Koronavirüs (COVID-19) Salgınının İstatistiksel Analizi

Dünya çapında büyük bir etki yaratan bu virüs, 2020'nin başlarında Çin’in Wuhan şehrinde ortaya çıktı. Çok kısa bir zaman diliminde ise tüm Dünya’ya yayılarak günlük hayatımızı etkileyecek konuma geldi. Bu yazımızda koronavirüs hakkında eldeki resmi verilerle bir tablo çizeceğiz. Dolayısıyla işin biyolojik ve tıp açısından olan kısmına pek değinmeyip, bu işi konunun uzmanlarına bırakacağız.

İstatistik bilimi eldeki verileri kullanıp onları yorumlamamızı sağlayan matematiksel bir bilimdir. Bir sistemin geçmişi hakkında bilgi verirken aynı zamanda bu verileri kullanıp gelecek hakkında da çıkarımlar yapabilmeyi sağlayan oldukça önemli bir uğraş alanıdır.

Tabii ki istatistik bilimi, geleceğe dair kesin ve net ifadeler veremez ama sistemin gelecekteki hali için oldukça önemli ipuçlar barındırır. Yani sonsuz olasılık barındıran bir sistemde, gelecekte olabilecek durumların sayısını azaltabilir ve sistemin nereye doğru gidebileceğini kestirip, olabilmesı daha muhtemel olan olayları daha net görüp,önleminizi almayı kolaylaştırır.

O halde Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) yayımladığı (21 Ocak - 16 Mart 2020 tarihlerini kapsayan) güncel koronavirüs durum raporlarını incelemeye, virüsün ilk görüldüğü yer olan Çin’den başlayalım. Çin için günlere göre resmi olarak Koronavirüs vakası gözüken kişi sayısı şu şekildedir (veriler "Tarih, Toplam vaka" formatında dizilenmiştir):

2020-01-21, 278
2020-01-22, 310
2020-01-23, 574
2020-01-24, 835
2020-01-25, 1297
2020-01-26, 1985
2020-01-27, 2761
2020-01-28, 4537
2020-01-29, 5997
2020-01-30, 7736
2020-01-31, 9720
2020-02-01, 11821
2020-02-02, 14411
2020-02-03, 17238
2020-02-04, 20471
2020-02-05, 24363
2020-02-06, 28060
2020-02-07, 31211
2020-02-08, 34598
2020-02-09, 37251
2020-02-10, 40235
2020-02-11, 42708
2020-02-12, 44730
2020-02-13, 46550
2020-02-14, 48548
2020-02-15, 50054
2020-02-16, 51174
2020-02-17, 70635
2020-02-18, 72528
2020-02-19, 74280
2020-02-20, 74675
2020-02-21, 75569
2020-02-22, 76392
2020-02-23, 77042
2020-02-24, 77262
2020-02-25, 77780
2020-02-26, 78191
2020-02-27, 78630
2020-02-28, 78961
2020-02-29, 79394
2020-03-01, 79968
2020-03-02, 80174
2020-03-03, 80304
2020-03-04, 80422
2020-03-05, 80565
2020-03-06, 80711
2020-03-07, 80813
2020-03-08, 80859
2020-03-09, 80904
2020-03-10, 80924
2020-03-11, 80955
2020-03-12, 80981
2020-03-13, 80991
2020-03-14, 81021
2020-03-15, 81048
2020-03-16, 81077

Şimdi bu sayıları grafiksel olarak incelersek eğer aşağıdaki grafikler elde edilir:

Çin İçin Günlere Karşılık Toplam Vaka Sayısı (WHO verileri) Grafik-1

Grafik-1’i yorumlarsak virüsün Çin'de görülme oranı Şubat ayında hızla bir yükselişe geçmiş ve Mart ayından itibaren görülme oranı azalıp yavaşlamıştır. Yani ilk görülmeye başlandığı zaman diliminde yavaş, sonra ise giderek hızlanan bir görülme oranına sahip. Tabii virüsün bu davranışı fizik açısından bakıldığında kaotik ve nonlineer bir davranış, dolayısıyla gelecekte nasıl davranır bunu kesin olarak bilemeyiz ama grafiğin son kısmı bize virüsün görülme oranının yavaşladığını gösteriyor.

Bir de bu grafiği logaritmik olarak (yani 10 ve 10’un katları şeklinde ) çizersek eğer şu grafikle karşılaşırız:

Çin İçin Günlere Karşılık Toplam Vaka Sayısı (Logaritmik) (WHO Verileri) Grafik-2

Ki bu grafikten Çin’de virüsün kontrol altına alındığını net bir şekilde görebiliriz. Vaka sayısı günümüze yaklaştıkça azalmış ve neredeyse sabit kalmaya başlamış.

Epidemiyoloji ile ilgili diğer içerikler ›

Çin için günlere göre toplam vaka sayısını incelediğimize göre bir de toplam ölüm sayısının grafiğine bakacak olursak eğer şu iki grafik karşımıza çıkar:

Çin İçin Günlere Karşılık Toplam Ölüm Sayısı (WHO Verileri) Grafik-3

Çin İçin Günlere Karşılık Toplam Ölüm Sayısı (Logaritmik) (WHO Verileri) Grafik-4

Bu iki grafik günlere göre toplam ölüm sayısını veren grafikler olup, başlangıçta ve ilerleme aşamasında yüksek bir sayıya sahipken günümüze yaklaştıkça ölümlerin azaldığını, kontrol altına alındığını görebiliriz.

Peki Dünya’da Durum Ne?

Dünya Sağlık Örgütü’nün 21 Ocak- 16 Mart 2020 tarihli koronavirüs durum raporuna göre tüm Dünya’da, günlere karşılık resmi vaka sayısı şu şekildedir:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %%100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır. Kreosus Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık... Daha fazla göster

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.

Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

2020-01-21 6
2020-01-22 6
2020-01-23 17
2020-01-24 25
2020-01-25 41
2020-01-26 56
2020-01-27 80
2020-01-28 106
2020-01-29 132
2020-01-30 170
2020-01-31 213
2020-02-01 259
2020-02-02 305
2020-02-03 362
2020-02-04 426
2020-02-05 492
2020-02-06 565
2020-02-07 638
2020-02-08 724
2020-02-09 813
2020-02-10 910
2020-02-11 1018
2020-02-12 1115
2020-02-13 1369
2020-02-14 1383
2020-02-15 1526
2020-02-16 1669
2020-02-17 1775
2020-02-18 1873
2020-02-19 2009
2020-02-20 2129
2020-02-21 2247
2020-02-22 2359
2020-02-23 2463
2020-02-24 2618
2020-02-25 2700
2020-02-26 2762
2020-02-27 2804
2020-02-28 2858
2020-02-29 2924
2020-03-01 2977
2020-03-02 3043
2020-03-03 3112
2020-03-04 3198
2020-03-05 3280
2020-03-06 3380
2020-03-07 3486
2020-03-08 3584
2020-03-09 3809
2020-03-10 4012
2020-03-11 4292
2020-03-12 4613
2020-03-13 4956
2020-03-14 5393
2020-03-15 5736
2020-03-16 6603

O halde bu verilerin grafiğine bakarsak eğer şu iki grafik elde edilir:

Dünya İçin Günlere Karşılık Toplam Vaka Sayısı (WHO Verileri) Grafik-5

Dünya İçin Günlere Karşılık Toplam Vaka Sayısı (Logaritmik) (WHO Verileri) Grafik-6

Bu iki grafik Dünya’daki durumu gayet iyi özetliyor. Görülen vaka sayısının grafiği hemen hemen Çin’deki gibi bir karakteristiğe sahip. Giderek artıyor ama bizi ilgilendiren kısım şurası olmalı: günümüze yaklaştıkça grafikte hala bir artış var ve bu artış istatistiksel olarak biraz daha devam etme eğilimi gösterecek gibi durmakta.

Peki Dünya’daki günlere karşılık toplam ölüm sayısına bakacak olursak eğer;

Dünya İçin Günlere Göre Toplam Ölüm Sayısı (WHO Verileri) Grafik-7

Dünya İçin Günlere Karşılık Toplam Ölüm Sayısı (Logaritmik) (WHO Verileri) Grafik-8

Bu iki grafik de yukarıdaki çıkarımımızı doğrular nitelikte. Tabii ki amacımız bir panik yaratmak değil, sadece her duruma hazırlıklı olup önlem almak. Eğer bilim insanlarının uyarılarına kulak verir, salgınla mücadele için gereken önlemleri alırsak, tarih boyunca her salgını atlattığımız gibi bu salgını da atlatabiliriz.

Bu Makaleyi Alıntıla

Okundu Olarak İşaretle

Paylaş
Alıntıla
Alıntıları Göster

Paylaş

Sonra Oku

Notlarım

Yazdır / PDF Olarak Kaydet

Bize Ulaş

Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git

Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?

Kaynaklar ve İleri Okuma

H. Ritchie. Coronavirus Source Data – Who Situation Reports. (17 Mart 2020). Alındığı Tarih: 17 Mart 2020. Alındığı Yer: ourworldindata | Arşiv Bağlantısı
Worldometers. Coronavirus Cases. (17 Mart 2020). Alındığı Tarih: 17 Mart 2020. Alındığı Yer: Worldometers | Arşiv Bağlantısı

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 27/04/2024 07:18:55 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8344

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Koronavirüs (COVID-19) Salgınının İstatistiksel Analizi

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Verileriyle Koronavirüs Salgının İstatistiksel Olarak İncelenmesi

Peki Dünya’da Durum Ne?

Bize Ulaşın