Karbon Ayak İzimizi Azaltmak İçin Neler Yapabiliriz?
pixabay.com
Dünya şu sıralar COVID-19 kriziyle meşgulken sera gazı emisyonlarına bağlı küresel ısınmanın yarattığı tehdit hâlâ ortadan kalkmadı. Salgının yayılmasını önlemek için dünya genelinde uygulanan karantina sürecinde karbondioksit (CO2) ve diğer sera gazı emisyonlarında %17'lik düşüş görülse de bu etkinin kısa vadeli olduğu belirtiliyor. Bunun sebebi ise metan (CH4) gazı moleküllerinin atmosferde 12 yıla kadar, karbondioksit moleküllerinin ise (CO2) 200 yıla kadar varlıklarını sürdürebilmesi.
Uzun vadeli değişimi başarmak istiyorsak, bunu bir krizin sonucu olarak değil, uluslararası koordinasyonu sağlayarak, devamlı sorgulayarak ve farkındalığı arttırarak gerçekleştirmek zorundayız.
COVID-19 salgını sadece bir uyarı ve katedecek çok yolumuz var.
Karbon Ayak İzi Nedir?
Karbon ayak izi, bir ürün veya hizmetin üretiminden, kullanımından ve ömrünün sona ermesinden kaynaklanan, doğrudan veya dolaylı olarak ortaya çıkan toplam sera gazı emisyonu miktarıdır. Sera gazları; karbondioksit (CO2), metan (CH4), diazot oksit (N2O), florlu gazlar (F gazlar) olarak belirtilirken karbon ayak izi ölçümünde bu gazların karbondioksit eşdeğerleri (CO2-e) ton cinsinden hesaplanır. Kurumsal ayak izleri hesaplamalarında Uluslararası Standardizasyon Örgütü (İng: International Organization for Standardization) tarafından geliştirilen uluslararası standartlar kullanılmaktadır.
Sera Gazı Emisyon Kaynakları Nelerdir?
Türk İstatistik Kurumu'nun (TUİK) 5 Haziran 2020 tarihli bültenine göre; 2018 yılı emisyonlarında CO2 eşdeğeri olarak en büyük pay sahibi %71,6 ile enerji sektörü kaynaklı emisyonlar olurken, bunu sırasıyla %12,5 ile tarımsal faaliyetler, %12,5 ile endüstriyel işlemler ve ürün kullanımı, %3,4 ile atık kaynaklı emisyonlar takip etti.
Peki Biz Neler Yapabiliriz?
Araba Kullanımımızı Olabildiğince Azaltmak
Tipik bir otomobil yılda yaklaşık 4.6 ton karbondioksit yayar. Bu sayı, aracın yakıt kalitesine ve yılda katettiği kilometreye bağlı olarak değişebilir. Karbondioksite ek olarak otomobiller, metan (CH4) ve azot oksit (N2O) ve hidroflorokarbon (HFC) emisyonları da üretir. Bu gazların emisyonları salınan karbondioksite nazaran az olsa da karbondioksitten daha yüksek bir küresel ısınma potansiyeline (İng: Global Warming Potential) sahip oldukları için oldukça önemlidir.
2017 yılında Lund Üniversitesi ve British Columbia Üniversitesi ortaklığında yapılan araştırmaya göre, araçsız geçirilen bir yıl, bize yaklaşık 2.6 ton karbondioksit tasarrufu sağlayabilir.
Fakat bu aşamada biraz daha realistik olmak gerekiyor. Neredeyse hiçbirimiz araç kullanmadan bir yıl geçirebilecek durumda değiliz. Bu konuda bizlere düşen, zorunda kalmadıkça araba yerine toplu taşımayı, bisikleti veya kulaklığımızı takıp müzik eşliğinde yürümeyi tercih etmek.
Alacağımız Elektronik Aletlerin Enerji Sınıfına Dikkat Etmek
Enerji verimliliği sınıflandırması, bir cihazın enerji tüketimi bazında A, B, C, D, E, F ve G harfleri kullanılarak belirtilmektedir. Bildiğimiz gibi, A en verimli sınıfı, G ise en verimsiz sınıfı nitelendirmektedir. A sınıfı olan bir buzdolabı, B sınıfına göre %23, D sınıfı bir buzdolabına göre %45, G sınıfı bir buzdolabına göre ise %56 daha az enerji harcamaktadır.
Amerikan Enerji Verimliliği Ekonomi Konseyi (ACEEE), buzdolabı, çamaşır ve bulaşık makinesi, televizyon gibi elektrikli ev aletlerimizin enerji verimliliğini %10-30 oranlarında arttırırsak, 25 büyük elektrik santralinin üretebileceğine eşdeğer elektrik ihtiyacının ortadan kalkacağını tahmin ediyor.
Gıda İsrafından Kaçınmak
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'ne (UN Food and Agriculture Organization) göre her yıl 1,3 milyar ton gıda israf ediliyor. Başka bir deyişle; her yıl, üretilen tüm gıdaların üçte biri tüketicinin masasına asla ulaşamadan çöpe gidiyor. Bu konuda gündelik hayatlarımızda yapabileceğimiz en büyük değişiklik, gereğinden fazla yiyecek almayı bırakmak olacaktır. Talepteki azalma bizi, artık ihtiyacımız olandan daha fazla gıda üretmediğimiz bir sisteme ulaştırabilir.
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
Su Kullanımımızı Azaltmak
Su ve enerji kaynaklarının yönetimi ile ilgili aldığımız kararlar geleceğimizin kaderini bugünden belirler. Su, bol miktarda bulunan değerli bir doğal kaynaktır, fakat dünyadaki suyun sadece %3'ünün günlük kullanıma uygun olduğunu düşünürsek elimizdeki bu sınırlı kaynağı israf etmemek, aksine var gücümüzle korumak zorundayız.
Peki su tasarrufuyla karbon ayak izinin ne ilgisi var?
Daha az su kullanırsak, su arıtımına ve bu süreçte kullanılan ekipmanlara, kullanılan enerjiye, kimyasallara daha az para harcanır. En önemlisi, suyun arıtım sürecinde kullanılan ekipmanların ihtiyaç duyacağı enerji miktarının azalması, daha az kimyasal ve malzeme kullanılması iklim değişikliğine yol açan sera gazı emisyonlarını azaltır.
Sonuç
Karbon ayak izimizi azaltmak için yapabileceğimiz onlarca şeyden en önemli gördüklerimizi açıkladık. Bu eylemlerle, karbon ayak izimizi azaltmanın yanı sıra, paradan ve zamandan tasarruf etmek, trafikten kaçmak, kirliliği azaltmak, hava kalitesini arttırmak ve daha sağlıklı, daha aktif bir yaşam tarzının keyfini çıkarmak mümkün. Bireysel eylemlerin kitlesel dalgalar başlatabilecek güçte olduğunu unutmayın.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
33
-
8
-
7
-
5
-
4
-
3
-
3
-
2
-
2
-
0
-
0
-
0
- United States Environmental Protection Agency. Overview Of Greenhouse Gases. (30 Haziran 2020). Alındığı Tarih: 30 Haziran 2020. Alındığı Yer: EPA | Arşiv Bağlantısı
- Türkiye İstatistik Kurumu. İstatistiklerle Çevre, 2018. (30 Haziran 2020). Alındığı Tarih: 30 Haziran 2020. Alındığı Yer: Türkiye İstatistik Kurumu | Arşiv Bağlantısı
- United States Environmental Protection Agency. Greenhouse Gas Emissions From A Typical Passenger Vehicle. (30 Mart 2018). Alındığı Tarih: 30 Haziran 2020. Alındığı Yer: EPA | Arşiv Bağlantısı
- S. Wynes, et al. (2017). The Climate Mitigation Gap: Education And Government Recommendations Miss The Most Effective Individual Actions. Environmental Research Letters. | Arşiv Bağlantısı
- Subcommittee on Energy Development and Applications. (1985). Least Cost Utility Planning Initiative. ISBN: 13188253. Yayınevi: U.S Government Printing Office.
- Çevre Online. Beyaz Eşyaların Kullanımı Ve Enerji Tasarrufu. (30 Haziran 2020). Alındığı Tarih: 30 Haziran 2020. Alındığı Yer: Çevre Online | Arşiv Bağlantısı
- Food and Agriculture Organization of the United Nations. Food Wastage Footprint & Climate Change. (1 Kasım 2015). Alındığı Tarih: 30 Haziran 2020. Alındığı Yer: Food and Agriculture Organization of the United Nations | Arşiv Bağlantısı
- K. Oakes. How Cutting Your Food Waste Can Help The Climate?. (26 Şubat 2020). Alındığı Tarih: 30 Haziran 2020. Alındığı Yer: BBC | Arşiv Bağlantısı
- J. Houghton, et al. (2009). Reduction In Sources Of Greenhouse Gases Other Than Carbon Dioxide. ISBN: B00D2WQ9Z8. Yayınevi: Cambridge University Press.
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 08/01/2025 01:54:48 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8945
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
