Yeme Bozukluğu Davranışları, Beyindeki Ödül Tepkisini Değiştiriyor!

Araştırmacılar, tıkınırcasına yemek (İng: "binge-eating") gibi yeme bozukluğu davranışlarının, beynin ödül tepki sürecini ve bu davranışları güçlendirebilecek gıda alımı kontrol devresini değiştirdiğini keşfettiler. Yeme bozukluğu davranışlarının ve nörobiyolojinin nasıl etkileşime girdiğini anlamak, bu bozuklukların neden sıklıkla kronikleştiğine ışık tutabilir ve gelecekteki tedavilerin geliştirilmesine yardımcı olabilir. JAMA Psychiatry'de yayınlanan çalışma, Ulusal Sağlık Enstitüleri tarafından desteklendi.^[1] NIH'nin bir parçası olan Ulusal Akıl Sağlığı Enstitüsü'nün Çeviri Araştırmaları Bölümü'nden Doktor Janani Prabhakar şöyle diyor:

Bu çalışma, yeme davranışlarını olumsuz yönde etkilemek için etkileşime giren biyolojik ve davranışsal faktörleri birbirine bağladığı için önemlidir. Yeme bozukluklarıyla ilgili davranışsal semptom sunumunun altında yatan biyolojik nedenler hakkındaki bilgimizi derinleştiriyor ve araştırmacılara ve klinisyenlere nasıl, ne zaman ve kiminle müdahale edileceği konusunda daha iyi bilgi veriyor.

Yeme bozuklukları, ölüm dahil ciddi komplikasyonlara yol açabilen, ciddi zihinsel sorunlardır. Yaygın yeme bozuklukları arasında anoreksiya nervoza, bulimia nervoza ve tıkınırcasına yeme bozukluğu bulunur. Yeme bozuklukları ile ilişkili davranışlar, tür ve şiddet açısından farklılık gösterebilir ve aşırı yemek yeme, kusma ve gıda alımını kısıtlama gibi eylemleri içerebilir.

Bu çalışmada, Kaliforniya'daki San Diego Üniversitesi'nden Guido Frank ve meslektaşları, yeme bozukluğu spektrumundaki davranışların beyindeki ödül yanıtını nasıl etkilediğini, ödül yanıtındaki değişikliklerin gıda alımı kontrol devresini nasıl değiştirdiğini ve bunların nasıl değiştiğini görmek istediler. Çalışmaya yeme bozukluğu davranışlarıyla ilişkili farklı yeme bozuklukları (anoreksiya nervoza, bulimia nervoza, tıkınırcasına yeme bozukluğu ve diğer tanımlanmış beslenme ve yeme bozuklukları dahil) ve farklı vücut kitle indeksleri (BMI) olan 197 kadın ve ayrıca yeme bozukluğu olmayan 120 kadın dahil edildi.

Araştırmacılar, bir tat ödül görevi sırasında beyin tepkilerini incelemek için kesitsel fonksiyonel beyin görüntüleme yöntemini kullandılar. Bu görev sırasında, katılımcılar beklenmedik, ilgi çeken bir tatlı uyaran, bir şeker çözeltisinin tadını aldılar veya tadını almaları engellendi. Araştırmacılar, beklentiden sapma derecesini veya bir kişinin beklenmedik uyaranı ne kadar şaşırttığını ölçen dopamine bağlı bir sinyal süreci olan "tahmin hatası" olarak bilinen bir beyin ödül yanıtını analiz etti. Daha yüksek bir tahmin hatası, kişinin daha fazla şaşırdığını, daha düşük bir tahmin hatası ise daha az şaşırdığını gösterir. Ayrıca, bu beyin tepkisinin, gıda alımı kontrolü ile ilişkili bir sinir sistemi olan ventral-striatal-hipotalamik devre ile ilişkili olup olmadığını araştırdılar.

Araştırmacılar, yeme bozukluğu olmayan kadın grubunda BMI, yeme bozukluğu davranışı ve beyin ödül tepkisi arasında anlamlı bir ilişki olmadığını buldular. Yeme bozukluğu olan kadın grubunda, daha yüksek BMI ve tıkınırcasına yeme davranışları, daha düşük tahmin hatası yanıtı ile ilişkilendirildi. Ayrıca, yeme bozukluğu olan kadınlar için, ventral striatal-hipotalamik bağlantının yönü yeme bozukluğu olmayanların tersiydi ve bağlantı ventral striatumdan hipotalamusa yönlendirildi. Bu bağlantı, tahmin hatası yanıtıyla pozitif, yemek yedikten sonra kontrolden çıkma hissi ile negatif ilişkiliydi.

Bu sonuçlar, yeme bozukluğu, yeme bozukluğu davranışları ve aşırı kilo kaybı veya kilo alımı olan kadınlar için beynin dopamine bağlı ödül devresi yanıtını modüle ettiğini, gıda alımı kontrolü ile ilişkili beyin devrelerini değiştirdiğini ve potansiyel olarak yeme bozukluğu davranışlarını güçlendirdiğini göstermektedir. Örneğin, anoreksiya nervoza, kısıtlayıcı gıda alımı ve düşük BMI'leri olan kadınların tahmin hatası yanıtı yüksekti. Bu tepki, gıda alımı kontrol devrelerini güçlendirebilir ve bu kadınların açlık hislerini geçersiz kılmalarına yardımcı olabilir. Buna karşılık, tıkınırcasına yeme atakları ve daha yüksek BMI'leri olan kadınlar için durum tam tersi gibi görünüyor. Dr. Frank şöyle diyor:

Çalışma, davranışsal özelliklerin yeme sorunlarını ve BMI'deki değişiklikleri nasıl desteklediğine ve yeme bozukluğu davranışlarının, kaygı, ruh hali ve beyin nörobiyolojisinin yeme bozukluklarının kısır döngüsünü güçlendirmek için nasıl etkileşime girdiğine ve iyileşmeyi çok zor hale getirdiğine dair bir model sunuyor.

Genel olarak, bu çalışma, gıda alımı davranışı da dahil olmak üzere davranışsal özelliklerin, kişinin içsel ödül tepkisini modüle ederek ve gıda alımı kontrol devresini değiştirerek yeme bozukluğunun sürdürülmesine ve ilerlemesine katkıda bulunduğunu göstermektedir. Bununla birlikte, yeme bozukluğu olan bireylerin kalıcı iyileşme elde etmeleri için davranışları hedefleyebilecek ve değiştirebilecek tedavileri araştırmak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.