Paylaşım Yap

Kuşlara Ait En Kapsamlı Evrim Ağacı, Kuşların Evrimsel Tarihini Aydınlatıyor!

5 dakika
5,602
Kuşlara Ait En Kapsamlı Evrim Ağacı, Kuşların Evrimsel Tarihini Aydınlatıyor! Science
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 9 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Kuşların soy ağacını haritalandırmak için yapılan oldukça önemli uluslararası bir çalışma dinozorları yeryüzünden silen toplu soy tükenmesinden sonra kuşların bugün yaşayan 10,000 türe nasıl evrimleştiğini gözler önüne seriyor. 20 ülkeden 200’ü aşkın bilim insanı kuşların renkli tüyleri nasıl edindiğini, dişleri nasıl yitirdiğini ve şakımayı nasıl öğrendiğini gösteren bir evrim ağacı yaratmak için güçlerini birleştirmişti.

Çalışma insanların konuşmasını sağlayan beyin devreleri ile kuşlara ötüşü verenler arasında fevkalade benzerlikler açığa çıkardı: ortak biyolojik yapılara farklı evrimsel yollarla ulaşılabiliyor.

Bazı kuşların şaşırtıcı bir biçimde yakın ilişki içinde olduğu görüldü: doğan kartal veya akbabadan ziyade papağanla; flamingo ise pelikandan ziyade güvercinle çok daha yakın akraba. Harita ayrıca kara kuşlarının en eski ortak atasının bir zamanlar Amerika’da dehşet saçmış tarihöncesinin devasa kuşlarının yolunu açan bir üst düzey yırtıcı [Ç.N. Doğada yetişkin halde iken başka türler tarafından avlanılmayan veya av türlerini kontrol altında tutan avcı canlılar] olduğunu ortaya koyuyor. Science dergisine konuşan Stockholm’deki İsveç Doğa Tarihi Müzesi’nden evrimsel biyolog Per Ericson şöyle söylüyor:

Bu daha önce başka bir canlı için yapılmadı. İnsanın aklını başından alıyor!
Kuş aile ağacı ve dizilenen genomlar
Kuş aile ağacı ve dizilenen genomlar
Science

Bilim insanları son 30 yılda dünyanın dört bir yanındaki müzelerden toplanan kartal, ağaçkakan, devekuşu ve muhabbetkuşu da dahil 45 kuş türünün donmuş etinden parmak tırnağı büyüklüğünde parçaları analiz ederek projeye başladı. Çözülen dokudan kuşların tüm genomlarını çıkarıp okudular. Bunlara daha önce dizilenmiş üç türün genomlarını eklediler. Bütün genomların karşılaştırılması ve kapsamlı bir evrim ağacına dönüştürülmesi dokuz süperbilgisayarın 400 yıla eşdeğer işlemci süresini aldı.

Avian Phylogenomics Consortium (Kuş Filogenomik Konsorsiyumu) da denilen projenin üyeleri soy ağacını ve analizlerini Perşembe günü Science dergisinde sekiz ana makalede ve toplamda 20’den fazla farklı bilim dergisinde yayınladılar. 

Genom redüksiyonu ve kuşların korunması...
Genom redüksiyonu ve kuşların korunması...
Science

Kuşların doğuşu 65 milyon yıl önce başladı. Büyük olasılıkla bir asteroid çarpmasının yol açtığı toplu soy tükenmesi büyük gövdeli dinozorların çoğunu yok etti, fakat geride birkaç tüylü canlı kaldı. Bu kadar çok sayıda türün kayboluşu büyük ekolojik alanları boş bıraktı ve bu hayvanların çeşitlenmesine olanak tanıdı.

Kuş genomlarının diğer hayvan genomlarıyla karşılaştırılması araştırmacıları renkli tüylerin ortaya çıkışıyla ilişkili gen kümelerine bakmaya zorladı. Tüyler ilk olarak sıcaklık için ortaya çıkmışken, renkli tüyler çiftleşmede rol oynuyor olabilirdi. Güney Carolina Üniversitesi’nden araştırmacıların keşfettiğine göre su kuşları tüy renkliliğiyle bağlantılı en az gen sayısına sahipken evcil hayvanlar ve zirai kuşlar sekiz katına sahip.

Evrim hızı ve seçilim kısıtları
Evrim hızı ve seçilim kısıtları
Science

Genomların daha detaylı incelenmesi tüm yaşayan kuşların ortak atasının dişlerini 100 milyon yıldan çok daha önce kaybettiğini gösteriyor. En az altı anahtar gendeki mutasyonlar dişlerdeki mine dokusu oluşumunun 116 milyon yıl önce durduğunu söylüyor. Diş kaybı muhtemelen çenenin ön kısmında başladı ve gaga geliştikçe arkalara sıçradı. Riverside Kaliforniya Üniversitesi’nden Mark Springer şöyle söylüyor:

Fosil kuş Archaeopteryx’in 1861’deki keşfinden itibaren, yaşayan kuşların dişli dinozorların soyundan geldiği bilinmekteydi. Ancak, modern kuşların atasındaki diş kaybının tarihi 150 yıldan çok daha fazladır anlaşılamamıştı.

Kuş şakıması bir kereden fazla evrimleşti. Birçok geni paylaşmasına rağmen, papağanlar ve ötücü kuşlar sesleri öğrenme ve kopyalama yetisini sinekkuşlarından bağımsız kazanmışlardır. Daha çarpıcı olan, bazı kuşların şakımasına olanak tanıyan 50 ve civarı gen grubu insana konuşma yetisi verenlerle benzer. Kuzey Carolina’daki Duke Üniversitesi’nden Erich Jarvis şöyle diyor:

Bu sesli öğrenen kuşların ve insanların beynin şakıma ve konuşma bölgelerindeki genler bakımından birbirine diğer kuşlardan ve primatlardan daha çok benzediği anlamına geliyor.
Genler üzerindeki seçilim baskıları
Genler üzerindeki seçilim baskıları
Science

Ortak genler motor korteksindeki beyin hücreleriyle ses çıkarmaya yarayan kontrol kas hücreleri arasında yeni bağlantılar kurmakla yükümlü. 

Beklenildiği gibi, bilim insanları papağan beyninin sesle ilgili bölgelerinde farklılıklar keşfetti. Papağanlar beynin ikincil bir bölgeyle çevrili şakıma üretmekle yükümlü başka bir kesimine sahip; bu araştırmacıları "bir şakıma sistemi içindeki şakıma sistemi" olarak adlandırmaya itti.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Edinburgh Üniversitesi Roslin Enstitüsü’nden David Burt konsorsiyum tarafından yayınlanan ilk sonuçların yalnızca başlangıç olduğunu belirtti ve şunları ekledi:

Umarız insanlara kuş gen bilgisinin zenginliğini keşfetmenin araçlarını vermek çok daha ileri araştırmaları tetikler. Nihayetinde, bu çalışma vahşi kuşların ve çiftlik kuşlarının sağlığının iyileşmesini sağlayacak önemli anlayışları getirecektir.
Ekolojik adaptasyonlar ile ilişkili genetik değişimler
Ekolojik adaptasyonlar ile ilişkili genetik değişimler
Science

Penguenler Soğuk Şartlara Nasıl Uyum Sağladı?

Kuş soy ağacı projesi için toplanan penguen DNA’sı uçamayan kuşların Antartika’nın soğuk ve sert ortamına nasıl dayanabildiğine ışık tuttu. Pekin Genomik Enstitüsü’nde Cai Li önderliğindeki araştırmacılar Adelie ve imparator penguenlerinin genomlarını analiz etti ve soğuk şartlara adaptasyonlarını sağlayan genetik değişimlerin bilgisine ulaştı. İki penguenin de ısıyı içerde ve suyu dışarda tutan kısa, sert tüylerin yoğun katmanlı kürkünü koruyan tüy proteinleri yapmakla yükümlü güçlendirilmiş gen takımına sahip olduğu görüldü. Bilim insanları ayrıca DSG1 olarak bilinen bir geni tanımladı. İnsanlarda el ve ayaklarda kalın deriye neden oluyor; penguenlerdeyse tüm bedeni kapsayan bu adaptasyon faydalı.

Penguenler soğuğa dayanmak ve yağ depolayarak aylarca besinsiz idare etmek zorunda. Adelie penguenin yağ metabolizmasıyla ilişkili sekiz gene sahip olduğu görülmüşken, imparator pengueninde bu sayı üç. Bu kuşlar uçma kabiliyetlerini yitirdi ama kanatları sualtı akrobasisine fevkalade uyum sağladı. GigaScience dergisinde yazan Li’nin ekibi penguenlerin önayaklarının yeniden biçimlenmesini tetikleyen 17 gen tanımlıyor. EVC2 denilen bu genlerden birindeki mutasyonlar uzuv cüceliği ve insanlarda kısa kaburgayla ilişkili bir genetik bozukluk olan Ellis-van Creveld sendromuna sebep oluyor. İlk penguenler 60 milyon yıl önce evrimleşti, ama imparator ve Adelie penguenleri oldukça farklı tarihlere sahip. 

Adelie pengueni popülasyonu 150,000 yıl önce iklimin ısınmasıyla hızla arttı, fakat 60,000 yıl önce soğuk ve kuru buzul çağı gelince % 40 oranında azaldı. İmparator penguenleri daha iyi iş çıkardı; sayıları hemen hemen hiç değişmedi ve sert ortamla başa çıkmakta yetenekli olduklarını gösterdiler. 

Teşekkür: Bu çeviri için Sercan Ulucak'a teşekkür ederiz.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
14
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • Umut Verici! 3
  • Tebrikler! 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: The Guardian | Arşiv Bağlantısı
  • G. Zhang, et al. (2014). Comparative Genomics Reveals Insights Into Avian Genome Evolution And Adaptation. Science, sf: 1311-1320. | Arşiv Bağlantısı

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 04/11/2024 00:59:07 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/3152

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Eczacılık
Neandertaller
Patlama
Genetik
Fotosentez
Gazetecilik
Epistemoloji
Atom
Vücut
Evrim Kuramı
Akademi
Tehdit
Görme
Yüksek
Doktor
Element
Nüfus
Yapay Seçilim
Maskeler
Pandemik
Hastalık
Kanser Tedavisi
Çin
Sinirbilim
Çekirdek
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
I. Sample, et al. Kuşlara Ait En Kapsamlı Evrim Ağacı, Kuşların Evrimsel Tarihini Aydınlatıyor!. (18 Aralık 2014). Alındığı Tarih: 4 Kasım 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/3152
Sample, I., Ağacı, E., Bakırcı, Ç. M. (2014, December 18). Kuşlara Ait En Kapsamlı Evrim Ağacı, Kuşların Evrimsel Tarihini Aydınlatıyor!. Evrim Ağacı. Retrieved November 04, 2024. from https://evrimagaci.org/s/3152
I. Sample, et al. “Kuşlara Ait En Kapsamlı Evrim Ağacı, Kuşların Evrimsel Tarihini Aydınlatıyor!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Evrim Ağacı, Evrim Ağacı, 18 Dec. 2014, https://evrimagaci.org/s/3152.
Sample, Ian. Ağacı, Evrim. Bakırcı, Çağrı Mert. “Kuşlara Ait En Kapsamlı Evrim Ağacı, Kuşların Evrimsel Tarihini Aydınlatıyor!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Evrim Ağacı. Evrim Ağacı, December 18, 2014. https://evrimagaci.org/s/3152.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close