Koronavirüs ve Çocuklar: Çocuklar COVID-19 Hastalığı Olur mu? Çocukları Nasıl Korumalıyız?

COVID-19 salgını toplumumuzda herkesi etkileyebilmektedir. Bunlara çocuklar da dahildir. Ancak erişkinlerden daha az sıklıkla etkilendikleri düşünülmektedir. Birçok çalışmayı dikkate alan bir derlemede COVID-19 tanısı alan hastalar arasında çocuklar %1-5 oranında yer almaktadır. Bulaş ise %90 oranında ev ortamından ve %10 oranında seyahat ederken olmuştur. 0-17 yaş arasındaki yaygınlığına bakılacak olursa Covid-19’un sıklığı yaş artıkça artmaktadır (<1 yaş %15’lik bir paya sahip iken, 15-17 yaş arası bu oran %32’ye doğru artmaktadır).

COVID-19’in anne sütünden geçişi ispat edilmemiştir. Ancak damlacık enfeksiyonu yoluyla bulaşın olabileceği bildirilmektedir. Bebeğin ya da annenin şüpheli enfeksiyonu durumunda maske ve siper ile korunması önerilmektedir.

Elde bulunan veriler doğrultusunda anne karnından bulaş tespit edilmemiştir. Gebeler ciddi solunum yolu komplikasyonu riski altında bulunabilmektedir. COVID-19 olan annenin gebeliği ve doğum işlemleri sırasında yakınında bulunan kişilere ve doğacak bebeğe yönelik önerilen tedbirler alınmalıdır.

COVID-19 yakınmaları çocukta erişkinlerle benzerdir, ancak çocuklarda yakınmalar daha az sıklıkla görülmektedir. COVID-19 sıklıkla çocuklarda daha hafif seyretmektedir. Çocuklarda en sık görülen yakınmalar ateş ve öksürüktür. Daha az sıklıkla nefes darlığı görülmüştür. Çocukların dörtte üçünde bu yakınmalardan en az biri görülür.

Hekimlerin hastada beden sıcaklığını 38^oC ve üzerinde ölçmüş olması, akciğeri dinlemekle patolojik bulguları tespit etmeleri, solunum sıklığının artması ya da oda havasında hastanın oksijen satürasyonunun %92 veya altında ölçülmesi COVID-19’u düşündürecektir.

Kesin tanısı konulan ve yatırılan hastalarda rutin alınan kan tahlilleri yanı sıra radyolojik değerlendirmeler de yapılır. Radyolojik bulguların yakınmaları başlamadan tespit edilebileceği bildirilmektedir. Akciğer grafisindeki bulgular belirsizden bilateral konsolidasyona kadar görüntü veren spektruma sahip olmaktadır.

Erken evrede grafi normal olabilirken, ciddi vakalarda tek ya da iki taraflı çok odakli yamasal buzlu cam görünümü hekimi COVID-19’dan şüphelendirecektir.

Bilgisayarlı akciğer tomografileri (BAT) bulguları da çocuklarda daha hafif tespit edilmiştir. Yani çocuklarda hem yakınmalar ve akciğer yayılımı, hem de BAT bulguları daha hafif seyretmektedir.

Tomografi bulguları arasında yamasal ya da buzlu cam tutulumu, plevra altı ve periferde tutulum görülebilir. Buzlu cam tutulumu erken evre tutulumu olmakla birlikte, daha sonra yerini konsolidasyona bırakır. Tomografinin normal olması Covid-19’u genelde dışlamaktadır.

Çocuklarda ölümcül durumlara rastlanmış olsa da, çocuklarda hastalığın asemptomatik, hafif ya da orta düzeyde seyrettiği anlaşılmıştır. <1 yaş altı bebekler ve altta yatan ciddi hastalığı olan çocuklar COVID-19 hastalığı bakımından önemli risk altında bulunmaktadırlar.

Riski arttıran altta yatan hastalıklar aşağıda sıralanmıştır:

• kronik akciğer hastalıklar (orta-ağır düzeyde astım dahil)
• kalp damar hastalıkları
• bağışıklığı baskılanmış olanlar (örn. kansere bağlı, kemoterapi, radyasyon terapisi, hematopoetik hücre ya da solid organ nakli, yüksek doz kortikosteroid kullanımı olan)
• kronik böbrek yetmezliği ve hemodiyaliz
• kronik karaciğer hastalığı (kronik hepatit)
• endokrin bozuklukları (diyabet)
• morbid obezite

COVID-19 Çocuklarda Neden Daha Az Görülüyor?

COVID-19’in çocuklarda daha az görülmesinin nedeni anlaşılmamıştır. Bir teoriye göre çocukların bağışıklık yanıtı daha düşük olmaktadır. Böylece ölümcül olan sitokin fırtınası belirgin olmamaktadır. Diğeri ise çocukların boğazındaki virüsler arası çakışma COVID-19 viral yükünün az olmasına neden olmaktadır. Ayrıca COVID-19’un bağlandığı ACE-2-reseptörünün çocukların solunum yollarında farklı biçimde eksprese olma ihtimali bulunmaktadır.

Çocukların hastaneye ve yoğun bakıma yatırılmaları nadiren gerekmektedir. <1 yaşındaki bebeklerin çoğunlukla yatırılmaları gerekirken, hastanede yatırılmış olmaları hastalıklarının ciddiyetini göstermemektedir. ABD’de 2500 civarındaki <18 yaş çocuğun hastaneye yatış oranları %6 – 20 arasında ve yoğun bakıma yatış oranları ise %0.58 – 2 arasında bulunmaktaydı.

Pandemi sırasında orofarinksin değerlendirilmesi mecburi ise ya da boğazdan kültür ya da sürüntü alınması gerekiyorsa uygun koruyucu tedbirler alınarak bu işlem yapılmalıdır.

LiveScience

Çocuklarda COVID-19 Testleri

Çocuklardaki test isteme endikasyonları Sağlık Bakanlığı tarafından aşağıdaki biçimde belirlenmiştir:

• Aynı hane halkında bulunan iki veya daha fazla COVID-19 tanısı alan kişilerle birlikte yaşıyor olmak,
• Dokuz aydan küçük ve annesi COVID - 19 tanısı alan bebeklerden olmak,
• Aşağıdaki I ve II numaralı başlıklar altındaki kriterlerden en az birer tanesinin bulunması ya da
• II numaralı kriterlerden en az ikisinin olması (her bir şık için, başka bir nedenle ilişkili olduğunun kesin olarak gösterilememesi) bulunması beklenir.

I. Kriterler:

• Aynı hane halkı içerisinde, son 14 gün içerisinde, solunum yolu enfeksiyonu tanısı ile hastaneye yatışı olan birisinin olması,
• Aynı hane halkı içerisinde COVID-19 tanısı alan hastanın olması,
• Aynı hane halkı içerisinde ateşi ve öksürüğü olan ya da ateşli ya da ateşsiz solunum sıkıntısı yakınmaları olan hastanın olması ve/ya da
• COVID-19 tanısı alan birisi ile temas hikayesinin olması.

II. Kriterler:

• Çocuğun ateş hikayesinin varlığı ya da ölçülen beden ısısının 38.0^oC veya üzerinde olması,
• Akciğer dinleme bulgularının tespit edilmesi,
• Takipne gözlenmesi,
• Yeni başlayan öksürüğün görülmesi,
• Oda havasında oksijen satürasyonunun %92 veya daha düşük olması.

Çocuk hastalarda başka solunum patojenlerinin saptanması (örn. influenza, parainfluenza, rsv, m. Pneumonia) tespit edilmesi, COVID-19’un varlığını dışlamaz. Yani beraberinde COVID-19 da bulunabilmektedir.

NBC News

Çocuklar Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi konusu bu yazının kapsamında bulunmamaktadır. Bu konuya genel hatlarıyla değinilecektir. COVID-19 hastalığına tedaviler konusunda henüz kanıta dayalı öneriler bulunmamaktadır. Bu konuyla ilgili klinik çalışmalar sürmektedir. Önümüzdeki aylarda edinilecek yeni bilimsel veriler sağlık kamuoyunu aydınlatacaktır. Çocuklarda verilen tedaviler erişkin hastalarda edinilen deneyimler doğrultusunda planlanmaktadır. Bu konuyla ilgili ayrıntılı bilgilere Sağlık Bakanlığı’nın güncel rehberlerinden ulaşılabilir.

Çocukları COVID-19'a Karşı Nasıl Korumalı?

Bulaşın önlenmesinde erişkin için yapılan önerilerin aynıları çocuklar için de geçerlidir. Hijyen kurallara uyulması ve sosyal mesafenin korunması son derece önemlidir. Bu evlerde bunalan ve mahalle arasında oynayan çocuklar için de geçerlidir. Sokağa çıkma yasağına uyulmalıdır. Çocuklar sağlık kurumu gibi bir yere götürülmek durumunda kalınırsa maske takmalıdırlar.

Çocukların sağlam çocuk muayeneleri konusunda bulaşma riski dikkate alınmalıdır. Bu tarz muayeneler mümkünse ertelenmelidir. Ancak, diğer yandan aşı takvimi ihmal edilmemelidir. Bu husus aile hekimi ile görüşülmelidir ve gerekirse aşı için uygun koşullar sağlanmalıdır. Özellikle ilk 24 ay aşıları sağlık kurumları tarafından öncelikli hale getirilmelidir. Aşı hizmetlerinin aksaması aşı ile önlenebilen hastalıkların yayılmasına neden olacaktır.

Bazı ülke uygulamalarında sağlam çocuk muayeneleri olanaklıysa video ya da telefon görüşmesi ile yapılmaktadır. Ayrıca çocuk hasta triyajı da bu şekilde yapılabilmektedir. Böylece örneğin aile sağlığı merkezlerine başvuru yoğunluğu azalır ve aşılama gibi hizmetlere vakit ayrılabilir.

Agora Bilim Pazarı

Buram Buram Kuram

Boğaziçi Üniversitesi Fizik Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Tonguç Rador’un bu kitabı evrensel fizik sabitleri, kütleçekim, genel görelilik, kuantum alan kuramı, nedensellik ve yapay zekâ gibi başlıklarda kısa ve özlü yazılardan oluşmaktadır.

• Yazar: Tonguç Rador
• Yayın Tarihi: 25.06.2021
• Baskı Sayısı: 1. Baskı
• Sayfa Sayısı: 80
• Cilt Tipi: Karton Kapak
• Kağıt Cinsi: Kitap Kağıdı
• Boyut: 13.5 x 21 cm
• ISBN: 9786057050908

Devamını Göster

₺44.00

Satın Al Tüm Ürünler

CDC’ye göre ≥2 yaşındaki çocuklar bez maske takabilirler ya da bandana ile ağız burunlarını kapatabilirler. <2 yaşa maske ya da bez boğulma riski nedeniyle önerilmemektedir. Ülkemizde çocukların sokağa çıkma yasağı bulunmaktadır. Ancak normalleşme süreci çerçevesinde çocukların dışarıya çıkmaları durumunda oyun parklarından kaçınılmalıdır. Başka hane halkından çocuklarla oynamamalıdırlar. Asemptomatik çocuklardan hastalık bulaşma riski fazladır. Çocuklar arasındaki sosyal mesafe korunmalıdır. Çocuklara bulaşan Covid-19 kolaylıkla ev halkına bulaşabilir.

El dezenfektan kullanımı konusunda ise, öncelikle sabun ve suyun kullanılması önerilmektedir. Çocuklarda alkol bazı dezenfektanların kullanımı güvenlidir. Dezenfektan ile temas sonrası (kuruduktan sonra) çocukların ellerini ağızlarına götürmelerinin herhangi bir risk teşkil etmediği bildirilmiştir. Buna rağmen el dezenfektanlarının çocukların erişemeyeceği yerlere konması gereklidir. Az miktarda sıvı el dezenfektanının yutulması bile çocuklarda alkol zehirlenmesine ve hipoglisemiye neden olmaktadır.

Harvard Gazette

Sokağa Çıkma Yasaklarının Çocuk Gelişimi Üzerindeki Etkileri

Sokağa çıkma yasağının her ne kadar çocuk ebeveyn ilişkisine olumlu etkiler sağlayacağı düşünülse de çocuğun beden ve ruhsal gelişimini olumsuz etkilemesi de mümkündür. Temelde obezite riski ön planda olacaktır. Oturganlık ve alınan diyetin kalori bakımından zengin olması kısır döngünün önünü açacaktır. Ruhsal stresörler ise hastalık bulaşma endişesi, can sıkıntısı ve sosyal izolasyondur. Çin’de yapılan bir çalışmada ilkokul öğrencilerinin 35 günlük sokağa çıkma yasağı sonrası depresyon ve anksiyete yakınmalarının %20 oranında olduğu tespit edilmiştir.

Aile yanında yaşamayan ya da bakım kurumlarında yaşayan ve okulların kapanması nedeniyle okula gidemeyen çocukların örselenme ve kötü muameleye daha fazla maruz kaldıkları ve ruhsal sorunlara yatkın oldukları bildirilmektedir. Sürekli ev ortamında bulunmaktan kaynaklanabilecek olan ruhsal sorunlar için Türk Psikiyatri Derneği’nin ve çocuklarla ilgili sivil toplum kuruluşlarının yayınlamış oldukları rehberler bulunmaktadır. Çocuklara pandemi hakkında doğru bilgilerin verilmesi endişelerini azaltacaktır.

Diğer bir sorun ise ebeveyn stresinin sokağa çıkma yasağı ortamında artmış olmasıdır. Bu ebeveynlerin sinirliliğini, öfkesini ve tahammülsüzlüğünü artıracaktır. Bu tarz durumlarda öfke kontrolüne yönelik yardım talep edilmelidir ve başa çıkma stratejilerine (örn. derin nefes alma, eş dost ile görüşme) başvurulmalıdır.