Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Karasinek (Musca domestica)

7 dakika
20,054
Karasinek (Musca domestica) wikimedia
Kara sinek (Musca domestica)
Tüm Reklamları Kapat
Karasinek
  • Bilimsel Adı Musca domestica
  • Halk Arasındaki Türkçe Adı Karasinek
  • Halk Arasındaki İngilizce Adı Housefly
Taksonomi
  • Bu içerik, Evrim Ağacı'nın tür gözlemleri ve türlere dair bilgileri barındıran Yaşam Ağacı projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır.
  • Gözlem Ekle

Gözlem Bilgileri

Karasinek veya ev sineği olarak bilinen bu türü 26 temmuz 2016 tarihinde Sakarya'nın Karasu ilçesinde gözlemledik.

Tanım ve Genel Bilgiler

Karasinek veya ev sineği olarak bilinen Musca domestica, çift kanatlılar (Diptera) takımının Muscidae ailesine ait bir böcek türüdür. Dişiler erkeklerden daha büyüktür. Erkek bireylerde abdomen (karın) 8 parçadan (segment) oluşurken dişilerde 9 parçadır. Dişilerde ilk 5 parça dışarıdan görülebilir. Geri kalan 4 parça yumurtlama zamanları haricinde geri çekilir. Yumurtlama zamanlarında dişilerin yumurtaları yüzeyin birkaç mm altına gömmesini sağlar. Bütün sineklerde (Diptera) olduğu gibi bir çift kanada sahiptirler. İkinci çift denge için kullanılan ''halter organına'' evrimleşmiştir. Arka kanatlarının evrimleşmesiyle oluşan halter denen denge organı sayesinde, üstün bir uçma kabiliyetine sahip olmuştur. Kanatları yarı saydamdır ve dinlenme esnasında geriye doğru katlanır. Karasinekler, yumurta, larva (kurtçuk), pupa ve erişkin aşamasından oluşan tam bir metamorfozdan (başkalaşım) geçer. Karasinekler yaşam döngülerini 7-10 gün gibi kısa bir sürede tamamlayabilirler; böylece bir yaz aylarında 10-12 kuşak meydana getirebilirler. Larvalar 12-13 mm uzunluğunda ve sarımsı beyaz renktedir. Vücutları pürüzsüz ve parlaktır. Erişkin bireyler gri renkte olup ortalama 4-8 mm uzunluğunda ve yalayıcı-emici tipte ağız organına sahiptir.

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

Karasinek (Musca domestica), çift kanatlılar (Diptera) takımının Muscidae ailesine ait bir türdür. Karasinek ilk olarak taksonominin babası sayılan meşhur İsveçli doğa bilimci Carl Linnaeus tarafından tanımlanmıştır. Diptera takımının çok daha eski olmasına rağmen, karasineklerin ilk olarak Senozoyik Dönemi'in (66 milyon yıl öncesi ile günümüz arasındaki dönem) başlarında Orta Doğu'da evrimleştiği düşünülmektedir.

Sakarya'da gözlemlediğimiz bu bireyin dişi olma ihtimali var. Çünkü abdomen (karın) ucundaki sivri uzantı ovipositor (yumurta kanalı) olabilir.
Sakarya'da gözlemlediğimiz bu bireyin dişi olma ihtimali var. Çünkü abdomen (karın) ucundaki sivri uzantı ovipositor (yumurta kanalı) olabilir.
Gökhan Eren

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Oldukça kozmopolit bir türdür. Orta Doğu kökenli olan bu tür günümüzde Avrupa, Asya, Afrika, Avustralya ve Amerika kıtalarında nüfusun yoğun olduğu alanlarda yayılım göstermektedir. Karasinekler insanların yaşadığı en soğuk iklimden en sıcak iklime kadar bütün yaşam alanlarında bulunabilir.

Popülasyon ve Koruma Statüsü

İnsanların yaşam alanlarında bulunan bütün sinekler içinde yaklaşık %90'lık bir dilimi oluştururlar. Karasinek popülasyonları, insan nüfusunun yoğun olduğu yerlerde yoğundur. Aynı şekilde memelilerin bulunduğu popülasyonlarda da yoğun olarak bulunabilirler.

Davranış ve Etoloji

Her türlü gıda ve çöp artıklarının olduğu alanlarda ortalama 3 km uçarak çevrede insanların yaşadığı her yeri istila ederler ve vücutlarında çok çeşitli hastalık mikropları taşıdığı için her dolaştığı şeye hastalık etkenlerini bulaştırabilirler. "Sinekler hastalık bulaştırabilir mi?" sorusunu cevapladığımız yazımıza buradan ulaşabilirsiniz. Her beş dakikada bir gezdiği alanlara dışkı bırakırlar. Kanatlarını saniyede 1000 defa vurabilir ve günde yaklaşık 32 km mesafe kaydedebilir. Kanatların yüzeyinde ve başının arka kısmında bulunan hassas duyu organları olan antenleriyle uçuşla ilgili mesajları anında beyne nakleder. Uçuş esnasında farklı bir hava akımına maruz kalırsa, bu duyu organları hemen beyne gerekli sinyalleri iletirler. Kaslar da beyinden gelen bu sinyallere göre kanatları, yeni duruma uygun harekete geçirir. Bu sistem, günümüzün modern uçaklarına ilham kaynağı olmakta şimşek gibi hızlı manevralarla, kendisini yakalamak isteyenleri, çileden çıkaran sineği vurmak için kullandığımız sineklik ile çok defa ıskalamamızın sebebi bu harikulade duyu organlarıdır. Karasinek bunlarla, sinekliğin havada meydana getirdiği yeni hava akımını hemen algılar ve bu durumun bir tehlike oluşturduğunu anlayarak, ani bir hareketle uçup, kurtulur. Reflekslerinin, yani ani hareket kabiliyetinin, insandan 10 kat fazla olduğu kabul edilir.

Karasinekler, güçlü koku alma duyuları sayesinde besin kaynaklarını kolaylıkla bulabilirler. Yalayıcı-emici tipteki ağız organları ile yiyecekleri ya sıvı halde ya da çözünmüş halde alırlar. Karasinekler 0,045 mm'den daha büyük parçacıkları alamaz. Sert gıdaları parçalamak için, tükürük ve mide içeriklerini kullanırlar. Yiyeceklerin üzerindeki saman renginde lekeler, karasineklerin nerede toplandığının belirtisidir. Karasinekler ayrıca yiyeceklerin yüzeyine dışkılarını bırakır ve bu da koyu lekelenmeler şeklinde görülür. Ağız organları yoluyla yiyecekleri alsalar da, yiyeceklerini ayaklarındaki tat reseptörleri ile tadarlar. Bu nedenle karasineklerin yiyecek üzerinde sürünme eğilimi vardır.

Tüm Reklamları Kapat

Karasineklerde poligami (çok eşlilik) görülür. Erkekler birçok dişiyle çiftleşebilirken dişiler genel olarak sadece bir erkekle çiftleşir, çünkü tek çiftleme hayatı boyunca yumurtaları bırakması için yeterlidir. Nadir durumlarda, dişiler birden fazla erkekle çiftleşebilirler. Erkek ve dişi erişkin sinekler, sırasıyla 16 ve 24 saatlik olduklarında çiftleşebilirler. Çiftleşmede feromonlar aracılığıyla iletişim kurarlar. Çiftleşme süreci esas olarak erkeğin sorumluluğundadır ve bu süreç kur davranışı, bacak açma, kafaya dokunma, genital temas gibi davranışlardan meydana gelir. Dişi, özellikle daha önce çiftleşmişse, erkeği istediği zaman önleyebilir. Dişilerin temel rolü, ovipositor (yumurtlama borusu) erkeğe uzatarak erkeğin çiftleşme talebini kabul edip etmemeye karar vermektir. Ardından bu kanal sayesinde yumurtalarını küçük çatlaklara bırakabilirler. Karasinekler, yumurtalarını bırakacak nemli, besleyici bir malzeme seçerek ebeveyn bakımını tamamlamış olurlar. Yumurtalarını bıraktıktan sonra, dişi bir daha yumurtalarıyla veya larvalarıyla etkileşime girmez.

Karasinek (Musca domestica) dinlenme pozisyonu yandan görünümü, Sakarya.
Karasinek (Musca domestica) dinlenme pozisyonu yandan görünümü, Sakarya.
Gökhan Eren

Karasinekler dışkılara, çöplüklere, özellikle sıcak ve nemli yerlere yumurtalarını (100-150 tanesi yığın halinde) bırakırlar. Larvalar sıcak havalarda, 8-12 saat içinde yumurtadan çıkar. Soğuk havalarda ise 24 saate kadar sürebilir. Larvalar yumurtadan çıktıktan sonra dışkıya girerler ve beslenmeye başlarlar. Larvaların tamamen gelişmesi 5 gün sürer. Larvalar, gübre veya hayvansal madde ile zenginleştirilmiş çürüyen sebzelerin kompost karışımlarında en iyi hayatta kalır. Larvaların çöpte sıkça bulunmasının nedeni budur. Pupa döneminden önce larvalar 3-4 güne kadar kuru bir alana göç eder. Yumurta ve larva yoğunluğu, dişilerin yumurtalarını nerede bıraktıklarını belirlemede önemli faktörlerdir. Dişiler yumurtalarını larva yoğunluğunun fazla olduğu yerlere koyma eğilimindedir çünkü bu, ortamın besin bakımından zengin olduğunu gösterir. Larva ne kadar iyi beslenirse, yetişkinler o kadar büyük olur. Düşük larva yoğunluğuna sahip alanlar düşük besin seviyesine işaret ederken, yoğunluğun çok yüksek olması besinlerin tükendiği anlamına gelir. Orta yoğunluk, larvalar için en uygun olanıdır.

Hızlı bir şekilde ürerler. Nisan ayı ortalarında yumurtasını bırakan bir karasinekten gelen neslin, aynı yılın Eylül ayı ortalarında bıraktığı yumurta sayısı 5 trilyonu geçer. Başka bir ifadeyle, bir gramın % 1’i ağırlığındaki (yaklaşık olarak 70 sinek 1 gr ağırlığındadır) bir sineğin devamı olan nesillerden 80 bin ton ağırlığında bir sinek ordusu meydana gelir. Karasinekler sıcaklığa bağlı olarak 2-3 hafta yaşarlar. Kara sinek yılda 8-10 kez yumurta verir. Bir senede 250 milyar karasinek oluşabilir. Yani yıl boyunca üreyebilirler, ancak en yoğun üreme zamanları Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarıdır. Erişkin bireyler diürnal (gündüz aktif) olup, aktiviteleri günün en sıcak vakitlerinde öğleden sonra 14.00-16.00 arasında zirve yapar. Erişkin bireyler geceleri aktif değildir; ancak hem gündüz hem de gece boyunca yapay ışıkta harekete geçerler.

Vücutlarında bulunan kıl benzeri uzantılar yoluyla hava akımlarını algılayabilirler. Bu duyu, uçarken engellerden kaçınmalarını sağlar. Bileşik gözler aynı zamanda onlara keskin bir görüş duygusu ve ışık ve hareketleri tanıma yeteneği verir. Bileşik gözler, "ommatidium" adlı birçok organın birleşmesiyle meydana geldiği için bu adla anılan bir göz çeşididir. Ommatidiumların sayısı ne kadar fazlaysa, görme işlevi de o denli gelişmiştir. Kara sinekte bileşik göz yaklışık 4000 adet ommatidiumdan oluşur.

Diyet ve Metabolizma

Karasineklerin temel besin kaynakları içerisinde; süt, şeker, kan, dışkı, meyveler ve sebzeler gibi çürüyen organik maddeler bulunur. Larvalar ayrıca, nemli ve uygun sıcaklıklarda tutulursa yün, pamuk ve çuval bezi gibi kağıt ve tekstil malzemelerini de tüketirler.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.

Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

İnsanlarla Etkileşim ve Kültürel Referanslar

Karasinekler çürüyen maddeleri ayrıştırır ancak bunun yanında özellikle insanlar için en yaygın böcek zararlılarından biri sayılır. Yumurtalarını insan ve hayvan dışkılarına bırakabilir, kurtçuklar (larva) besin açısından zengin atık maddelerinden beslenirler. Karasinekler ayrıca tifo, dizanteri, ishal, kolera, hepatit, çocuk felci, salmonelloz, verem gibi hastalıkların yanında sestod, nematod ve protozoon gibi mikroorganizmalara ara konaklık yaparak bu etkenlerin yayılmalarına neden olabilirler. Ayrıca atlarda gastrik, oküler ve kutanöz habronemiyazis etkeni olan Habronema muscae ve Draschia megastoma gibi nematodlara ara konaklık yapabilirler.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
23
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 6
  • Grrr... *@$# 3
  • Muhteşem! 1
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • İnanılmaz 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 14/12/2024 02:52:10 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7688

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Dalga Boyu
Grup
Tutarlılık
İngiltere
Eşcinsellik
Embriyoloji
Biyolojik Antropoloji
Dağılım
Akademi
Hidrotermal Baca
Maske
Makina
Uzay Görevleri
Işık Hızı
Epistemoloji
Viroloji
Elektromanyetik
Önlem
Koronavirüs
Cinsellik
Teşhis
Kemik
Lipit
Alkol
Darwin
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
G. Eren, et al. Karasinek (Musca domestica). (18 Mart 2019). Alındığı Tarih: 14 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/7688
Eren, G., Türkoğlu, P. (2019, March 18). Karasinek (Musca domestica). Evrim Ağacı. Retrieved December 14, 2024. from https://evrimagaci.org/s/7688
G. Eren, et al. “Karasinek (Musca domestica).” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, 18 Mar. 2019, https://evrimagaci.org/s/7688.
Eren, Gökhan. Türkoğlu, Pedram. “Karasinek (Musca domestica).” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, March 18, 2019. https://evrimagaci.org/s/7688.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close