Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Melatonin Hormonu Nedir? Uyku ve Üreme Üzerindeki Etkileri Nasıldır?

Melatonin Hormonu Nedir? Uyku ve Üreme Üzerindeki Etkileri Nasıldır?
Seattle Gummy Dosage
5 dakika
11,727
Tüm Reklamları Kapat

Melatonin, başlangıçta kurbağa melanositleri üzerinde etkili olan ve deri rengini açan bir molekül olarak keşfedilmiş hormondur.[1] İlk zamanlarda sadece insanlara özgü olduğu düşünülürken, sonradan tüm omurgalılarda mevcut olduğu anlaşılmıştır. Daha sonra epifiz bezi tarafından ritmik olarak salgılandığı ve sirkadiyen ritimlerin düzenlenmesinde rol aldığı tanımlanmıştır. Gece vakti zirve yapan melatoninin salımı ışık tarafından baskılanır. Melatoninin tek hücrelilerden çok hücrelilere kadar birçok canlıda sentezlendiği bilinmektedir.

Melatonin Kimyası

Melatonin (N-asetil-5-metoksitriptamin), iki fonksiyonel grup içeren bir hormondur. Bu iki fonksiyonel grup yalnızca reseptör bağlanmasının özgüllüğü için değil, aynı zamanda molekülün herhangi bir hücreye veya vücut sıvısına girmesine izin veren amfifilik (hidrofilik ve hidrofobik) özelliği için de belirleyici olan bir indolamin, yani "hem" içeren bir enzim türevidir.[2]

Tüm Reklamları Kapat

Melatonin hormonunun kimyasal şeması.
Melatonin hormonunun kimyasal şeması.
Stabilis

Melatonin Nerede ve Nasıl Sentelenir?

Melatonin (N-asetil-5-metoksitriptamin), memelilerin epifiz bezinde sentezlenir. Epitalamusun bir parçası olan epifiz bezi, talamusların arasında, üçüncü ventrikülün arkasında yer alır. Damarlanma yapısı fazla olan epifiz bezi, iki tip hücreden oluşur: İndolamin (çoğunlukla melatonin) ve peptit (arjinin, vazotosin vb.) içeren pinealosit ve nöroglial hücreler.

Melatonin biyosentezinde, triptofan önce triptofan hidroksilaz tarafından serotonine dekarboksile edilen 5-hidroksitriptofana dönüştürülür. Serotoninden melatoninin sentezi, büyük ölçüde epifiz bezi ile sınırlı olan iki enzim (arilalkilamin N-asetiltransferaz ve hidroksiindol-O-metiltransferaz) tarafından katalize edilir.

Tüm Reklamları Kapat

Işığın Melatonin Üretimine Etkisi Nedir?

Memeli epifiz bezi, bir nöroendokrin dönüştürücüdür. Retinadan gelen ışıkla ilgili ("fotik", İng: "photic") bilgi, hipotalamusun suprakiazmatik çekirdeği ve sempatik sinir sistemi aracılığıyla epifiz bezine iletilir. Melatonin sentezi ve salımı karanlık tarafından uyarılır ve ışık tarafından engellenir. Gündüz saatlerinde, retina fotoreseptör hücreleri hiperpolarize olur ve bu norepinefrin salınımını engeller. Retinohipotalamik sistem hareketsizdir ve çok az melatonin salgılanır. Karanlığın başlamasıyla birlikte fotoreseptörler norepinefrin salgılayarak sistemi aktive eder ve bezdeki α\alpha1 ve β\beta1 adrenerjik reseptörlerin sayısı artar. Melatonin sentez hızını düzenleyen enzim olan arilalkilamin N-asetiltransferazın aktivitesi artar. Böylece melatonin sentezi ve salınımı başlar.

Prof. Dr. Mustafa Özdoğan

Melatonin Kan Dolaşımına Nasıl Salınır?

Melatonin sentezlendikçe kan dolaşımına basit difüzyon yoluyla girer. İnsanlarda melatonin sekresyonu karanlığın başlamasından hemen sonra artar, gecenin ortasında (saat 2 ile 4 arasında) zirve yapar ve gecenin ikinci yarısında yavaş yavaş düşer.

Karanlık faz sırasında ışığa maruz kalmak aynı zamanda melatonin üretimini baskılar. Uygun yoğunlukta ve spektral bileşimde ışık, sirkadiyen sistemin senkronizasyonu için birincil zaman işaretidir. Son veriler, kısa dalga boylu (yaklaşık 465 nm) mavi ışığın melatoninin hem baskılanması hem de faz kayması için en etkili dalga boyu olduğunu göstermektedir. Faz kayması, transmeridyen havayolu uçuşlarından veya olağan dışı çalışma saatlerinden kaynaklanan uyku/uyanıklık döngüsünün değişmesi anlamına gelmektedir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

İnsanlar dahil hayvanlarda melatonin salgılanma süreci yaz gecelerine göre kış gecelerinde daha uzundur. Çünkü karanlığa maruziyet daha fazladır. Salgı süresindeki değişiklik, mevsimsel üreyen memelilerde, davranış değişikliği ve kıl büyümesi gibi gün uzunluğuna bağlı (fotoperiyodik) mevsimsel işlevlerin organizasyonu için bir zamanlayıcı işlevi görür. Fotoperiyodik bilginin bu dönüşümü, memelilerde melatoninin en önemli fizyolojik işlevlerinden biridir.

Kandaki melatonin konsantrasyonu yaşa göre önemli ölçüde değişir. Üç aylıktan küçük bebekler çok az melatonin salgılarlar. Daha büyük bebeklerde melatonin salgısı artar ve sirkadiyen ritim hale gelir. Geceleri zirve yaptığı konsantrasyonları bir ila üç yaşlarında en yüksektir. Daha sonraki yaşlarda kademeli olarak düşer. Normal genç yetişkinlerde, ortalama gündüz ve en yüksek gece değerleri, sırasıyla mililitrede 10 ve 60 pg'dır (litrede 40 ve 260 pmol).[3]

Melatoninin Uyku ve Sirkadiyen Ritme Etkisi Nedir?

İnsanlarda melatonin salınımının sirkadiyen ritmi, alışılmış uyku saatleriyle yakından ilişkilidir. Faz kaymaları (uzun uçak yolculukları veya olağandışı çalışma saatleri sonrası uyku/uyanıklık değişikliği) veya körlük nedeniyle hormonun senkronizasyonda değişiklikler gerçekleşebilir.

Melatonin bir melanofor hafifletici ajan olarak tanımlandığında, insanlardaki yatıştırıcı etkisi öne çıkmıştır. Ardından uykusuzluğu olan yaşlı bireylerin, uykusuzluğu olmayan aynı yaştaki bireylere göre kandaki melatonin konsantrasyonlarının önemli ölçüde daha düşük olduğu fark edilmiştir.

Melatoninin hap şeklinde farmasötik uygulaması, uyku eğilimini (uykuya dalma hızı), uykunun süresini ve kalitesini etkilediği anlaşılmıştır. Genç erişkinlerde, 5 mg melatonin oral yoldan verilmesi önemli bir konsantrasyon artışına neden olmuştur. Uyku eğilimi süresinde ve hızlı göz hareketi (REM) uykusunun süresinde artışa sebep olduğu görülmüştür. Diğer çalışmalarda, gündüzleri çok daha düşük dozlarda melatonin (0.1, 0.3 veya 1 mg) verilen normal deneklerin dahi uyku eğilimi artmıştır.

Tüm Reklamları Kapat

WallpaperCave

Melatoninin Cinsel Olgunlaşmaya ve Üremeye Etkisi Nedir?

Ekzojen melatoninin, yani dışarıdan alınan melatonin hormonunun bazı üreme fonksiyonlarını değiştirmekte etkili olduğu gösterilmiştir. Bu durum aydınlık-karanlık zaman döngüsü ile birlikte bireyin yaşı ile de doğrudan bağlantılıdır.

Melatoninin ayrıca hipotalamik gonadotropin salgılatıcı hormonun (GnRH) salınımını baskılama yeteneğine de sahip olduğu anlaşılmıştır. Yani bir nevi antigonadotropik etkileri vardır. Örneğin, mevsimsel üreyen kemiricilerde (Cricetinae sp.) daha fazla melatonin salgılandığı zaman erkeklerde testis büyüklüğünün gerilemesine ve dişilerde anöstrus (inaktif üreme) dönemine yol açtığı rapor edilmiştir.

İnsanlar fizyolojik olarak mevsimsel üreyen bir tür olmasa da, çeşitli coğrafi bölgelerdeki epidemiyolojik çalışmalar, gebe kalma ve doğum oranlarında mevsimsel bir dağılıma işaret edebilmektedir. Kuzey Kutbu'nda yaşayan insanlar arasında, hipofiz-gonadal fonksiyon ve gebe kalma oranlarının, karanlık kış aylarında yaza göre daha düşük olduğunu göstermiştir.[4]

Melatonin ayrıca insanlarda yumurtalık fonksiyonunu doğrudan etkilemektedir. Yumurtalık foliküler sıvısı önemli miktarlarda melatonin içerir (ortalama gündüz konsantrasyonu, mililitrede 36 pg [litrede 160 pmol]) ve granüloza hücre zarlarında melatonin reseptörleri bulunur. Ayrıca melatonin, in vitro olarak granüloza-lutein hücreleri tarafından progesteron sentezini uyarır. Toplu olarak, bu bulgular melatoninin steroidogenezin yumurtalık içinde düzenlenmesinde önemli bir rol oynadığını göstermektedir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
43
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 24
  • Bilim Budur! 13
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 12
  • Muhteşem! 5
  • Güldürdü 3
  • İnanılmaz 2
  • Umut Verici! 2
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 27/09/2023 10:53:45 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11863

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hidrotermal Baca
Etik
Basınç
Bilgisayar
Beyin
İngiltere
Homo Sapiens
Işık Hızı
Kan
Etimoloji
Maskeler
Fosil
Yağ
Deniz
Ara Geçiş Türleri
Sosyal Medya
Yılan
Kara Delik
Doğal Seçilim
Araştırmacılar
Sars-Cov-2 (Covid19 Koronavirüs Salgını)
Ölçüm
Deizm
Karanlık Enerji
Balık
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Plastik Problemimizi Bakterilerle Çözebilir miyiz?
Plastik Problemimizi Bakterilerle Çözebilir miyiz?
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Uzaydan Bırakılan Çubuklarla Deprem Yaratma Projesi Gerçek mi? | Kinetik Bombardıman
Uzaydan Bırakılan Çubuklarla Deprem Yaratma Projesi Gerçek mi? | Kinetik Bombardıman
Kime Göre
Kime Göre "Deli"? Şeytanlardan Tımarhanelere Akıl Hastalıkları...
Karadelikler Hakkında YANLIŞ Bildiğiniz Her Şey! | Prof. Dr. Bayram Tekin (ODTÜ) (KISIM 1)
Karadelikler Hakkında YANLIŞ Bildiğiniz Her Şey! | Prof. Dr. Bayram Tekin (ODTÜ) (KISIM 1)
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
F. Demir, et al. Melatonin Hormonu Nedir? Uyku ve Üreme Üzerindeki Etkileri Nasıldır?. (1 Haziran 2022). Alındığı Tarih: 27 Eylül 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/11863
Demir, F., Türkoğlu, P. (2022, June 01). Melatonin Hormonu Nedir? Uyku ve Üreme Üzerindeki Etkileri Nasıldır?. Evrim Ağacı. Retrieved September 27, 2023. from https://evrimagaci.org/s/11863
F. Demir, et al. “Melatonin Hormonu Nedir? Uyku ve Üreme Üzerindeki Etkileri Nasıldır?.” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, 01 Jun. 2022, https://evrimagaci.org/s/11863.
Demir, Furkan. Türkoğlu, Pedram. “Melatonin Hormonu Nedir? Uyku ve Üreme Üzerindeki Etkileri Nasıldır?.” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, June 01, 2022. https://evrimagaci.org/s/11863.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close