Koronavirüs (COVID-19) Salgınının İstatistiksel Analizi
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Verileriyle Koronavirüs Salgının İstatistiksel Olarak İncelenmesi
Dünya çapında büyük bir etki yaratan bu virüs, 2020'nin başlarında Çin’in Wuhan şehrinde ortaya çıktı. Çok kısa bir zaman diliminde ise tüm Dünya’ya yayılarak günlük hayatımızı etkileyecek konuma geldi. Bu yazımızda koronavirüs hakkında eldeki resmi verilerle bir tablo çizeceğiz. Dolayısıyla işin biyolojik ve tıp açısından olan kısmına pek değinmeyip, bu işi konunun uzmanlarına bırakacağız.
İstatistik bilimi eldeki verileri kullanıp onları yorumlamamızı sağlayan matematiksel bir bilimdir. Bir sistemin geçmişi hakkında bilgi verirken aynı zamanda bu verileri kullanıp gelecek hakkında da çıkarımlar yapabilmeyi sağlayan oldukça önemli bir uğraş alanıdır.
Tabii ki istatistik bilimi, geleceğe dair kesin ve net ifadeler veremez ama sistemin gelecekteki hali için oldukça önemli ipuçlar barındırır. Yani sonsuz olasılık barındıran bir sistemde, gelecekte olabilecek durumların sayısını azaltabilir ve sistemin nereye doğru gidebileceğini kestirip, olabilmesı daha muhtemel olan olayları daha net görüp,önleminizi almayı kolaylaştırır.
O halde Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) yayımladığı (21 Ocak - 16 Mart 2020 tarihlerini kapsayan) güncel koronavirüs durum raporlarını incelemeye, virüsün ilk görüldüğü yer olan Çin’den başlayalım. Çin için günlere göre resmi olarak Koronavirüs vakası gözüken kişi sayısı şu şekildedir (veriler "Tarih, Toplam vaka" formatında dizilenmiştir):
- 2020-01-21, 278
- 2020-01-22, 310
- 2020-01-23, 574
- 2020-01-24, 835
- 2020-01-25, 1297
- 2020-01-26, 1985
- 2020-01-27, 2761
- 2020-01-28, 4537
- 2020-01-29, 5997
- 2020-01-30, 7736
- 2020-01-31, 9720
- 2020-02-01, 11821
- 2020-02-02, 14411
- 2020-02-03, 17238
- 2020-02-04, 20471
- 2020-02-05, 24363
- 2020-02-06, 28060
- 2020-02-07, 31211
- 2020-02-08, 34598
- 2020-02-09, 37251
- 2020-02-10, 40235
- 2020-02-11, 42708
- 2020-02-12, 44730
- 2020-02-13, 46550
- 2020-02-14, 48548
- 2020-02-15, 50054
- 2020-02-16, 51174
- 2020-02-17, 70635
- 2020-02-18, 72528
- 2020-02-19, 74280
- 2020-02-20, 74675
- 2020-02-21, 75569
- 2020-02-22, 76392
- 2020-02-23, 77042
- 2020-02-24, 77262
- 2020-02-25, 77780
- 2020-02-26, 78191
- 2020-02-27, 78630
- 2020-02-28, 78961
- 2020-02-29, 79394
- 2020-03-01, 79968
- 2020-03-02, 80174
- 2020-03-03, 80304
- 2020-03-04, 80422
- 2020-03-05, 80565
- 2020-03-06, 80711
- 2020-03-07, 80813
- 2020-03-08, 80859
- 2020-03-09, 80904
- 2020-03-10, 80924
- 2020-03-11, 80955
- 2020-03-12, 80981
- 2020-03-13, 80991
- 2020-03-14, 81021
- 2020-03-15, 81048
- 2020-03-16, 81077
Şimdi bu sayıları grafiksel olarak incelersek eğer aşağıdaki grafikler elde edilir:
Grafik-1’i yorumlarsak virüsün Çin'de görülme oranı Şubat ayında hızla bir yükselişe geçmiş ve Mart ayından itibaren görülme oranı azalıp yavaşlamıştır. Yani ilk görülmeye başlandığı zaman diliminde yavaş, sonra ise giderek hızlanan bir görülme oranına sahip. Tabii virüsün bu davranışı fizik açısından bakıldığında kaotik ve nonlineer bir davranış, dolayısıyla gelecekte nasıl davranır bunu kesin olarak bilemeyiz ama grafiğin son kısmı bize virüsün görülme oranının yavaşladığını gösteriyor.
Bir de bu grafiği logaritmik olarak (yani 10 ve 10’un katları şeklinde ) çizersek eğer şu grafikle karşılaşırız:
Ki bu grafikten Çin’de virüsün kontrol altına alındığını net bir şekilde görebiliriz. Vaka sayısı günümüze yaklaştıkça azalmış ve neredeyse sabit kalmaya başlamış.
Çin için günlere göre toplam vaka sayısını incelediğimize göre bir de toplam ölüm sayısının grafiğine bakacak olursak eğer şu iki grafik karşımıza çıkar:
Bu iki grafik günlere göre toplam ölüm sayısını veren grafikler olup, başlangıçta ve ilerleme aşamasında yüksek bir sayıya sahipken günümüze yaklaştıkça ölümlerin azaldığını, kontrol altına alındığını görebiliriz.
Peki Dünya’da Durum Ne?
Dünya Sağlık Örgütü’nün 21 Ocak- 16 Mart 2020 tarihli koronavirüs durum raporuna göre tüm Dünya’da, günlere karşılık resmi vaka sayısı şu şekildedir:
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
- 2020-01-21 6
- 2020-01-22 6
- 2020-01-23 17
- 2020-01-24 25
- 2020-01-25 41
- 2020-01-26 56
- 2020-01-27 80
- 2020-01-28 106
- 2020-01-29 132
- 2020-01-30 170
- 2020-01-31 213
- 2020-02-01 259
- 2020-02-02 305
- 2020-02-03 362
- 2020-02-04 426
- 2020-02-05 492
- 2020-02-06 565
- 2020-02-07 638
- 2020-02-08 724
- 2020-02-09 813
- 2020-02-10 910
- 2020-02-11 1018
- 2020-02-12 1115
- 2020-02-13 1369
- 2020-02-14 1383
- 2020-02-15 1526
- 2020-02-16 1669
- 2020-02-17 1775
- 2020-02-18 1873
- 2020-02-19 2009
- 2020-02-20 2129
- 2020-02-21 2247
- 2020-02-22 2359
- 2020-02-23 2463
- 2020-02-24 2618
- 2020-02-25 2700
- 2020-02-26 2762
- 2020-02-27 2804
- 2020-02-28 2858
- 2020-02-29 2924
- 2020-03-01 2977
- 2020-03-02 3043
- 2020-03-03 3112
- 2020-03-04 3198
- 2020-03-05 3280
- 2020-03-06 3380
- 2020-03-07 3486
- 2020-03-08 3584
- 2020-03-09 3809
- 2020-03-10 4012
- 2020-03-11 4292
- 2020-03-12 4613
- 2020-03-13 4956
- 2020-03-14 5393
- 2020-03-15 5736
- 2020-03-16 6603
O halde bu verilerin grafiğine bakarsak eğer şu iki grafik elde edilir:
Bu iki grafik Dünya’daki durumu gayet iyi özetliyor. Görülen vaka sayısının grafiği hemen hemen Çin’deki gibi bir karakteristiğe sahip. Giderek artıyor ama bizi ilgilendiren kısım şurası olmalı: günümüze yaklaştıkça grafikte hala bir artış var ve bu artış istatistiksel olarak biraz daha devam etme eğilimi gösterecek gibi durmakta.
Peki Dünya’daki günlere karşılık toplam ölüm sayısına bakacak olursak eğer;
Bu iki grafik de yukarıdaki çıkarımımızı doğrular nitelikte. Tabii ki amacımız bir panik yaratmak değil, sadece her duruma hazırlıklı olup önlem almak. Eğer bilim insanlarının uyarılarına kulak verir, salgınla mücadele için gereken önlemleri alırsak, tarih boyunca her salgını atlattığımız gibi bu salgını da atlatabiliriz.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 19
- 6
- 5
- 3
- 2
- 2
- 1
- 1
- 1
- 0
- 0
- 0
- H. Ritchie. Coronavirus Source Data – Who Situation Reports. (17 Mart 2020). Alındığı Tarih: 17 Mart 2020. Alındığı Yer: ourworldindata | Arşiv Bağlantısı
- Worldometers. Coronavirus Cases. (17 Mart 2020). Alındığı Tarih: 17 Mart 2020. Alındığı Yer: Worldometers | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 12/12/2024 08:33:08 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8344
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.