Kediler ve Kutular: Kediler, Kutuları Neden Bu Kadar Çok Seviyor?

Kedinizin ona aldığınız yeni, pahalı oyuncağa hiçbir ilgi göstermemesi sizi hayal kırıklığına uğratabilir. Fakat onun ilgisini çekeceğinden neredeyse emin olabileceğiniz, ucuz bir nesne var: Bu nesne, internetin oldukça sağlam bir şekilde belgelediği üzere, bir kutu! Herhangi bir kutu. Gerçekten! Büyük kutular, küçük kutular, şekilsiz kutular... Hiç fark etmez! İyi ama, boş kutuların ev kedilerini bu kadar cezbetmesinin sebebi ne?

Kedilerin yaptığı diğer birçok tuhaf şey gibi, bilim bu kedi gizemini de tam olarak çözebilmiş değil. Ancak bir kutunun içine girmenin sağladığı açık bir üstünlük var: "Yırtıcılık üstünlüğü". Kediler pusuya yatan yırtıcılardır ve kutular avları gizlice izlemek için müthiş gizlenme yerleri sağlar. Fakat bu kutu merakında daha da fazlası var gibi gözüküyor. 

Neyse ki, davranışsal biyologlar ve veterinerler bu konuda birkaç ilginç açıklamaya sahipler. Gerçekten de tüm kanıtları birleştirdiğiniz zaman, kedinizin kutuları sevmekten ziyade onlara ihtiyaç duyduğunu görebilirsiniz!

Kutular ve Bıyıklar

Herkesin bildiği gibi, bir kedinin aklından geçenleri anlamak zordur. Neticede kediler, üzerlerinde araştırma yapılmasına pek istekli canlılar değillerdir.^[2] Yine de özellikle laboratuvarlarda, kediler üzerinde yürütülen çok sayıda davranış araştırması vardır. Çoğu çevre zenginleştirmesi üzerine olan bu çalışmalar 50 yıldan fazla süredir yapılıyor ve bir şeyi oldukça açık hale getirdikleri söylenebilir: Bu kıllı arkadaşlarımız, kapalı alanlarda daha rahat ve daha güvende hissediyor.

Bunun birden fazla nedeni olabilir; ancak stresli şartlar altındayken bir kutu veya herhangi bir kapalı ortamda bulunmanın kedi davranışı ve fizyolojisi üzerinde derin etkileri var gibi gözüküyor.

Hollanda'daki Utrecht Üniversitesinde veteriner olan Claudia Vinke, barınak kedilerinde gerginlik seviyelerini güncel olarak araştıran araştırmacılardan biri.^[1] Hollanda'daki bir hayvan barınağında evcil kediler ile çalışan Vinke, barınağa yeni gelen bir grup kediye saklanmaları için kutular temin etti ve diğer bir grubu bu ayrıcalıktan tamamen mahrum bıraktı. Kutuları olan ve olmayan kediler arasındaki gerginlik seviyelerinde önemli bir farklılık buldu.

Gerçekten de kutuları olan kediler yeni çevrelerine daha hızlı alıştılar, başlangıçta daha az gergindiler ve insanlar ile etkileşimde daha ilgiliydiler. Neredeyse tüm kedilerin gergin bir duruma verdikleri ilk tepkinin geri çekilmek ve gizlenmek olduğunu düşündüğünüzde, bu bulgular kulağa mantıklı geliyor. Vinke, bir e-posta'da şöyle diyor: 

Gizlenmek, çevresel değişimler ve baskılayıcılar ile mücadele eden türlerde gözlenen bir davranış biçimidir.

Bu, vahşi doğadaki kediler için olduğu kadar evinizdeki kediler için de geçerli. Sadece ağaç tepelerine, mağaralara, inlere çekilmek yerine bir ayakkabı kutusunu tercih ediyorlar!

(Anti-)Sosyal Kutu

Kedilerin kavgaya girme kararı verme konusunda pek de iyi olmadıklarını hatırlatalım. “Ev Kedisi: Davranış Biyolojisi” adlı kitaptan bir alıntı şu şekilde:^[3]

Kediler, çatışma çözme stratejilerini topluluk halinde yaşayan diğer türler kadar geliştirmemiştir. Bu yüzden münakaşa ve dövüşleri atlatmak için kaçmayı veya pasif kalmayı seçerler.

Yani kediler, bir sorunu çözmek yerine basitçe kaçmaya veya sorundan tamamen uzak durmaya daha isteklidirler. Bu bağlamda, bir kutu çoğunlukla güvenli bir bölgeyi ifade edebilir: Endişenin, düşmanlığın ve istenmeyen ilginin basitçe kaybolduğu bir yer...

Tabii ki bu tanımlamalardaki sıkıntı, kutuların cazibesini uyumsuz, gergin kedilerin bir belirtisi gibi göstermesidir. Sizi bilmiyoruz; ama bizim için Maru, aşağıdaki videoda pek de gergin görünmüyor.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

"Eğer Sığıyorsam, Otururum" İlkesi

Dikkatli kedi gözlemcileri fark edeceklerdir ki kutulara ek olarak, çoğu kedi rahatlamak için başka sıra dışı yerleri de seçebilir. Bazıları bir banyo lavabosuna kıvrılırken; diğerleri ayakkabıları, kâseleri, alışveriş çantalarını, kahve fincanlarını, boş yumurta kutularını ve diğer küçük, sınırlanmış alanları tercih edebilir.

Ulusal Araştırma Konseyi tarafından 2006'da yapılan bir çalışmaya göre, bir ev kedisi için termonötral (ısıl olarak nötr) alan 86'dan 97 Fahrenheit dereceye kadardır. Bu, kedilerin "rahat" olduğu ve sıcak kalmak veya soğumak için vücut enerjisi harcamayı gerektirmeyen sıcaklık aralığıdır. Bu aralık bizimkinden 20 derece fazladır. Bu da komşunuzun kedisinin bir yaz gününün ortasında, güneşin alında sıcak asfalta yayıldığını ve kendinden geçtiğini görmenin neden tuhaf olmadığını açıklar.

Bu, aynı zamanda neden çoğu kedinin ufak karton kutular ve diğer tuhaf yerlerde kıvrılmaktan hoşlandığını da açıklar. Oluklu karton mükemmel bir yalıtkandır ve sınırlanmış alanlar kediyi top gibi kıvrılmaya veya diğer garip şekilleri almaya zorlar, bu da vücut sıcaklığının korumasına yardımcı olur. Aynı NRC çalışmasının bulgularına göre çoğu kedinin barındığı alanlar 22 santigrat derece civarıdır ki bu, bir ev kedisinin en düşük termonötral sıcaklığından 14 derece daha soğuktur.

İşte şimdi, kutuların neden kedilerin favori alanı olduğunu biliyorsunuz. Kutular; yalıtan, gerginlikleri dindiren, rahat alanlar. Rahatlayabilmek, uyuyabilmek ve birlikte yaşadıkları, ne yapacağı belli olmayan devasa maymunlara karşı sinsi bir saldırı düzenleyebilmek için en basit yol, evdeki kutulardan birine saklanmak!