1975 yapımı meşhur Jaws filminin fragmanında şu cümlelere yer veriliyor:
Günümüzde yaşayan bir yaratık var. Milyonlarca yıllık evrimden sağ çıkabilmiş, hiç değişmemiş, hiçbir tutkusu olmayan, hiçbir mantığı olmayan bir yaratık... Öldürmek için yaşayan, akılsız bir yeme makinası. Her şeye saldırabilir ve yok edebilir. Sanki Tanrı, şeytanı yaratmış ve ona... bir çene vermiş.
Buradaki "çene" sözcüğü, filme de ismini veren (İng: "jaws", Tür: "çene") olan köpekbalığı çenesidir.
Yukarıdaki fotoğrafta ise, Güney Afrika'nın Mossel Körfezi'nde bulunan Seal Adası'nda kafesli dalış yapan 26 yaşındaki Amanda Brewer ismindeki okul öğretmeninin kamerasına yansıyan baş döndürücü bir görüntü görülmektedir. Dişi bir beyaz köpekbalığı, kendisine uzatılan et parçasına doğru hamle yapmaktadır. Brewer o anları şöyle anlatıyor:
Ondan hiç korkmadım. Onları bir kere yakından gördüğünüzde, müthiş bir saygı duymaya başlıyorsunuz. Çok güzeller, güçlüler, zekiler ve bunu görmek, tüm korkuyu silip atıyor.
Film ile öğretmenin köpekbalığı tanımları arasındaki tezat üzerinde bir anlığına düşünmenizi istiyoruz.
Kafes dalışlarının köpekbalıklarına zarar verip vermediği uzun süredir tartışılmakta olan bir konu ve halen basit bir cevabı yok. Ancak köpekbalıklarını sürekli yemle beslemek, hem onların avlanma becerilerinin körelmesine neden oluyor, hem de kanlı avlarla insanları ilişkilendirmelerine neden oluyor. Bu da, köpekbalıklarının insanları giderek artan miktarda "av" olarak algılamasına neden olabilir. Böylece balıkçılara saldırmaya daha meyilli hale gelebilirler. Fakat tüm bunlar, halen araştırma evresinde ve bu muhteşem hayvanlara kafesli dalışlar sırasında zarar verip vermediğimiz halen muamma.
Köpekbalıkları Katil mi?
Neden köpekbalığı saldırıları anında haber olur ve ilgi çeker? Neden Hollywood'un "korkunç deniz" filmlerindeki canavarlar her zaman, hiç sekmeksizin köpekbalıklarıdır? Neden köpekbalıkları 1 adet fok avladıktan sonra ortalama 3 gün boyunca hiç avlanmazken, köpekbalıklarıyla ilgili sadece avlanma sahnelerini biliriz, gözümüzün önüne sadece bu sahneler gelir?
Amaç köpekbalıklarını korku veren ve nefret edilmesi gereken caniler olarak göstermek olabilir mi? Hele ki bunu yapması, o korkutucu dişleri ve "ölüm makinesi" gibi görünmeleri nedeniyle bu kadar kolayken... Bize gösterilen vahşet filmlerine inanmaya bu kadar hazırken...
Peki hiç düşündünüz mü? Neden?
Köpekbalıkları aşırı balıkçılığın tehdidi altındadır. Her yıl ortalamada 80-100 milyon köpekbalığı ticari nedenlerle katledilmektedir. Büyük balıkçılık firmaları, devasa ağlarıylarıyla binlerce yavru köpekbalığını yok etmektedirler.
Fotoğrafta anlatılan taktik çerçevesinde, gerçek katil gizlenmek ister, masum hayvanları katil göstererek...
Alexander Pope bir şiirinde şöyle der:
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
Az öğrenmek tehlikelidir;
Pierian pınarından* tatmak değil, bolca içmek gerekir:
Hafifçe yudumlamak beyni zehirler,
Bilgeliğe ulaşmak için; bolca içmek gerekir.
* Mitolojik bir bilgelik pınarı
Yani olayların derinlerini görün... Bir örnek verelim:
Dövülerek Öldürülen Köpekbalığı
Evet, yanlış okumuyorsunuz.
Avusturalya'da yaşayan 40 yaşındaki Justin Adam Clark isimli şahıs, soyu tehlike altında olan büyük beyaz köpekbalığı yavrusuna öncelikle birkaç defa teknesiyle çarptı. Sonrasında ise balığı sığ sulara sürükleyen şahıs, ağır bir cisimle yavruyu dövmeye başladı. Ta ki ölene kadar...
Kısa sürede yakalanan Clark, mahkemeye çıkarılarak yargılandı. Mahkemenin kararı son derece netti: soyu tehdit altında olan bir canlıyı öldürmekten ve mahkeme masraflarından dolayı toplamda 18.000 dolar para cezası. Teknede bulunan ve köpekbalığını sığ sulara sürükleyen diğer kişiye ise 6 ay denetimli serbestlik verildi.
Bölgede görev yapan Balıkçılık Denetim Birimi'nden Glenn Tritton şunları söyledi:
Bu cezalandırma, soyu tehdit altında olan hayvanlara zarar vermeye tolerans gösterilmeyeceğini anlatan güçlü bir mesaj oldu.
Köpekbalıkları Zayıf Değildir!
Elbette bu demek değil ki köpekbalıkları zayıf, ısırığı önemsiz hayvanlardır. Asla! Üst düzey bir avcının ısırığını asla görmezden gelemeyiz.
Örneğin 20 Haziran 2012 tarihinde saat 07.15 sularında Batı Avusturalya'nın Mullaloo Sahili'nde kano yapmaya çıkan Martin Kane, 3 metrelik bir beyaz köpekbalığının saldırısına uğradı. Saldırı sırasında oldukça sarsılan ve evinde dinlenmeye alınan Kane, saat 2 sularında medya ile görüşmeyi kabul etti. Kane, yakın arkadaşlarından birinin korkusuzca okyanusa atlayıp, 150 metre açığa kadar kanosuyla gelerek, köpekbalığı tehdidine rağmen dostunu karaya çekmesi sonucu kurtulabildi.
Aynı sabah, 5 metrelik bir diğer köpekbalığı, balıkçıların teknesine saldırdı; ancak yaralanan olmadığı gibi teknede ciddi bir hasara rastlanmadı.
Yani köpekbalıklarının alanına girip, onları rahatsız edecek olursak, karşılığında saldırı beklememiz "normal" olmalıdır. Bu, onların "canavar" veya "katil" olduğu anlamına gelmez. Katil ve canavar gibi terimler, siz onların alanına girmemiş olmanıza rağmen size kendi menfaati için zarar veren varlıklar için kullanılır. Yaşam alanına girildiğinde savunmaya "meşru müdafaa" denir, "katliam" değil.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
22
-
9
-
6
-
4
-
4
-
4
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
- S. Gates. Man Fined For Beating Great White Shark To Death In Australia. (13 Şubat 2014). Alındığı Tarih: 1 Mart 2020. Alındığı Yer: Huffington Post | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 10/05/2025 00:49:05 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/644
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
