Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Melatonin Hormonu Nedir? Uyku ve Üreme Üzerindeki Etkileri Nasıldır?

5 dakika
13,809
Melatonin Hormonu Nedir? Uyku ve Üreme Üzerindeki Etkileri Nasıldır?
Seattle Gummy Dosage
Tüm Reklamları Kapat

Melatonin, başlangıçta kurbağa melanositleri üzerinde etkili olan ve deri rengini açan bir molekül olarak keşfedilmiş hormondur.[1] İlk zamanlarda sadece insanlara özgü olduğu düşünülürken, sonradan tüm omurgalılarda mevcut olduğu anlaşılmıştır. Daha sonra epifiz bezi tarafından ritmik olarak salgılandığı ve sirkadiyen ritimlerin düzenlenmesinde rol aldığı tanımlanmıştır. Gece vakti zirve yapan melatoninin salımı ışık tarafından baskılanır. Melatoninin tek hücrelilerden çok hücrelilere kadar birçok canlıda sentezlendiği bilinmektedir.

Melatonin Kimyası

Melatonin (N-asetil-5-metoksitriptamin), iki fonksiyonel grup içeren bir hormondur. Bu iki fonksiyonel grup yalnızca reseptör bağlanmasının özgüllüğü için değil, aynı zamanda molekülün herhangi bir hücreye veya vücut sıvısına girmesine izin veren amfifilik (hidrofilik ve hidrofobik) özelliği için de belirleyici olan bir indolamin, yani "hem" içeren bir enzim türevidir.[2]

Melatonin hormonunun kimyasal şeması.
Melatonin hormonunun kimyasal şeması.
Stabilis

Melatonin Nerede ve Nasıl Sentelenir?

Melatonin (N-asetil-5-metoksitriptamin), memelilerin epifiz bezinde sentezlenir. Epitalamusun bir parçası olan epifiz bezi, talamusların arasında, üçüncü ventrikülün arkasında yer alır. Damarlanma yapısı fazla olan epifiz bezi, iki tip hücreden oluşur: İndolamin (çoğunlukla melatonin) ve peptit (arjinin, vazotosin vb.) içeren pinealosit ve nöroglial hücreler.

Tüm Reklamları Kapat

Melatonin biyosentezinde, triptofan önce triptofan hidroksilaz tarafından serotonine dekarboksile edilen 5-hidroksitriptofana dönüştürülür. Serotoninden melatoninin sentezi, büyük ölçüde epifiz bezi ile sınırlı olan iki enzim (arilalkilamin N-asetiltransferaz ve hidroksiindol-O-metiltransferaz) tarafından katalize edilir.

Işığın Melatonin Üretimine Etkisi Nedir?

Memeli epifiz bezi, bir nöroendokrin dönüştürücüdür. Retinadan gelen ışıkla ilgili ("fotik", İng: "photic") bilgi, hipotalamusun suprakiazmatik çekirdeği ve sempatik sinir sistemi aracılığıyla epifiz bezine iletilir. Melatonin sentezi ve salımı karanlık tarafından uyarılır ve ışık tarafından engellenir. Gündüz saatlerinde, retina fotoreseptör hücreleri hiperpolarize olur ve bu norepinefrin salınımını engeller. Retinohipotalamik sistem hareketsizdir ve çok az melatonin salgılanır. Karanlığın başlamasıyla birlikte fotoreseptörler norepinefrin salgılayarak sistemi aktive eder ve bezdeki α\alpha1 ve β\beta1 adrenerjik reseptörlerin sayısı artar. Melatonin sentez hızını düzenleyen enzim olan arilalkilamin N-asetiltransferazın aktivitesi artar. Böylece melatonin sentezi ve salınımı başlar.

Prof. Dr. Mustafa Özdoğan

Melatonin Kan Dolaşımına Nasıl Salınır?

Melatonin sentezlendikçe kan dolaşımına basit difüzyon yoluyla girer. İnsanlarda melatonin sekresyonu karanlığın başlamasından hemen sonra artar, gecenin ortasında (saat 2 ile 4 arasında) zirve yapar ve gecenin ikinci yarısında yavaş yavaş düşer.

Karanlık faz sırasında ışığa maruz kalmak aynı zamanda melatonin üretimini baskılar. Uygun yoğunlukta ve spektral bileşimde ışık, sirkadiyen sistemin senkronizasyonu için birincil zaman işaretidir. Son veriler, kısa dalga boylu (yaklaşık 465 nm) mavi ışığın melatoninin hem baskılanması hem de faz kayması için en etkili dalga boyu olduğunu göstermektedir. Faz kayması, transmeridyen havayolu uçuşlarından veya olağan dışı çalışma saatlerinden kaynaklanan uyku/uyanıklık döngüsünün değişmesi anlamına gelmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

İnsanlar dahil hayvanlarda melatonin salgılanma süreci yaz gecelerine göre kış gecelerinde daha uzundur. Çünkü karanlığa maruziyet daha fazladır. Salgı süresindeki değişiklik, mevsimsel üreyen memelilerde, davranış değişikliği ve kıl büyümesi gibi gün uzunluğuna bağlı (fotoperiyodik) mevsimsel işlevlerin organizasyonu için bir zamanlayıcı işlevi görür. Fotoperiyodik bilginin bu dönüşümü, memelilerde melatoninin en önemli fizyolojik işlevlerinden biridir.

Kandaki melatonin konsantrasyonu yaşa göre önemli ölçüde değişir. Üç aylıktan küçük bebekler çok az melatonin salgılarlar. Daha büyük bebeklerde melatonin salgısı artar ve sirkadiyen ritim hale gelir. Geceleri zirve yaptığı konsantrasyonları bir ila üç yaşlarında en yüksektir. Daha sonraki yaşlarda kademeli olarak düşer. Normal genç yetişkinlerde, ortalama gündüz ve en yüksek gece değerleri, sırasıyla mililitrede 10 ve 60 pg'dır (litrede 40 ve 260 pmol).[3]

Melatoninin Uyku ve Sirkadiyen Ritme Etkisi Nedir?

İnsanlarda melatonin salınımının sirkadiyen ritmi, alışılmış uyku saatleriyle yakından ilişkilidir. Faz kaymaları (uzun uçak yolculukları veya olağandışı çalışma saatleri sonrası uyku/uyanıklık değişikliği) veya körlük nedeniyle hormonun senkronizasyonda değişiklikler gerçekleşebilir.

Melatonin bir melanofor hafifletici ajan olarak tanımlandığında, insanlardaki yatıştırıcı etkisi öne çıkmıştır. Ardından uykusuzluğu olan yaşlı bireylerin, uykusuzluğu olmayan aynı yaştaki bireylere göre kandaki melatonin konsantrasyonlarının önemli ölçüde daha düşük olduğu fark edilmiştir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Melatoninin hap şeklinde farmasötik uygulaması, uyku eğilimini (uykuya dalma hızı), uykunun süresini ve kalitesini etkilediği anlaşılmıştır. Genç erişkinlerde, 5 mg melatonin oral yoldan verilmesi önemli bir konsantrasyon artışına neden olmuştur. Uyku eğilimi süresinde ve hızlı göz hareketi (REM) uykusunun süresinde artışa sebep olduğu görülmüştür. Diğer çalışmalarda, gündüzleri çok daha düşük dozlarda melatonin (0.1, 0.3 veya 1 mg) verilen normal deneklerin dahi uyku eğilimi artmıştır.

WallpaperCave

Melatoninin Cinsel Olgunlaşmaya ve Üremeye Etkisi Nedir?

Ekzojen melatoninin, yani dışarıdan alınan melatonin hormonunun bazı üreme fonksiyonlarını değiştirmekte etkili olduğu gösterilmiştir. Bu durum aydınlık-karanlık zaman döngüsü ile birlikte bireyin yaşı ile de doğrudan bağlantılıdır.

Melatoninin ayrıca hipotalamik gonadotropin salgılatıcı hormonun (GnRH) salınımını baskılama yeteneğine de sahip olduğu anlaşılmıştır. Yani bir nevi antigonadotropik etkileri vardır. Örneğin, mevsimsel üreyen kemiricilerde (Cricetinae sp.) daha fazla melatonin salgılandığı zaman erkeklerde testis büyüklüğünün gerilemesine ve dişilerde anöstrus (inaktif üreme) dönemine yol açtığı rapor edilmiştir.

İnsanlar fizyolojik olarak mevsimsel üreyen bir tür olmasa da, çeşitli coğrafi bölgelerdeki epidemiyolojik çalışmalar, gebe kalma ve doğum oranlarında mevsimsel bir dağılıma işaret edebilmektedir. Kuzey Kutbu'nda yaşayan insanlar arasında, hipofiz-gonadal fonksiyon ve gebe kalma oranlarının, karanlık kış aylarında yaza göre daha düşük olduğunu göstermiştir.[4]

Melatonin ayrıca insanlarda yumurtalık fonksiyonunu doğrudan etkilemektedir. Yumurtalık foliküler sıvısı önemli miktarlarda melatonin içerir (ortalama gündüz konsantrasyonu, mililitrede 36 pg [litrede 160 pmol]) ve granüloza hücre zarlarında melatonin reseptörleri bulunur. Ayrıca melatonin, in vitro olarak granüloza-lutein hücreleri tarafından progesteron sentezini uyarır. Toplu olarak, bu bulgular melatoninin steroidogenezin yumurtalık içinde düzenlenmesinde önemli bir rol oynadığını göstermektedir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
54
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 32
  • Bilim Budur! 15
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 15
  • Muhteşem! 7
  • Güldürdü 4
  • İnanılmaz 3
  • Umut Verici! 3
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 31/10/2024 09:21:01 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11863

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Yaşamın Başlangıcı
Mikoloji
Maske
Olumsuz
Enzim
Gerçek
Gelişim
Tekillik
Biyografi
Öğrenme
Koruma
Doğa Yasaları
Mit
Veri Bilimi
Karanlık Enerji
Tür
Kartal
Köpek
Canlı Cansız
Memeli
Biyocoğrafya
Teknoloji
Hayvanlar Alemi
Devir
İletişim
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
F. Demir, et al. Melatonin Hormonu Nedir? Uyku ve Üreme Üzerindeki Etkileri Nasıldır?. (1 Haziran 2022). Alındığı Tarih: 31 Ekim 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/11863
Demir, F., Türkoğlu, P. (2022, June 01). Melatonin Hormonu Nedir? Uyku ve Üreme Üzerindeki Etkileri Nasıldır?. Evrim Ağacı. Retrieved October 31, 2024. from https://evrimagaci.org/s/11863
F. Demir, et al. “Melatonin Hormonu Nedir? Uyku ve Üreme Üzerindeki Etkileri Nasıldır?.” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, 01 Jun. 2022, https://evrimagaci.org/s/11863.
Demir, Furkan. Türkoğlu, Pedram. “Melatonin Hormonu Nedir? Uyku ve Üreme Üzerindeki Etkileri Nasıldır?.” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, June 01, 2022. https://evrimagaci.org/s/11863.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close