Kea Papağanları İstatistik Kavramlarını Algılayıp, Buna Uygun Kararlar Verebiliyor!

Papağan deyince çoğumuzun aklına gelen ilk görüntü ses taklidinde başarılı, son derece sevimli hayvanları anımsatmaktadır. Pek çoğumuz bir papağanı, zeytin yeşili tüyler ve koyunların derisini delebilecek keskinlikte bir gagayla tanımlamaz; ancak bu yazının konusu tam da bu özellikleri taşıyan bir papağan türü hakkında: Kea (Nestor notabilis).

BBC

Kealar, Yeni Zelanda’da yaşayan Strigopoidea ya da Türkçesiyle Yeni Zelanda papağanları grubuna üye, bölge halkının domestik hayvanlarına karşı saldırılarıyla tanınan bir kuş türüdür. Ayrıca kealar, bilinen en zeki kuş türleri arasında sınıflandırılmaktadırlar.

3 Mart 2020’de Nature’da yayımlanan makale ise neden keaların en zeki kuşlardan biri olarak tanımlandığını kanıtlar nitelikte; çünkü bu makale, keaların istatistikleri ve oranları algılayıp, buna göre karar verdiklerini ortaya çıkardı. Ayrıca yapılan çalışma, büyük kuyruksuz maymunlar dışında ilk kez bir türün istatistiksel çıkarım yapabildiğini ortaya koydu.

Daha önce yapılan çalışmalar, büyük kuyruksuz maymunlar dışında kapuçinlerin de sayıları algılayıp buna göre seçim yaptığını ortaya koymuştu; ancak kapuçinlerde görülen durum, istatistikleri analiz etmek yerine, sadece saymaya dayalı bir karar verme mekanizmasıydı. Bu durumun farkında olan araştırmacılar, keaların saymaya dayalı bir karar verme mekanizması olmadığını da kanıtlamak için çalışmaya pek çok değişken eklediler. Deneylerden önce keaların, turuncu renkli çubukları ödülle bağdaştırmaları sağlandı.

The Times

Yapılan ilk deneyin ilk kısmı, altı adet keanın farklı oranlarda çubuk içeren cam kavanozlardan hangisini seçecekleri üzerineydi. İlk kavanoz yirmi turuncu ve yüz siyah çubuk içerirken, diğeri yüz turuncu ve yirmi siyah çubuk içermekteydi. Keaların kavanozları incelemesine izin verildi ve ardından araştırmacılardan biri iki farklı kavanozdan örnekler alıp ellerini kapatarak kuşlara sundu. Kuşların üçü turuncu çubuk içeren kavanozdan alınmış örnekleri seçmeyi başardı.

Deneyin ikinci kısmında ise keaların kapuçinlerde gözlendiği gibi sadece kavanozun içindeki çubukları sayarak mı yoksa göreli oranlarını değerlendirerek mi seçim yaptıklarını anlamaya yönelikti. Bu deneyde kavanozlardan ikisi de eşit miktarda ödüllü çubuk içerirken birinci kavanoz yüz ve ikinci kavanoz dört ödüle karşılık gelmeyen çubuk içermekteydi. Bu sefer kuşların dördü ödüllü çubuk oranının daha fazla olduğu kavanozdan alınan örnekleri seçmeyi başardı.

Deneyin üçüncü kısmında ise 57 ödüllü 63 ödülsüz çubuk olan ve 63 ödülsüz ancak 3 ödüllü çubuk olan kavanozlardan alınan örnekleri kuşların 6’sı da doğru seçti.

İkinci deney keaların seçimlerinde fiziksel engelleri de değerlendirip değerlendirmedikleri üzerineydi. Bu seferki kavanozlar eşit miktarda ödüllü ve ödülsüz çubuk içerirken bu çubuklar bir bariyerle ayrılmıştı. Altı keadan beşi erişilebilecek en yüksek ödüllü çubuk oranına sahip olan kavanozları seçti. Bu da gösteriyor ki kealar, fiziksel bariyerleri karar verme mekanizmalarına dahil etmeyi başardılar; yani kompleks bir biçimde düşünüp karar veriyorlardı.

Üçüncü deney ise keaların sosyal bilgilerini karar verme mekanizmasına dahil edip edemedikleri hakkındaydı. Keaların araştırmacıları izlemesine izin verildi ve araştırmacılardan biri elini kavanoza sokup hiçbir şey almazken, diğeri kavanozdan çubukları alıyordu. Araştırmacılar bazı deneylerde yer değiştirdi ve bazı deneylerde sabit kaldı ve kealardan üçü ödüllü çubuk oranı düşük dahi olsa eline çubuk alan araştırmacıyı seçti. Bu da keaların insan bebekleri ve şempanzeler gibi öğrendikleri sosyal bilgileri karar verirken kullandıklarını ortaya çıkarmış oldu.

Nature

Kısacası yapılan çalışma keaların basit de olsa belirli bir oranda istatistik analizi yapabildiğini ve bu analizleri karar verirken kullandıklarını kanıtlar nitelikte. Ayrıca çalışma bu davranışın kapuçinlerde olduğu gibi saymaya dayalı bir seçim mekanizması olmadığını da kesin bir şekilde açıklamış oluyor.