Kuzey Atlantik Katil Balinaları, Beslenme Davranışlarına Bağlı Olarak 2 Yeni Türe Ayrılmaya Başlamış Olabilir!

Katil balinalar (Orcinus orca), şaşırtıcı derecede yemek seçen avcılar olabilirler. Kuzey Pasifik ve Antarktika'da bazıları sadece balıkla besleniyorken, diğerleri sadece memeli canlılarla besleniyor ve bu besin tercihleri, yeni bir orka türünün evrimleşmesine neden olmuş gibi gözüküyor. Bazı araştırmacılar, Kuzeydoğu Atlantik'teki katil balina popülasyonlarının kendi içlerinde de benzer bir sürecin meydana geldiğini düşünüyor. Ama türleşmenin tamamlanması uzun zaman alabilir. Bu orkaların son 10.000 yıllık beslenmelerini inceleyen yeni bir makale, çoğunun akrabaları kadar seçici olmadığını gösteriyor.^[1] Çalışma, Kuzeydoğu Antarktika balinalarının türleşme sürecinin başında olabileceğini ortaya koyuyor.

Evrimsel biyologlar yeni bir türün okyanus veya sıradağlar gibi coğrafik engellerle ayrılmayan bir popülasyonda ortaya çıkmasının mümkün olup olmadığını uzunca tartışmışlardır. Bu, simpatrik türleşme adı verilen bir süreçtir. San Diego, Kaliforniya'daki Southwest Fisheries Science Center'da bir deniz memelisi biyoloğu olan ve yeni çalışmaya dahil olmayan Phillip Morin, şöyle diyor:

Katil balinalar bu süreçte bazıları tarafından "poster çocuğu" (belirli bir kaliteyi temsil etmek için kullanılır) olarak düşünülmüştür. Kuzey Pasifik ve Antarktika'da farklı av tercihlerine sahip çok sayıda genetik olarak farklı popülasyonlar [henüz resmi olarak farklı bir tür olarak tanımlanmayanlar] var.

Bilim insanları, orkaların farklı türlere ayrılma sebebinin seçtikleri beslenme şeklinden dolayı olduğunu öne sürdü. Bu durumda, balık yiyiciler sadece balık yiyicilerle, memeli hayvanlarla beslenenler ise sadece memeli hayvanlarla beslenenlerle çiftleşirler. Yeterince zaman verildiğinde, iki popülasyon genetik olarak farklı ve çoğalamaz hale gelir.

Bazı katil balina gözlemcileri, Kuzeydoğu Atlantik'teki orkaların da iki türden oluşabileceğini öne sürdüler, çünkü bazı yunus sürüleri balık uzmanı gibi görünürken, diğerleri deniz memelilerini tercih ediyor. Orkaların iki tür av için avlanma taktiklerinin önemli derecede farklılık gösterdiğine ve bunların öğrenilmiş davranışlar olduğuna, yani popülasyonları birbirinden ayırmaya da yardımcı olabilecek kültürel farklılıklar olduğuna dikkat çekiyorlar. Kopenhag Üniversitesi’nde bir evrimsel biyolog olan ve yeni çalışmanın başyazarı Andrew Foote, şöyle anlatıyor:

Ringa avlarken, balinalar kalabalık gruplar halinde seyahat eder ve çok ses çıkarır. Ama fokların peşinden giderken, sadece 3-5 bireylik küçük gruplar halinde geziyorlar ve fokların keskin işitme duyusu nedeniyle tam bir sessizlik içinde avlanıyorlar.

Beslenme ve kültür farklılıkların Kuzeydoğu Atlantik'teki iki katil balina türüne sebep olup olmadığını anlamak için Foote ve meslektaşları, Grönland'dan Norveç'e kadar uzanan bir alanda orkaların beslenme tercihlerini ve genetik ilişkilerini inceledi. Arkeolojik alanlardan ve tarama operasyonlarından toplanan modern balina (1865-1995) kemiklerinden alınan 20 örneği ve daha eski (2800 ila 6800 yıl öncesinden kalma) 23 diş örneğini karşılaştırdılar. Bilim insanları, örneklerin izotop oranlarını- hayvanların yaşamları boyunca ne yediklerinin kimyasal imzasını- analiz ettiler. Ayrıca balinaların genetik soylarını yeniden inşa etmek için örneklerden ve canlı orkaların deri örneklerinden DNA çıkardılar. Ve hayvanların dişindeki aşınma kalıplarını incelediler: Yoğun şekilde ringa ile beslenen katil balinaların dişleri kötü aşınmıştı.

Bilim insanlarının analizi, karışık bir resmi ortaya çıkardı: Orka popülasyonlarından ikisi sadece balıkla beslenmesine rağmen, fokla beslenenlerden ayrıldıklarına dair hiçbir genetik kanıt yoktu. Foote, şöyle diyor:

Balinalar çok yavaş işleyen sürecin daha başında olabilirler, çünkü bir türleşme olayı için gereken tüm ekolojik bileşenler bulunuyor.

Foote, suların sadece 10.000 yıl önce buzla kaplı olduğunu ve hiçbir orkanın bulunmadığına dikkat çekiyor. Bu nedenle orkaların çoğunun çok daha önce yaşadıkları Kuzey Pasifik ve Antarktika'daki gibi farklılaşmamış olması şaşırtıcı olmayabilir.

Ekibin araştırmasına göre, daha önceki çalışmalarda sadece balıkla beslendiği varsayılan , popülasyonlardan bazılarının memelilerle de ziyafet çektiğini gösterdi. Örneğin bilim insanları, Doğu Grönland'daki yerlilerin öldürdüğü altı orkalık bir yunus ailesinden örnek topladı. Foote, şöyle anlatıyor:

Her balinanın karnında fok yavrusu vardı; ancak dişleri, İzlanda açıklarında görülen ringa avlayan balinalar gibi aşınmıştı.

Hatta araştırmacıların müteakip analizi, bu orkaların daha önce kesinlikle balık yiyici olarak kabul edilen hayvan popülasyonuna ait olduğunu gösterdi. Deniz dünyasında kötü şöhrete sahip biri eğitmeni olmak üzere üç insanı öldüren orka Tilikum, aynı sularda gençken yakalanmıştı. Foote, şöyle diyor:

Deniz dünyasında sadece balıkla beslenirken, vahşi doğada deniz memelilerini de yemiş olabilir.

Morin ise şöyle anlatıyor:

Veriler, av tercihlerinin Kuzey Atlantik katil balinalarında Kuzey Pasifik ve Antarktika'dakilere göre daha az sabit olduğunu gösteriyor.

Bu nedenle bu sularda av tercihleri tek başına genetik çeşitliliğe sebep olmak için yeterli değildir. Popülasyon fiziksel olarak da ayrı olmalı. Yine de Foote uyarıyor:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Eğer sıkı balık yiyiciler beslenmelerine sadık kalırsa ve balık ve fok avlayan gruplar memeliler üzerinde uzmanlaşırsa zamanla birbirleriyle daha az karşılaşacaklar, bu da türleşmeye neden olabilir.

Ve eğer durum buysa, Foote ve ekibi en nadir görünen biyolojik olaylardan birini belgelemiştir: İki türe dönüşmenin daha en başlarında olan bir popülasyon.