Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Kültürel Grup Seçilimi: İnsan İşbirliği, Kültürel Gruplar Arasındaki Rekabetin Bir Sonucu Olabilir!

Kültürel Grup Seçilimi: İnsan İşbirliği, Kültürel Gruplar Arasındaki Rekabetin Bir Sonucu Olabilir!
4 dakika
996
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 3 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Durum her zaman böyle görünmese de, bilim insanları, insanların olağanüstü düzeyde işbirliği yaptığına inanıyor. Diğer hayvanların aksine, sadece yakın çevremizle değil, bizden genetik olarak bağımsız insanlarla da işbirliği yapıyoruz.

İtfaiyecilerin ve hemşirelerin hayat kurtaran hizmetlerinde, sabah işe gitmek ve havaalanında check-in bölümündeki kuyrukta beklemek gibi sıradan faaliyetlerde, tanıdıklarımızın ve yabancıların yardımseverliğine ne kadar güvendiğimizi bir düşünün. Tabii ki, hile yapan, başkalarının refahını göz ardı eden ve kronizm ("yandaşçılık") yapan insanlarla karşılaşıyoruz. Ancak biz bu davranışları "normalin dışında, sapkın" olarak nitelendirme eğilimindeyiz - oysa hayvan topluluklarında bu davranışlar oldukça sıradan.

Tüm Reklamları Kapat

Şimdi asıl soru: Hayvanlar Alemi içinden insanlar, işbirliği yapmak ve yardımlaşmak açısından neden bu kadar ünlü? Cevabın, insanlarda diğer hayvanlara kıyasla abartılı olan bazı özellikler olduğu düşünülüyor: dil, zeka, kültür, büyük hayvanları avlama veya bize muhtaç olan çocuklarımız gibi... Bu özelliklerin işbirliği evrimini nasıl etkilediğini kesin bir şekilde açıklayabilmek zor olsa da bu durum, özelliklerden birini veya diğerini vurgulayan teorilerin -ve hararetli tartışmaların-çoğalmasına yol açmış durumda.

Nature Communications dergisinde yayımlanan ve Arizona State Üniversitesi araştırmacılarından Carla Handley ve Sarah Mathew'a ait olan bir çalışma, kültürün, yabancılarla işbirliği yapma kabiliyetimizi körüklemiş olabileceğini iddia ediyor. Araştırmacılar, kültürel grup seçimi olarak adlandırılan tartışmalı bir teoriyi test etti ve doğruladı. Teori, kültürel olarak farklı grupların rekabet içinde olması, bunun sonucunda da gruplara rekabet avantajı sağlayan özelliklerin yayılması iddiasına dayanıyor. İşbirliği tam olarak böyle bir özelliktir - bireyler için meşakkatli, ancak gruplar için avantajlıdır.

Tüm Reklamları Kapat

20. yüzyılın ikinci yarısında, biyologlar seçimin gruplar üzerinde etki edeceği fikrini geçersiz ilan ettiler. Grupların, seçimin etkisine girebilmek için birbirinden yeterince farklı olmadığını söylediler. Bunun nedeninin insanların göç etmesi, sonuç olarak da göçün zaman içinde insan gruplarını benzer hale getirmesi olduğunu iddia ettiler.

Bununla birlikte yukarıdaki düşünce, kültürel olarak iletilen davranışlar için geçerli olmayabilir. İnsanlar göç ettiğinde, sosyal öğrenme yoluyla kültürel olarak yeni çevrelerinde popüler olan davranışları kazanabiliyor. Böylece insan hareketliliği çok olsa dahi, kültürel gruplar farklı kalabiliyor. Bu da, seçimin gruplar üzerinde etki edebileceği ve işbirliği gibi grup yararına olan davranışların gelişebileceği anlamına geliyor. Mathew şöyle diyor:

İnsanlar, kültürel ilişkiler geliştirmenin işbirliği yapmamıza yardımcı olduğunu düşünüyor. Bizim bahsettiğimiz şu: kültür, grupların farklılaşmasını sağlıyor, bu da rekabete yol açıyor. İşin garip yanı şu ki, işbirliği davranışlarımızı şekillendiren da tam olarak bu rekabet.

Bu teoriyi değerlendirmek için Handley ve Mathew, Kenyalı pastoralistler (Ç.N.: göçebe çobanlar) arasındaki kültürel değişimi ve işbirliğini inceledi. Kuzey Kenya'nın kurak savanlarında, yarı göçebe olarak geçimlerini sağlayan çobanlardan oluşan dört etnik gruba (Borana, Rendille, Samburu ve Turkana) yayılmış 9 kabileden 759 kişi üzerinde çalışıldı. Bu grupların, sığır baskınları da dahil olmak üzere mera, kuru mevsim su kuyuları ve hayvancılık için birbirleri arasında yoğun bir şekilde rekabet ettiği görüldü.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Araştırmacılar, tahmin edildiği gibi, kültürel uygulamaların ve inançların popülasyonlar arasında önemli ölçüde değişken olduğunu fark etti. Gözlenen kültürel varyasyonun %10 ila 20'si rakip gruplar arasındaydı. Buna karşılık, bu gruplar içindeki genetik varyasyon %1'den daha azdı. Bu bize, kültürel grup seçiminin gerçekleşmesi potansiyeli olduğunu gösteriyor.

Turkana yerlileriyle birlikte Carla Handley
Turkana yerlileriyle birlikte Carla Handley

Daha sonra, çobanların kiminle işbirliği yaptığı incelendi ve işbirliğinin gerçekten de kültürel grup üyelerine yönelik olduğu fark edildi. İnsanlar, aynı kültürel değerleri, inançları ve normları paylaştıkları sürece yabancılarla işbirliği yapma eğiliminde oluyor. Kültürel gruplar arasındaki rekabet, işbirliğinin evrimini etkilediyse, bu tür kültürel anlamda sınırlı bir işbirliği durumu çok da garip değil. Handley şöyle diyor:

Bu çalışma, işbirliğinin dört ayrı etnolinguistik grup arasında ve bu gruplar içinde nasıl işlediğini incelemesi ve kültürel grup seçimini ampirik olarak test etmesi açısından benzersiz." diyor. "Durup bir düşününce, işbirliği davranışının yaygın olmadığı ve 'gayri meşru' şiddetin statüko olarak kabul edildiği küçük ölçekli toplumlarda, çatışma söyleminin yeniden çerçevelenmesine de katkıda bulunabilir.

Bulgular, insanların oldukça işbirlikçi olmasına rağmen, evrimleşmiş işbirliği eğilimlerimizin hala sınırlı olduğunu ve küresel ölçekli problemleri çözmenin zorlu olduğunu kanıtlıyor. Kendimizi iklim değişikliğinden, salgın hastalıklardan ve tabii ki uzaylılardan korumak ve kurtarmak istiyorsak yenilikçi düşünce gerekiyor.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
19
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 5
  • Muhteşem! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Güldürdü 1
  • İnanılmaz 1
  • Umut Verici! 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Bilim Budur! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: Science Daily | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 11:22:20 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8652

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
-. ASU, et al. Kültürel Grup Seçilimi: İnsan İşbirliği, Kültürel Gruplar Arasındaki Rekabetin Bir Sonucu Olabilir!. (7 Mayıs 2020). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/8652
ASU, -., Bozkurt, K., Bakırcı, Ç. M. (2020, May 07). Kültürel Grup Seçilimi: İnsan İşbirliği, Kültürel Gruplar Arasındaki Rekabetin Bir Sonucu Olabilir!. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/8652
-. ASU, et al. “Kültürel Grup Seçilimi: İnsan İşbirliği, Kültürel Gruplar Arasındaki Rekabetin Bir Sonucu Olabilir!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Kübra Bozkurt, Evrim Ağacı, 07 May. 2020, https://evrimagaci.org/s/8652.
ASU, ---. Bozkurt, Kübra. Bakırcı, Çağrı Mert. “Kültürel Grup Seçilimi: İnsan İşbirliği, Kültürel Gruplar Arasındaki Rekabetin Bir Sonucu Olabilir!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Kübra Bozkurt. Evrim Ağacı, May 07, 2020. https://evrimagaci.org/s/8652.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close