Kıskançlığın Flört Şiddetindeki Rolünü Araştırdık!

Flört şiddeti, kısaca, kişinin partnerine fiziksel, psikolojik, sözel ve cinsel zarar veren davranışlar uygulamasını kapsayan bir şiddet türüdür. Flört şiddeti, günümüz ilişkilerinde çok sık karşılaştığımız, bazen fark ettiğimiz ancak çoğunlukla fark edemediğimiz bir dizi davranışı da kapsar. Örneğin küfür etmek sözel şiddete girerken, vurmak fiziksel şiddet kategorisindedir. Hatırlarsanız, benzer bir kategorizasyonu istismar konusunda da görmüştük.

Flört şiddetine karşı farkındalık çoğunlukla düşüktür; çünkü partnere karşı olan düşünceler yoğunlukla duygulanım etkisinde olduğu için kişi bunun farkına varmaz. Aşk ve sevgi gibi güçlü duygular nedeniyle bir ilişkideki flört şiddeti yok sayılacak olsa bile, bu şiddetin kişilerde yarattığı duyguları yok saymak mümkün değildir. Flört şiddeti sıklığına, şekline, şiddetine, ilişkinin yapısına ve kişilere göre değişebilse de çoğunlukla ilişkiye zarar veren ve bazen de ilişkinin tamamen bitmesine yol açabilecek bir dizi tutumu kapsamaktadır.

Aslında toplumsal olarak genelde fiziksel şiddetin hemen farkına varırız. Fakat flört şiddeti sadece fiziksel olarak ortaya çıkmaz. Örneğin bir adamın flörtleştiği bir kadına yumruk atması fiziksel şiddettir ve flört şiddeti kapsamına girer. Ama bir kadının, partnerinin arkadaş grubuyla görüşmesine engel olmaya çalışması ve bunun için psikolojik yöntemler kullanması da psikolojik şiddet kabul edilebilir ve yine, flört şiddetidir.

Peki ikinci örnekte tam olarak ne oluyor da bu tür bir baskıyı da "flört şiddeti" olarak nitelendiriyoruz? Olan şu: Kadın, arkadaşlarıyla görüşmemesi konusunda manipülatif şekilde davranarak partnerini gruptan izole hale getirmeye çalışıyor. Bu örnekteki manipülasyon, psikolojik şiddeti ortaya çıkartacaktır; çünkü "Onlarla görüşmeni istemiyorum." söylemi, eğer ki çok iyi bir gerekçesi yoksa, partnerin zihninde eş/partner-arkadaş rolü çatışmasını çıkartacaktır. Bu çatışma da genellikle kişide olumsuz duygulanım yaratacağından ötürü psikolojik şiddetin ortaya çıktığı söylenebilecektir.

Biz, bu çalışmamızda, flört şiddetine yol açan en önemli faktörlerden biri olan kıskançlığı araştırdık ve oldukça ilgi çekici sonuçlara ulaştık.

Giriş ve Arka Plan

Bireylerin partnerlerine fiziksel, psikolojik, sözel, cinsel vb. şekilde zarar verici davranışlarda bulunmasına flört şiddeti adı verilmektedir. Flört şiddeti zamanla ilişkiler içerisinde oldukça yaygın hale gelmiştir. Bu nedenle flört şiddetinde farkındalık çok önemlidir; fakat farkındalığı sağlamak oldukça güçtür. Çünkü davranışının flört şiddeti olup olmadığını değerlendirirken yargıladığımız kişi partnerimizdir. Partnerimizle olan ilişkimizde düşüncelerimizden ziyade duygularımızın hâkim olması farkındalığı düşürmektedir.

Flört şiddeti konusunda toplumun farkındalığının araştırılmasının önemini belirtmiştik. Bu makalede de flört şiddetinde kıskançlık duygusunun rolünü araştırdık. Araştırma, 18-24 yaş aralığındaki bireylerin flört şiddeti konusundaki farkındalıkları ve görüşleri hakkında bilgi toplamak amacıyla gerçekleştirildi. 18-24 yaşları arasındaki bireylere flört şiddetiyle alakalı bazı sorular sorduk.

Soruların geneli flört şiddetinin bireylere ne ifade ettiğini, flört şiddetinin nedenlerini, flört şiddeti hakkında ne düşündüklerini, flört şiddetine maruz kalındığı zaman neler yapacaklarını, neler düşüneceklerini ve flört şiddetinin bireylerin gelecek yaşamlarını nasıl etkileyebileceklerini sorguluyordu. Cevaplar belirli kategoriler halinde kod ve alt kodlara ayrıldı ve analiz edildi. Psikolojik şiddet, fiziksel şiddet, kıskançlık, kısıtlamak, ilişkiyi bitirmek, güven problemi yaşamak, kötü hissetmek ve tecrübe edinmek sıklıkla tekrar eden kodlar olarak saptandı. Tartışma bölümündeyse Finkel ve Eckhardt'ın I³ modelinden yararlanılarak araştırma sonuçları kuramın sunduğu bilgilere uygun olacak şekilde ele alındı.

Yöntem

Araştırmadaki veriler gerçek katılımcılardan toplanmıştır. Araştırmada kartopu örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Örneklem grubu 18-24 yaşları arasındaki bireylerden seçilmiştir. Araştırma örneklemi kişi sayısı 16 olup, 8 erkek (%50) ve 8 kadın (%50) katılımcıdan oluşmaktadır. Araştırma konusu nitel yöntemlerle ölçülebileceğinden ötürü görüşme tekniğinden yararlanılmış ve yarı-yapılandırılmış görüşme tekniği seçilmiştir. Görüşmeler toplamda 12 soru sorularak Zoom adlı uygulama üzerinden çevrimiçi ortamda yürütülmüştür.

Elde edinilen araştırma verileri için içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırmada elde edinilen veriler "MAXQDA 2020" adlı uygulamaya aktarılmış, detaylı şekilde okunmuş ve incelenmiştir. Ardından ilgili cevaplarla kodlar ve alt kodlar oluşturulmuştur. İlgili cümle ve kelimeler bu kodlara atanmıştır. Bu şekilde araştırmanın ana hatları çizilmiş, önemli noktalar bulunmuş ve içerik analizi tekniğiyle analiz edilmiştir. Oluşturulan kodlar ve alt kodların birbirleriyle ilişkili ve tutarlı olmalarına özen gösterilmiş ve kodlar belirli bir akış sırasına göre oluşturulmuştur.

Sonuçlar

Katılımcılara göre flört şiddetinin ortaya çıkmasındaki en büyük neden ilişkideki kıskançlık tutumudur. Kıskançlık sonrasında ortaya çıkan kısıtlama ise flört şiddetini ortaya çıkarmaktadır. Başka birçok faktör de flört şiddetinin ortaya çıkmasını etkilemektedir. Özgüvensizlik, sevgisizlik, iletişimsizlik, empati yoksunluğu, öfke, kaybetme korkusu, aşırı sahiplenme, yalan ve geçmiş deneyimler kişilerin flört şiddetinin faili ya da mağduru olmasını etkilemektedir. İlişkilerde en çok yaşanan flört şiddeti türlerinin fiziksel şiddet, psikolojik şiddet, sözel şiddet ve cinsel şiddet olduğu ifade edilmiştir. Fiziksel şiddet vurmak, dövmek, kırmak; psikolojik şiddet olarak kıskançlık, kısıtlama, baskı kurmak, kısıtlamak ve manipüle etmek şeklinde ifade edilmiştir.

Psk. Berke Kızılyel

Tartışma ve Sonuç

Finkel ve Eckhardt, literatürün flört şiddetine tek yönlü bakışını eleştirmiş, flört şiddetine daha kapsamlı ve çok faktörlü bakılması gerektiğinden I³ modelini geliştirmişlerdir. Modele göre flört şiddetini ortaya çıkaran 3 unsur vardır: Bu unsurlar kışkırtma, harekete geçirme ve engellemedir. Bu unsurlar partnerler arasındaki flört şiddetini ortaya çıkaran kategoriler olup birbirleriyle birlikte ve etkileşim içinde işlemektedir.

Kışkırtma terimi, şiddet uygulayıcısı ve mağduru arasındaki tetikleyici unsurları ifade etmektedir. Örneğin kişi partnerini bir tutumu için uyarıyor fakat partneri söz konusu hareketi yapmaya devam ediyorsa bu kışkırtma olarak adlandırılabilir. Bu durumda kişi sözel şiddete başvurarak partnerine hakaretlerde bulunarak flört şiddeti uygular ve partneri hakaretlerden ötürü kötü hisseder.

Şiddet için harekete geçirmede dört unsur vardır. Birinci olarak kültürel veya evrimsel (kişinin cinsiyeti, dünyaya olan bakışı), ikinci olarak eğilimsel(hormon düzeyi) , üçüncü olarak ilişkisel (partnerler arasındaki ilişkinin düzeyi ve kalitesi) ve son olarak durumsal (kişiyi saldırganlığa yönelten bilişsel, duygusal veya fizyolojik) faktörler şiddet için harekete geçmeyi etkilemektedir.

Son olarak şiddet uygulayıcısının saldırganlık dürtüsüne kapılmamasını sağlayan dört unsur vardır. Örneğin kişi eşinin "mutlu olmayı bilmemesi ve kendisini de etkilemesi" nedeniyle iyi oluşunun engellendiğini hissedebilir. Bu unsurlar harekete geçirmedeki dört unsurla paralellik göstermektedir. Bu unsurların hem şiddete yöneltebildiği hem de şiddetten uzaklaştırabildiği söylenebilir.

Sonuç

Araştırma kapsamındaki ilk önerme, "Katılımcıların flört şiddetini tanımlarken çoğunlukla fiziksel şiddet türünden ifadeler kullanmaları beklenmektedir." şeklindedir. Araştırma verileri kapsamında önerme desteklenmektedir, fakat psikolojik şiddete fiziksel şiddetten daha fazla değinildiği görülmüştür. Ayrıca araştırma verilerinde psikolojik şiddetin alt boyutlarının diğer şiddet türlerine göre daha kapsamlı ve detaylı verildiği görülmektedir. Araştırmada cinsel şiddet ve dijital şiddete yalnızca bir katılımcı değinmiştir. Kişilerin flört ilişkilerindeki şiddeti daha çok psikolojik ve fiziksel şiddet olarak tanımladıkları bu araştırma kapsamında söylenebilir.

Başka bir önermemiz de "Katılımcılar, flört şiddetine neden olan faktörler olarak kıskançlık duygusu ve kültür etkenini ifade edeceklerdir." şeklindedir. Araştırma verilerinde kıskançlığın neden olarak gösterilmesi oldukça fazla olduğu görülmüş, fakat kültür etkenine az miktarda değinilmiştir. Bu araştırma kapsamında kıskançlık faktörünün flört şiddetinde büyük yer edindiği görülmüştür. Bu doğrultuda flört şiddeti sorununa getirilebilecek çözüm önerilerinden biri de kıskançlık kavramının tam olarak anlaşılması ve çözümlenmesi olabilir.

Diğer bir önermede ise katılımcıların flört şiddetine maruz kalmaları durumunda ilişkilerini sonlandıracaklarını veya partnerlerinden uzaklaşacaklarını bildirmeleri beklenmektedir. Bu araştırmanın verileriyle bu önermenin tamamen desteklendiği söylenebilir. Çoğu katılımcı flört şiddeti sonrasında ilişkilerini bitireceklerini veya partnerinden uzaklaşacağını bildirmiştir.

Bir başka önerme ise "Katılımcıların flört şiddetine maruz kalmaları durumunda partnerlerine karşı öfke ve güvensizlik hissedebileceklerini ifade etmeleri beklenmektedir." şeklindedir. Araştırmadaki katılımcılar, flört şiddetine maruz kalması durumunda öfke ve güvensizlik hissedebileceklerini söyleyerek önermeyi desteklemiştir. Bu duygular kişilerin hayat doyumunu azaltabileceğinden dikkatle ele alınmaları gerekmektedir.

Son önerme ise "Katılımcıların, flört şiddetinin gelecek yaşantılarda güvensizlik ve kaygı duyguları oluşturabileceğini bildirmeleri beklenmektedir." şeklindedir. Araştırma verileri bu önermeyi de desteklemektedir. Kişiler kaygılı ve güvensiz hissedebileceklerini ifade etmişlerdir. Kaygılı hissetmek ve güven problemi yaşamak kişilerin gelecekteki yaşamlarını ve ilişkilerini oldukça etkileyebilecek faktörlerdir. Bu etkilere maruz kalan bireylerin bireysel olarak bu problemlerin üstesinden gelemedikleri takdirde uzman kişilerden destek almaları önerilmektedir.