Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Livyatan (Leviathan) Nedir? Efsanevi Deniz Yaratığı Gerçek mi?

Livyatan (Leviathan) Nedir? Efsanevi Deniz Yaratığı Gerçek mi? Pinterest
3 dakika
22,017
Tüm Reklamları Kapat

Geçmişten günümüze pek çok kültürde efsanevi yaratıkların bahsi geçmektedir. Aklımıza ilk gelenler genellikle Yunan mitolojisinden olur; Pegasus, Cerberus, Hidra, Chimera gibi. Elbette bu örnekler, mitolojiye olan ilginize bağlı olarak çok daha fazla arttırılabilir. Fakat bizim odaklandığımız mitolojik yaratık Kraken ve Moby Dick gibi deniz yaratıkları efsaneleri arasından sıyrılıp, literatüre kazandırılan kadim yaratık: Livyatan (Leviathan). Öyle ki adına kitaplar, efsaneler yazılan bu yaratık tarihte yaşamış denizel hiper-yırtıcılardan birinin ismine atfediliyor.

Gustave Doré tarafından 1865 resmedilen Leviathan'ın imhası adlı eseri
Gustave Doré tarafından 1865 resmedilen Leviathan'ın imhası adlı eseri
Wikipedia

İlk kez Babil Yaratılış Destanı’nda karşılaşılan bu yaratık daha sonrasında Kitab-ı Mukaddes’te kullanılması ile bilinirliği artmıştı.[1] Mitolojiden çıka gelen Livyatan, efsanelere göre denizlerde hüküm süren kocaman bir deniz canavarıdır. Kimilerine göre bu canavar, dev bir su yılanı, kimilerine göre ise bir ejderha olarak tasvir edilmekteydi. Tarihin neredeyse her kesiminde kötülük ve kaosun sembolü olan bu yaratığın ismi, genellikle güçlü ve kötücül bir düşmana çağrışım yapmaktadır.

Tüm Reklamları Kapat

Günümüz araştırmacıları da bu güçlü ve kudretli ismi öncelikle timsah gibi büyük sürüngenlere atıfta bulunmak adına kullansalar da, ismin asıl sahiplerinin efsanelerdeki gibi derin denizlerdeki canlılar olmasına karar verdiler. Tam da bu noktada karşılarına, günümüz sperm balinalarının nesli tükenmiş bir akrabası çıktı, Livyatan melvillei.

Livyatan melvillei adı verilen fosil, sperm balinalarının yer aldığı Physeteroidea ailesinin bir cinsi olarak literatüre kazandırılmıştır. Dış görünüşü tipik bir şekilde modern sperm balinalarına (Physeter macrocephalus) benzemektedir. İlk kez Peru’da keşfedilen Livyatan fosillerinin yaş tayini gerçekleştirildiğinde, Livyatan’ların yaklaşık 13-12 milyon yıl önce Orta Miyosen döneminde yaşadıkları görüldü.

Tüm Reklamları Kapat

Keşfedilen çene kemikleri ve dişleri, Livyatan’ların günümüz sperm balinalarından önemli ölçüde ayrılmasını sağladı. Çünkü günümüz sperm balinaları ağırlıklı olarak kafadanbacaklılar ile beslenmekte ve beslenme davranışı sırasında emme kuvveti uygulanarak avın sadece alt çenelerinde yer alan dişlerin etki alanına girmesi sağlanır.

Fakat keşfedilen Livyatan fosilindeki dişlerin boyutları düşünüldüğünde, bu özelliğe ihtiyaç duyan bir canlı olmadığını gözler önüne serdi: Dişlerinin boyutları 36.2 cm ile günümüz sperm balinası dişlerinin neredeyse iki katıydı ve farklı olarak her iki çene kemiğinde (alt ve üst) de bulunuyordu.[2] Dişlerinin devasalığı, onu şimdiye kadarki en güçlü ısırığa sahip hayvanlar arasına soktu. Bu özelliklerinden ötürü, Hiper-yırtıcı makroraptoryal sperm balinaları grubunun bir üyesi olarak konumlandı ve muhtemelen günümüz sperm balinalarının aksine diğer balinaları, fokları vb. canlıları avlayabilen bir (apeks) yırtıcıydı.

Livyatan dişlerinin Sperm balinası ve Orca (katil balina) ile karşılaştırılması
Livyatan dişlerinin Sperm balinası ve Orca (katil balina) ile karşılaştırılması
Nature

Livyatan'ın toplam uzunluğu, modern sperm balinasına benzer şekilde yaklaşık 13.5–17.5 metre olduğu tahmin ediliyor ve bu da onu şimdiye kadar var olan en büyük yırtıcılardan biri haline getiriyor.[3] Günümüz sperm balinalarının bir diğer adı ispermeçet balinasıdır. Bu adı sahip oldukları spermaceti organından alırlar.[5] Livyatan’larda da spermaceti organı tıpkı günümüzde kullanıldığı gibi ekolokasyon, iletişim ve/veya av ve diğer balinaların yerini tespit etmek için kullanıldığı düşünülmektedir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Livyatan’ın yaşadığı dönem düşünüldüğünde bir diğer apeks yırtıcı olan Megalodon (Otodus megalodon) ile yollarının kesişmesi kaçınılmazdı. Bu durum, benzer avlar için rekabete girmiş olabileceklerini bizlere göstermekteydi.[4] Elbette ikisi arasında gerçekleşen çarpışmayı kimin kazandığına dair net bir bilgimiz henüz bulunmuyor; fakat boyutlar bakımından birbirine yakın olan bu ikili arasında Livyatan, dişlerinin devasalığı sayesinde oldukça avantajlıydı. Tek dezavantajı olarak sayabileceğimiz konu, bir balina olduğu için, nefes alıp vermek için su yüzeyine çıkması gerekmesidir.

Yok olma sebeplerinin Miyosen dönemin sonunda gerçekleşen son buzul dönemden kaynaklandığı düşünülmektedir. Buzul dönem yüzünden azalan, hatta kimi yerlerde tükenen besin kaynakları, Livyatan'ların nesillerinin tükenmesine sebep oldu. Günümüzde Livyatan'ların nesillerinin tükenmesi ile ortaya çıkan ekolojik nişteki boşluğu akrabaları olan Orca'lar (katil balina) gibi dişli balinalar doldurmaya çalışmaktadır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
36
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • İnanılmaz 30
  • Tebrikler! 20
  • Merak Uyandırıcı! 15
  • Bilim Budur! 7
  • Muhteşem! 5
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 5
  • Umut Verici! 2
  • Üzücü! 2
  • Korkutucu! 1
  • Güldürdü 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Sıkça Sorulan Sorular

Günümüz sperm balinalarının bir diğer adı ispermeçet balinasıdır. Bu adı sahip oldukları spermaceti organından alırlar.

Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 01:34:02 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9689

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
A. Karahasan. Livyatan (Leviathan) Nedir? Efsanevi Deniz Yaratığı Gerçek mi?. (8 Aralık 2020). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9689
Karahasan, A. (2020, December 08). Livyatan (Leviathan) Nedir? Efsanevi Deniz Yaratığı Gerçek mi?. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/9689
A. Karahasan. “Livyatan (Leviathan) Nedir? Efsanevi Deniz Yaratığı Gerçek mi?.” Edited by Akın Karahasan. Evrim Ağacı, 08 Dec. 2020, https://evrimagaci.org/s/9689.
Karahasan, Akın. “Livyatan (Leviathan) Nedir? Efsanevi Deniz Yaratığı Gerçek mi?.” Edited by Akın Karahasan. Evrim Ağacı, December 08, 2020. https://evrimagaci.org/s/9689.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close