi davranır. Bitki büyümesinde de etkilidir. B. subtilis, bakteri kolonisini bir arada tutan ve bir yüzeye yapışmasını sağlayan madde anlamına gelen biyofilm üretir ve bilim insanlarının bakterilerde biyofilm oluşumunu araştırmasında yardımcı olmuştur. B. subtilis ayrıca endospor oluşturur, bu sayede hücregelişimi, hücre kaderinin belirlenmesi ve morfogenez gibi konularda çalışılmıştır.

Mycoplasma genitalium

Mycoplasma Genitalium, cinsel yolla bulaşan, patojenik, insan genital ve idrar yollarında yaşayan bir parazit bakteridir. Parazit bakterilerde genel bir özellik, genomlarının ve hücre boyutlarının çok küçük olmasıdır. M. genitalium da 580 kb genom boyutu ve ürettiği yaklaşık 480 proteinle en küçük canlılardan biridir. M. genitalium "minimal" bakterilerin, yani diğer bakterilerle karşılaştırıldığında çok az protein üreterek hayatta kalan bakterilerin araştırılmasında yol gösterici olmuştur. Ayrıca genomunun, 2007yılında Craig Venter ve ekibi tarafından tamamen hücreden bağımsız bir şekilde sentezlenmesi, "sentetik genom" kavramının doğmasını sağlamıştır.

Mycoplasma genitalium
Mycoplasma genitalium
Medical Lobarotary Observer

Model Organizma Olarak Protistler

Chlamydomonas reinhardtii

Chlamydomonas Reinhardtii, tek hücreli, iki kamçılı, nemli topraklarda yaşayan fotosentetik bir algdir. Model organizma olarak fotosentetik süreçlerinde, ışığın algılanması ve ışığın etkisinde hücresel yapıların yerlerinin belirlenmesinde rol almaktadır ve "alg biyoteknolojisi" konusunun baş kahramanıdır. C. reinhardtii'nin kamçısı, memeliler de dahil olmak üzere çoğu ökaryotik hücrede homologtur, fonksiyonunun ve biyogenezinin çalışılması, insanlarda polisistik böbrek hastalığı gibi sil disfonksiyonu kaynaklı hastalıkların anlaşılmasına yardımcı olmuştur. C. reinhardtii eşeysiz olarak 8 saatte bir bölünebilir ve vejetatif formu haploittir. Haploit form mutasyonların anlaşılmasında daha etkilidir. Bunun yanında C. reinhardtii, laboratuvar ortamında muamele edilerek eşeyli üreyebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Chlamydomonas reinhardtii
Chlamydomonas reinhardtii
Protist İnformation Server

Dictyostelium discodieum

Dictyostelium discodieum, hücresel bir balçık küfüdür ve alışılmadık bir hücre döngüsüne sahiptir; tek hücreli olarak birbirinden bağımsız, ayrı ameoblar olarak bulunurlar ve sonrasında, bir yüzeyde bulunan hücrelerin bir araya gelmesiyle çok hücreli, daha kompleks bir yapıyı oluştururlar. Bu karmaşık dönü bilim insanlarına, evrimsel süreçte çok hücreliliğin nasıl gerçekleştiğini anlamada yol göstermiştir. D. discodieum ayrıca gelişimsel ve morfolojik süreçlerde, omurgasızlarda hücre göçünün anlaşılmasında ve kemotaksiste çalışılmıştır.

Model Organizma Olarak Mantarlar

Saccharomyces cerevisiae (Bira Mayası)

Saccharomyces cerevisiae, bir tür maya mantarıdır ve genelde tomurcuklanma yoluyla eşeysiz olarak ürer. Laboratuvar ortamında ucuz besi yerinde kolay ve hızlı bir şekilde büyütülebilir. S. cerevisiae, genomu sekanslanmış olan ilk ökaryottur, ve hücre bölünmesinin motifi tüm ökaryotlarda benzer olduğundan, bölünme ve kanser gibi konularda bilim insanları tarafından model organizma olarak kullanılmaktadır. Kolay ulaşılabilirliği sayesinde S. cerevisiae, kullanılan en eski "klasik" model organizmalardandır. Yiyecek endüstrisinin ve biyoteknolojinin yanında insanlar dahil ökaryotik hayatın aydınlatılmasında ve ilaç tedavilerinin geliştirilmesinde kullanılır.

Saccharomyces cerevisiae
Saccharomyces cerevisiae
Wikipedia

Neurospora crassa (Ekmek Küfü)

Neurospora crassa, filament şekilli haploit, tek hücreli mantar türüdür ve adını, "sinir" benzeri hücresel yapısından alır. Değişik mutasyonlara maruz bırakılmış birçok suşu, genetik süreçlerin ve biyokimyasal metabolik yolakların aydınlatılmasına yıllarca ışık tutmuştur, ve tutmaktadır. Ayrıca sirkadiyen ritimler ve biyolojik saat gibi kavramların çalışılmasında model organizma olarak kullanılmaktadır.

Tüm Reklamları Kapat

Model Organizma Olarak Bitkiler

Arabidopsis thaliana (Fare Kulağı Teresi)

Arabidopsis Thaliana, hardalgiller familyasına mensup, dikotil küçük bir çiçekli bitkidir. 40 yıldan fazla süredir çiçekli bitkilerin fizyolojisinin, gelişiminin ve genetiğinin aydınlatılmasında kullanılmaktadır. Lahana, brokoli ve kanola ile aynı familyanın üyesi olmasına rağmen, A. thaliana'nın ekonomik açıdan çok değeri yoktur, bunun yerine yiyecek olarak tüketilen bitkilerin geliştirilmesi üzerine oluşturulmuş hipotezleri test etmede kullanılır. Bunu ise küçük genomu, çok az besinle hızlı bir şekilde üretilebiliniyor olması ve hayat döngüsünü kısa sürede tamamlıyor olması sağlar.

Selaginella moellendorffii

Selaginella Moellendorffii, likofit bir bitkidir, nispeten küçük bir genoma sahiptir ve fosil kayıtlarında ilk kez yaklaşık 400 milyon yıl önce ortaya çıkan eski bir vasküler bitki soyunun bir üyesidir. Diğer likofitler gibi gerçek kök ve yapraklara sahip değildir ve bu durum da onun evrimsel süreçte önemli bir noktada olduğunu gösterir; öyle ki S. moellendorffii, damarlı bitkilerin evriminin anlaşılmasında yol gösterici bir model organizmadır.

Zea mays (Mısır)

Zea mays, bilinen adı ile mısır, insanlar tarafından evcilleştirilen ve tahıl olarak kullanılan ilk bitkilerdendir. Agronomik öneminin yanında birçok biyolojik sürecin anlaşılmasında model organizma olarak görev almıştır. Z. mays'ın çok geniş bir mutant stok koleksiyonu yapılmıştır. Z. mays üzerinde kapsamlı nükelotid mutasyonları ve heterokromozomlar gibi özellikler açığa çıkarılmıştır ve bunlar sayesinde genomik araştırmalar, bitki evcilleştirilmesinin anlaşılması, bitki evrimi, gelişim fizyolojisi, epigenetik, haşere direnci, kantitatif kalıtım ve karşılaştırmalı genomik alanlarında çalışmalar yapılmıştır ve hala yapılmaktadır.

Zea mays
Zea mays
Biocompare

Model Organizma Olarak Omurgasızlar

Arbacia punctulata (Deniz Kestanesi)

Arbacia Punctulata, denizlerde yaşayan dikenli deniz kestanesidir, 8 santimetre çapa kadar büyüyebilir ve toksiktir. Transparan olan yumurta hücresi sayesinde gelişimini incelemek kolaydır be bu sayede yılardır omurgasız gelişim biyolojisi çalışmalarına ışık tutmuştur. Yumurta hücresi kolayca fertilize edilebilir ve hızlı bir şekilde embriyo oluşumu sağlanır. Sperm yapısının ve işlevlerinin aydınlatılmasında da kullanılmıştır. Ayrıca "kalıtımın kromozomal teorisi"ni ispatlamak için kullanılmıştır. Sentrozom, partenogenez ve fertilizasyon gibi kavramlar, A. punctulata ile yapılan çalışmalar sonucu açığa çıkmıştır. A. punctulata, mitoz araçlarının izolasyonunda ve mikrotübüller yapılarda da hücre biyologlarına yol göstermiştir. Ayrıca aktinin izole edildiği ilk kas hücresi hariç hücre A. punctulata'dan gelmiştir.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Sketches by Boz (Charles Dickens)

Sketches by Boz is a collection of short pieces Charles Dickens originally published in various newspapers and other periodicals between 1833 and 1836. They were re-issued in book form, under their current title, in February and August 1836, with illustrations by George Cruikshank. The first complete one volume edition appeared in 1839. The 56 sketches concern London scenes and people, and the whole work is divided into four sections: “Our Parish”,“Scenes”, “Characters” and “Tales”. The material in the first three sections consists of non-narrative pen-portraits,
but the last section comprises fictional stories.

Warning: Unlike most of the books in our store, this book is in English.
Uyarı: Agora Bilim Pazarı’ndaki diğer birçok kitabın aksine, bu kitap İngilizcedir.

Devamını Göster
₺310.00
Sketches by Boz (Charles Dickens)
  • Dış Sitelerde Paylaş

Caenorhabditis elegans

Caenorhabditis elegans bir nematod solucanıdır ve 959 adet olmak üzere kesin bir somatik hücre sayısına sahiptir. Küçük olmasının yanında çok organize bir gelişim süreci geçirir ve sinir, sindirim ve üreme sistemlerinin düzenlenişi bakımından insanlara benzerdir. Bu nedenle bu sistemlerin çalışılmasında bir "minyatür" olarak görev alır. C. elegans iki erkek ya da hermafrodit olarak iki cinsiyete ayrılır ve hermafroditler hem erkeklerle çiftleşebilir hem de kendi kendilerini dölleyebilirler. Bu durum da hermafrodit C. elegans'ın daha hızlı üremesini sağlar. Bilim insanları hızlı üremesi ve gonat kaynaklı mutasyonların daha iyi incelenmesini sağlaması nedeniyle hermafrodit C. elegans'ı tercih ederler. C. elegans ayrıca mitokondriyel hastalıkla ilişkili genler açısından insanlarla ortologtur ve bu nedenle bu hastalıkların çalışılması için model organizma olarak kullanılır.

Daphnia spp. (Su Piresi)

Daphnia, denizcil bir mikrokabukludur. Partenogenez yoluyla çoğalır ve cinsiyeti çevresel faktörlerin etkisinde, epigenetik olarak gerçekleşir. Değişik çevresel faktörlere karşı DNA metilasyonunda da farklı motifler açığa çıkar. Bu nedenle epigenetik çalışmalar için bir model organizma olarak tercih edilir. Genetik alanının yanında Daphnia, aekolojik olarak da önemlidir çünkü deniz kirliliği sonucu artan toksik madde ve ağır metallerin belirlenmesini sağlar ve deniz tuzluluğu ve pH'ı gibi faktörlere duyarlıdır.

Daphnia spp
Daphnia spp
Planktovie

Drosophila melanogaster (Sirke Sineği)

Drosophila Melanogaster, 20. yy'ın başlarında Thomas Morgan tarafından "kromozomal linkajın" keşfinde rol almısştır ve uzun bir süre boyunca genetik çalışmalarında kullanılmıştır. D. melanogaster'in hayat döngüsü yumurta, larva, pupa ve erişkin sinek olarak sıralanır ve çok kısa bir döngüdür. Ayrıca yalnızca 4 kromozoma sahiptir ve genetik olarak manipüle edilmesi kolaydır. Genlerinin yaklaşık %60'ı insanlarla homologtur bu nedenle insan davranışı, gelişimi ve hastalıkları konusunda model oragnizma olarak kullanılır. Bunların yanında D. melanogaster, gelişim biyolojisinde çalışmalarda en çok tercih edilen omurgasızdır.

Model Organizma Olarak Omurgalılar

Ambystoma mexicanum (Axolotl)

Ambystoma mexicanum bir tür semenderdir ve yaşam döngüsünün çoğunu suda geçirir. Diğer semenderlerin aksine yılda birkaç kez üreyebilir ve yumurta bırakabilir. Ayrıca yumurtaları bir kurbağa yumurtasından daha büyüktür ve şeffaftır. Bu nedenle omurgalı embriyonik gelişiminin incelenmesi ve çeşitli manipülasyonlarla çalışılması konusunda model organizma olarak kullanılır. A. mexicanum ayrıca, larval özelliklerin yetişkinlik döneminde de korunması anlamına gelen paedomorfizmin en güzel örneklerindendir. A. mexicanum yüksek derecede rejenerasyon yeteneğine sahiptir. Bu nedenle doku yenilenmeleri ve yaşlanma alanlarında bilim insanlarına yol gösterir.

Danio rerio (Zebra Balığı)

Danio rerio, tropikal bir balıktır ve yaklaşık 2,5-4 cm vücut boyutuna sahiptir. Tek seferde çok sayıda yumurta üretir ve embriyolojik dokuların neredeyse tamamı transparandır. Bu nedenlerle embriyoloji alanında model organizma olarak tercih edilir. Bunun yanında kolay çalışılabilir bir omurgalı hayvandır ve genlerinin %70'i insanlarla homologtur. İnsan hastalıklarıyla ilgili genlerin ise %84'lük bir oranda D. rerio'da karşılığı vardır. Başta muskular distrofi ve çeşitli kanserler olmak üzere birçok hastalık D. rerio'da çalışılmıştır.

Danio rerio
Danio rerio
Wikipedia

Columba livia (Kaya Güvercini)

Columba livia, halk arasında bilinen ismiyle kara güvercini, gelişmiş görme sistemine, koordineli davranışlara ve diğer kuşların aksine laboratuvar ortamında "dost canlısı" bir özelliğe sahiptir. Kuşlarda beyin yarıkürelerindeki asimetrinin anlaşılması için iyi bir model organizmadır ve bu durum memeli beyin yapısının da anlaşılmasına ışık tutar. Ayrıca C. livia, bilişsel nöroloji ve hayvan davranışı alanında sıkça kullanılan bir model organizmadır. Bunların yanında biyolojik saat ve sirkadiyen ritimler gibi durumlar için de bilim insanlarına yol gösterir.

Mus musculus (Ev Faresi)

Mus musculus, br tür faredir ve memeliler arasında en çok tercih edilen model organizmadır, diğer memelilerin aksine kısa bir jenerasyon süresine sahiptir. Belirgin, kolay ayırt edilebilen fenotipik özelliklere sahiptir. M. musculus; memeli metabolizması, gelişimi ve nörodejeneratif hastalıkları başta olmak üzere bir çok alanda kullanılmıştır. İmmünoloji, kanser çeşitleri, kısırlık, adaptif evrim ve Mendel dışı kalıtım süreçlerinin anlaşılması gibi çok geniş bir alana yayılan çalışmalarda en çok başvurulan model organizmadır.

Yukarıda listelendiği gibi model organizmaların bir kısmını oluşturan ve bilim dünyasındaki popülerlikleri sayesinde, aslında isimlerini sık duyduğumuz canlıların özelliklerini incelemekte, biyolojik süreçlerin aydınlatılması için deneylerin nasıl yürütüldüğünü anlama ve canlı hayatına olan bakış açımızı geliştirme açısından fayda vardır.

Sonuç

Sonuç olarak; model organizmalar bütün araştırma sürecini kolaylaştırıp kısalttığından ötürü sıkça kullanılmaktadır ama her zaman istisnalar vardır ve bu durumda spesifik çalışmalar için araştırılan türün direk olarak kendisini kullanmak daha doğru sonuçlar elde edilmesini sağlamaktadır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
31
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 3
  • Bilim Budur! 3
  • Tebrikler! 1
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 17/11/2024 12:45:49 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8070

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Embriyo
Kilometre
Kadın Doğum
Cinsel Seçilim
Cinsiyet Araştırmaları
Koaservat
Buzul
Doğa Yasaları
Protein
Yakınsak Evrim
Spor
Metal
Kaygı
Enerji
Anatomi
Moleküler Biyoloji
Kimyasal
Bilgisayar
Sahtebilim
Astrofotoğrafçılık
Sağlık Örgütü
Karbondioksit
Hamilelik
Vegan
Eğitim
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Y. Akın, et al. Model Organizma Nedir? Yapılan Bilimsel Araştırmalarda Hangi Model Organizmalar Kullanılmaktadır?. (12 Aralık 2020). Alındığı Tarih: 17 Kasım 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/8070
Akın, Y., Bakırcı, Ç. M., Kobaneri, . (2020, December 12). Model Organizma Nedir? Yapılan Bilimsel Araştırmalarda Hangi Model Organizmalar Kullanılmaktadır?. Evrim Ağacı. Retrieved November 17, 2024. from https://evrimagaci.org/s/8070
Y. Akın, et al. “Model Organizma Nedir? Yapılan Bilimsel Araştırmalarda Hangi Model Organizmalar Kullanılmaktadır?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 12 Dec. 2020, https://evrimagaci.org/s/8070.
Akın, Yasemin. Bakırcı, Çağrı Mert. Kobaneri, . “Model Organizma Nedir? Yapılan Bilimsel Araştırmalarda Hangi Model Organizmalar Kullanılmaktadır?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, December 12, 2020. https://evrimagaci.org/s/8070.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close