Kenara Çekil Satürn: James Webb, Neptün'ün Halkalarının En Net Görüntüsünü Çekti!

NASA'nın James Webb Uzay teleskobu, Neptün'e dair gönderdiği ilk görüntülerle kendi "mahallemize" yönelik kabiliyetini de gözler önüne seriyor. Webb, sadece bu uzak gezegenin halkalarının en net görüntüsünü 30 yılı aşkın bir süre sonra yakalamakla kalmadı; aynı zamanda kameraları, buz devini yepyeni bir perspektifte ortaya çıkardı.

Webb'in yeni görüntüsünde göze en çok çarpan şey, gezegenin halkalarının canlı görünümüydü. Neptün'ü gözlemleyen ilk uzay aracı olan NASA'nın Voyager 2'sinin 1989'daki uçuşundan bu yana, halkalardan bazıları tespit edilememişti. Birkaç parlak, dar halkaya ek olarak, Webb görüntüsü Neptün'ün daha soluk toz bantlarını da açıkça gösteriyor. Neptün sistemi uzmanı ve Webb misyonunda disiplinlerarası bilimci olan Heidi Hammel şöyle söylüyor:

Bu soluk tozlu halkaları görmeyeli otuz yıl oldu ve onları ilk defa kızılötesinde görüyoruz. Webb'in son derece sabit ve hassas görüntü kalitesi, bu oldukça soluk halkaların Neptün'e bu kadar yakında tespit edilebilmesine olanak sağlıyor.

Neptün, 1846'daki keşfinden bu yana araştırmacıları büyülemeye devam ediyor. Güneş'e Dünya'dan 30 kat daha uzak olan Neptün, dış Güneş sisteminin uzak ve karanlık bölgelerinde yörüngede dönüyor. Bu uç mesafede, Güneş o kadar küçük ve zayıf ki Neptün'deki öğle vakti bile Dünya'daki loş bir alacakaranlığa benziyor.

Bu gezegen, içinin kimyasal yapısı dolayısıyla bir buz devi olarak nitelendiriliyor. Gaz devleri Jüpiter ve Satürn'e kıyasla Neptün, hidrojen ve helyumdan ağır olan elementler bakımından daha zengin durumda. Bu, Hubble Uzay Teleskobunun çektiği, az miktarda gaz metanın neden olduğu görünür dalga boylarının görüntülerindeki Neptün'ün imza mavi görünümünde kolayca görülebiliyor.

Webb'in Yakın Kızılötesi Kamerası (NIRCam), yakın kızılötesi nesneleri 0.6 ila 5 mikron aralığında görüntülüyor. Böylece Neptün, Webb'e mavi gözükmüyor. Aslında, metan gazı o kadar güçlü bir şekilde kırmızı ve kızılötesi ışığı emiyor ki, yüksek irtifa bulutlarının bulunduğu yerler hariç, bu yakın kızılötesi dalga boylarında gezegen oldukça karanlık gözüküyor. Bu tür metan-buz bulutları, metan gazı tarafından emilmeden önce güneş ışığını yansıtan parlak çizgiler ve lekeler olarak belirgin duruyor. Hubble Uzay Teleskobu ve W.M. Keck Gözlemevi de dâhil olmak üzere diğer gözlemevlerinden gelen görüntüler, bu hızla gelişen bulut özelliklerini yıllar içerisinde kaydetti.

Daha açık bir ifadeyle, gezegenin ekvatorunu çevreleyen ince parlaklık çizgisi, Neptün'ün rüzgârlarına ve fırtınalarına güç veren küresel atmosfer dolaşımının görsel bir işareti olabilir. Atmosfer, ekvatorda alçalıp ısınıyor, böylece kızılötesi dalga boylarında çevredeki soğuk gazlardan daha fazla parlıyor.

Neptün'ün 164 yıllık yörüngesi, kuzey kutbunun, görüntünün en üstünde, astronomların görüş alanının dışında kaldığı anlamına geliyor. Ancak Webb görüntüleri, bu alanda ilgi çekici bir parlaklığa işaret ediyor. Güney kutbunda daha önce bilinen bir girdap, Webb'in görüntüsünde de belirgin. Fakat Webb ilk defa, girdabı çevreleyen sürekli bir yüksek enlem bulutu grubunu ortaya çıkardı.

Webb ayrıca, Neptün'ün bilinen 14 uydusundan 7'sini de görüntüledi. Webb'in görüntülerinin çoğunda karşımıza çıkan imza kırınım dikenlerini gösteren çok parlak bir ışık noktası, Neptün'ün Webb portresine hâkim oluyor. Ancak bu bir yıldız değil. Aksine bu, Neptün'ün büyük ve sıra dışı uydusu Triton.

Yoğunlaşmış azotun donuk parıltısıyla kaplı olan Triton, ona çarpan güneş ışığının ortalama %70'ini geri yansıtıyor. Bu görüntüde Neptün'ü gölgede bırakıyor çünkü gezegenin atmosferi, bu yakın kızılötesi dalga boylarında metan emilimiyle kararıyor. Triton, Neptün'ü alışılmadık geriye dönük bir yörüngede dönüyor. Bu da astronomları, bu uydunun aslında, Neptün tarafından kütleçekimsel olarak yakalanan bir Kuiper kuşağı cismi olduğunu düşünmeye itiyor. Önümüzdeki sene, Triton ve Neptün üzerine ek çalışmaların yapılması planlanıyor.