Kepler-452b: Dünya'nın Yakın Kuzeni!

NASA, boyutlar ve yıldıza olan yakınlık konusunda Dünya'ya müthiş derecede yakın olan ve bir ihtimalle üzerinde en azından eskiden yaşam barındırabilecek yeni bir gezegen keşfetti! Kepler-452b adı verilen yeni gezegen, bir sanatçı tarafından yaratılan fotoğrafta soldan 3. sırada gözüküyor. Fotoğraftakiler soldan sağa sırasıyla Kepler-22b, Kepler-69c, Kepler-452b (yeni keşfedilen), Kepler-62f, Kepler-186f ve son olarak, Dünya. Bu gezegenler, Kepler uzay teleskobu tarafından keşfedildiği için bu şekilde isimlendiriliyor.

"Yine mi Dünya-benzeri gezegen keşfettiler?" diye düşünüyor olabilirsiniz. Böyle düşünüyorsanız, çok feci bir uyuşukluk içerisindesiniz demektir. Çünkü NASA'nın geride bıraktığımız yıllarda ilan ettiği gezegenlerin her biri, Dünya'ya benzerlik, dolayısıyla yaşama elverişlilik konusunda bir öncekinden daha uygun yapıda! Son keşfedilen ve 23 Temmuz 2015'te Dünya'ya ilan edilen Kepler-452b gezegeni ise, adeta kategorileri alt üst ediyor. Öyle ki, bu gezegene şimdiden Dünya'nın "yakın kuzeni" lakabı takıldı. 

Fotoğraftaki gezegenlerin her biri, kendi sistemlerinin merkezindeki yıldızın etrafındaki "yaşanabilir bölge" içerisinde yer alıyor. Bu bölge, gezegende suyun donmayacak kadar sıcak; buharlaşmayacak kadar soğuk olabileceği bir mesafe aralığına denk geliyor. Sistem merkezindeki yıldıza bağlı olarak yaşanabilir bölge (sıklıkla Goldilocks Bölgesi olarak da biliniyor) dar ya da geniş veya yıldıza yakın ya da uzak olabiliyor. Bunu tıpkı bir kamp ateşi etrafında rahat bir sıcaklıkta oturmak isteyen insan grubuna benzetebilirsiniz. Ateş çok harlıysa, "rahat bölge" ateşten biraz daha uzakta olacaktır; ateş zayıfsa, insanlar rahat edebilmek için ateşe yaklaşacaktır. 

Yeni keşfedilen Kepler-452b kategorileri alt üst ediyor dedik; çünkü bu gezegenin bulunduğu yıldız sistemi, Dünya'nın bulunduğu Güneş Sistemi'ne bugüne kadar en benzer olduğu keşfedilen sistem içinde yer alıyor. Üstelik gezegen, yaşanabilir bölgenin tam da Dünya'ya benzer ve uygun olan sıcaklık bölgesinde yer alıyor (unutmayın ki Goldilocks Bölgesi bir alana denk gelmektedir; tıpkı kamp ateşi etrafında tek bir rahat nokta olmadığı gibi...). Gezegen, Dünya'dan sadece 1.5 kat uzun bir çapa sahip ve bizimkine çok benzer bir yıldızın etrafında dönüyor. 1 yılı, 385 gün; yani Dünya ile neredeyse aynı. Yapılan ilk analizlere göre bünyesinde Dünya'nın 5 katı kütle taşıyor ve yüzeyindeki kütleçekimi Dünya'nın 2 katı kadar (yani Dünya'da 90 kilogram olan biri, Kepler-452b'de kendini 180 kilogram gibi hissederdi). Ancak belirtmek lazım ki bu analizler, henüz çok kaba ve muhtemelen ilerleyen dönemde yapılan gözlemlerle değişecektir.

Bugüne kadar yapılmış en Dünya-benzeri gezegen olma şerefine erişen Kepler-452b'nin keşfi, ayrıca hoş bir tesadüfü de beraberinde getirdi: 2015 yılı, Güneş Sistemi dışındaki bir gezegenin (bunlara "dış gezegen" denmektedir) ilk keşfinin tam 20. yılıdır. Kepler Uzay Teleskobu'nun yeni başarısı, bu yıla daha da etkileyici bir anlam katmaktadır.

Bir üstteki fotoğrafta da görebileceğiniz gibi, aslında Kepler-452b'den Dünya'ya çok daha fazla benzeyen gezegenler var gibi gözükmektedir. O zaman neden bu yeni keşif bu kadar yaygara kopartmaktadır? Çünkü fiziksel olarak Dünya'ya benzemek, Dünya-dışı yaşam için gereken tek unsur değildir. Bilim insanları, yüzeysel ve fiziksel benzerlikten çok daha fazlasına bakarlar. Örneğin, fotoğrafta sağdan ikinci gezegen (Dünya'nın hemen yanında gösterilen) Kepler-186f Dünya'ya çok daha benzer gözükmektedir: Dünya'dan sadece yüzde 10 daha büyüktür, yine yıldızının yaşanabilir bölgesinde yer alır. Fakat o gezegenin sorunu, yıldız etrafında çok hızlı dönüyor olmasıdır: 1 yılı, 130 güne denktir. Üstelik etrafında döndüğü yıldız, bir kırmızı cücedir, dolayısıyla bizim yıldızımızdan çok daha soğuktur. Dahası o yıldız, Güneş'in yarısı büyüklüğündedir. 

Diğer gezegenler de Dünya'ya ne kadar benzeseler de ya çok büyüklerdi, ya çok dengesiz yapılıydılar ya da yanlış tip yıldız etrafında dönüyorlardı. Bu ve benzeri açılardan "Dünya-benzerliği" kıstaslarının hemen hepsini karşılayan Kepler-452b'nin keşfi, bu nedenle müthiştir. Aşağıdaki görselde, Dünya-benzeri gezegenler ve etraflarında döndükleri yıldızların kategorileri kıyaslanmaktadır:

Tabii ufak bir sorun yok değil: Kepler-452b, Dünya'dan 1400 ışık yılı uzakta. Yani 2015 yılı itibariyle sahip olduğumuz en hızlı uzay aracı, bizi oraya 25.8 milyon yılda götürebilir. 25.8 milyon yıl önce Dünya'da insanlar yoktu. Şempanzelerle, gorillerle, orangutanlarla ve hatta gibonlarla olan ortak atalarımız bile henüz evrimleşmemişti. Atalarımız, kuyruklarını daha yeni kaybetmeye başlamış olan maymun türleriydi. 25.8 milyon yıl sonra ne olacağını hayal bile etmek mümkün değil. Dolayısıyla uzay içerisinde aşırı hızlı seyahat etmenin bir yolunu bulamazsak, bu gezegenler bizler için sadece "uzaktan görünen köy" olarak kalabilir. 

Fakat bilimin ve teknolojinin bugüne kadar başarabildiklerini düşünecek olduğumuzda, bu zorlu sorunun üzerinden gelemememiz için de bir sebep olmayabilir.