Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Kanser Biyolojisi: Tümör Tetikleyiciler ve Tümör Baskılayıcılar

Kanser Biyolojisi: Tümör Tetikleyiciler ve Tümör Baskılayıcılar Kateryna Kon
7 dakika
24,416
  • Onkoloji
  • Tıbbi Genetik ve Genomik

Kanser, hücre içinde gerçekleşen oldukça karmaşık moleküler düzenlenmeler sonucu meydana gelmektedir. Buradaki yazımızda kanser biyolojisi hakkında genel bilgilere göz atabilirsiniz. Kanserin başlıca özelliklerine bakacak olursak hücre ölümüne direnç, çoğalma sinyallerinin artması, büyümeyi baskılayan sinyallerin azalması, sınırsız bölünme yeteneği edinme, damarlanma başlatma (anjiyogenez), dokular arası yolculuk etme (invazyon ve metastaz), bağışıklık sistemini kandırma, tümör dokusunda yeni moleküler çevre yaratma olarak sıralayabiliriz. Dikkat edecek olursak aslında kanser hücresinin istediği şey “ölmeyeyim, sürekli besleneyim, çoğalayım, beni kimse fark etmesin, ortamı ele geçireyim”dir. Bu özellikler hücrelerin moleküler düzeydeki değişimlerine bağlı olarak meydana gelir ve sonucunda bağımsızlığını ilan etmiş, tüm yaşamsal kaynakları kendi çıkarı için kullanma eğilimi olan, kontrolsüz bir hücre grubu ortaya çıkar. Hücrenin kanserleşme sürecinde tümör baskılayıcı (tümör süpressör) ve tümör tetikleyici genler (onkogenler) önemli bir rol oynar. Bu yazımızda  bu genlerin işlevlerine değineceğiz.

Tümör tetikleyici ve tümör baskılayıcı gen nedir?

Normal bir hücrenin ömrü, yaşam sinyalleri ve ölüm sinyallerinin karşılıklı dengesine bağlıdır ve bu ilişki hücre içerisinde çok sıkı bir şekilde denetlenir. Hücre büyümesi ve çoğalması birçok genin birlikte ahenkle çalışması sonucu gerçekleşir. Hücreler, büyüme faktörleri dediğimiz hücrenin yaşamını idame ettirmesi, bölünebilmesi vb. işlevleri yerine getirmesini sağlayan proteinler sentezlerler. Diyelim ki DNA’da baz kusurlarının tamirinde önemli bir aksaklık ortaya çıktı. Bu durumda yaşam sinyalleri yerini ölüm sinyallerine bırakabilir ve sonucunda hücre büyüme ve bölünmeyi durdurup ölüme gider. Tümör baskılayıcı genler, normalde hücrede büyümeyi ve bölünmeyi gerektiğinde engelleyen proteinler üretirken, proto-onkogenler hücrenin büyümesini ve bölünmesini tetikleyen proteinler üretir.

Tüm Reklamları Kapat

Proto-onkogenlerde ortaya çıkan mutasyonlar, o genin sentezlediği proteinin işlevini değiştirerek hassas hücresel dengelerin bozulmasına yol açar. “Proto-onkogen” terimi normal bir hücrede çoğalma tetikleyicisi genler için kullanılırken, bu genlerde bir hata sonucu, genin proteininin olması gerekenden “fazla” üretilmesi (gain-of-function) aşırı hücre çoğalmasına sebep olacağından kansere yol açabilir. Bu durumda o gen artık bir “onkogen” yani tümör tetikleyici olmuştur. Hücreleri trafikteki arabalar olarak düşünürsek, arabanın güvenli sürüşü hızının kontrolüne ve trafik kurallarına uymasına bağlıdır. Proto-onkogenler gaz pedalına benzetilebilir. Hücrenin büyüyüp bölünmesine yardımcı olur. Onkogene dönüşmesi gaz pedalının sıkışmasına benzetilebilir. Tümör baskılayıcı genler ise hücrelerin fren pedalıdır.

Tümör baskılayıcı bir gende ortaya çıkan bir mutasyon o genin proteininin işlevinin yitirilmesi (loss-of-function) ile sonuçlanırsa, çoğalmanın engeli ortadan kalkacağı için, gereken zamanda hücre ölümü gerçekleşmez. Bu durumda hücre yaşamaya ve çoğalmaya devam eder ve kanser oluşumuna zemin hazırlar.

Tüm Reklamları Kapat

Çift-vuruş hipotezi

Özetle proto-onkogenlerde işlev artışı, tümör baskılayıcı genlerde ise işlev azalışı kontrolsüz çoğalmayla sonuçlanır. Ancak bu artış ve azalışta ilginç bir işleyiş farkı vardır. Bunu anlayabilmek için allel kavramını hatırlayalım. Bildiğimiz gibi insanda 46 kromozom 23 çift halinde bulunuyor. Buradaki çift kromozomluk durumu, her genden iki adet olduğu anlamına gelir. Popülasyonda bir genin olası değişik hallerinden herhangi biri bir "allel”i temsil eder ve biz insanlar (ve diğer 2 kopya kromozom düzenine sahip canlılar) bir genden iki allel taşırız. Onkogenlerde, genin kromozomlardaki iki allelinden herhangi birinin mutant olması durumunda kanserleşme ortaya çıkabilmektedir. Buna karşılık bir tümör süpressör genin kanserleşmeye yol açabilmesi için, her iki alleldeki genin de mutasyona uğramış olması gerekir. Bu iki alleldeki mutasyonlar kendiliğinden oluşabileceği gibi (de novo mutasyon) kalıtım yoluyla da aktarılmış olabilir. Bu duruma “çift-vuruş hipotezi (two-hit hypothesis)" diyoruz. Bunun sebebini şöyle açıklayabiliriz: Eğer ortada sağlam bir allel varsa o alleldeki genin ürünü olan protein normal işlevini sürdüreceği için, diğer alleldeki genin çalışmaması hücresel süreçleri olumsuz etkilemez. Proteinler baskılama işini çoğu zaman “az ve öz” de olsa yerine getirirler. Onkogenlerde ise mutasyon tek allelde bile olsa, bu, hücrede olması gerekenden daha fazla protein olacağı anlamına gelir. Bu durum doğrudan hücrelerin çoğalmasını tetikler, dolayısıyla etkisi daha büyüktür.

RB1, TP53 geni ve BRCA genleri

Tümör baskılayıcı genler ilk kez retinoblastom denilen nadir görülen kalıtımsal bir göz kanserinde keşfedildi. Kısaltmasını hastalığın adından alan RB1 geni, 13. kromozomda bulunur. Hücre döngüsünü gerektiğinde durdurmaya yarayan (negatif düzenleyici/tümör baskılayıcı) Rb proteinini kodlar. Ailelerde yapılan karşılaştırmalı çalışmalarda, tümörün ortaya çıkması için bir alleldeki mutasyonun kalıtımla geçtiği, diğer alleldeki mutasyonun retina hücrelerinde gerçekleştiği görülmüştür. Bu da, yukarıda bahsettiğimiz çift-vuruş hipotezinin en önemli kanıtlarından biri olmuştur.

Yapılan birçok araştırmada kanser hücrelerinin birçoğunda TP53 geninin mutant olduğu görülmüştür. TP53 geninin sentezlediği p53 proteini, bölünme sırasında hasarlı DNA moleküllerini tanıyarak hücre bölünmesini sentez fazına geçmeden durdurur. Sentez fazı, DNA çift sarmalının açıldığı ve yeni oluşacak hücreye aktarılmak üzere kopyalandığı fazdır. DNA hatalıysa, kopyalanma da hatalı olur. P53 geni, DNA hasarının tamirini sağlamak için döngüyü bekletir. DNA hasarının düzeltilmesi, bölünme ile kusurların bir sonraki kuşağa aktarılmasını engellemeye yarar. Bu özelliği ile p53 “genomun gardiyanı” olarak da tanınır. Tamir edilemeyen DNA hasarı bulunan hücrelerde hücreyi ölüme yönlendirir. Dolayısıyla işlev açısından TP53 geni bir tümör baskılayıcı gendir. Ancak TP53 genindeki bazı mutasyonların genin tümör baskılayıcı gibi davranmasına bazı mutasyonların ise onkogen gibi davranmasına yol açtığı gösterilmiştir. Bu özelliği ile p53 proteinin yeri tümör biyolojisinde özeldir. P53 proteini düzgün çalışmazsa DNA hasarlarının birikmesine zemin hazırlayarak kanserleşme sürecine katkıda bulunur.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Bir diğer tümör baskılayıcı gen örneği olarak çoğumuzun aşina olduğu BRCA1 ve BRCA2 verilebilir. BRCA genleri TP53’te olduğu gibi DNA tamir mekanizmalarında doğrudan rol oynayan genlerdir. 17. kromozomda bulunurlar. BRCA gen mutasyonları bugün özellikle meme ve yumurtalık kanserine yakalanmada en yüksek risk grubu olarak kabul görmekte. BRCA1 mutasyonuna sahip kadınların %55-65’inin 70 yaşından önce meme kanserine yakalanacağı öngörülüyor. Medyatik bir örnek verirsek; Angelina Jolie üzücü bir şekilde annesini genç yaşta yumurtalık kanserinden kaybetmesinden sonra kendisini BRCA gen mutasyonu açısından inceletmiş, testin sonuçlarına göre kalıtımsal olarak bir allelinde BRCA gen mutasyonu taşıdığını öğrendikten sonra doktorların önerisiyle profilaktik (önleyici) cerrahi denilen yaklaşımla her iki meme dokusunu ve yumurtalıklarını aldırmıştır.

TP53 ve BRCA gibi DNA tamirinden sorumlu genler hücre büyümesi ve çoğalmasında doğrudan görevli değildirler ancak işlevlerindeki bozukluklar, DNA hasarlarının birikmesiyle proto-onkogenlerin ve tümör baskılayıcı genlerin işlevlerini bozabileceğinden kanserleşme sürecine dolaylı olarak katılırlar denilebilir. Bu açıdan DNA tamirinden sorumlu genlerin “mutatör genler” olarak da anıldığını söylemekte fayda var.

RAS geni ve MYC geni

Onkogen olarak ilk tanımlanan RAS geni, mesane kanserlerinde keşfedildi. Ras proteini hücrelerin; sinyal iletimi, proliferasyonu, farklılaşması, ölümü, migrasyonu gibi süreçlerinde rol alır. Ras ve Ras-ilişkili proteinler, hücre membranından hücre içerisine çoğalma, büyüme ve farklılaşma sinyallerini iletir. RAS allelindeki mutasyon Ras proteininin normalden fazla sentezlenmesine neden olursa, bölünmenin artması, hücre ölümünü tetikleyen süreçlerin azalması ve kanser hücrelerinin dokular arası hareket kabiliyeti edinmesiyle (invazyon ve metastaz) sıklıkla kanserlerin oluşumuna sebep olur. Yapılan araştırmalarda mesane kanserinin yanı sıra pankreas, kalın bağırsak, akciğer, tiroid ve bazı kan kanserlerinde RAS geninde mutasyonlara rastlanmıştır.

Onkogen olarak davranan ve en çok bilinen bir diğer gen olan MYC genine göz atalım. MYC proto-onkogeni, normalde hücre çoğalmasında görevli genlerin sentezlenmesine yardımcı olan Myc proteinini sentezler. Birçok kanserde DNA replikasyonundaki hatalar sonucu MYC geninin birden çok kopyasının meydana gelmiş olduğu (amplifikasyon) görülür. Bir genin birden çok kopyasının olması, hücre içerisinde proteinin gereğinden fazla üretildiği anlamına gelir. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi  bu “işlev artışı” MYC geninin onkogen olarak davranmasıyla sonuçlanır. Kabaca hücre çoğalmasında görevli genlerin olması gerekenden daha fazla sentezlenmesine sebep olarak kanserleşmeye neden olur. Yumurtalık kanseri, meme kanseri, kolon kanseri, pankreas kanseri, mide ve rahim kanserlerinde MYC geninin rol oynadığı bilinmektedir.

Onkogenlerin ve tümör süpressör genlerin keşfi ve anlaşılması yeni nesil kanser tedavilerinin geliştirilmesini sağlamaktadır. Bazı vakalarda, belirli mutasyonların bulunması hastalığın gidişatını (prognoz) ya da hangi tedavilerden daha çok fayda görebileceğini belirleyebilmektedir. Bu alandaki araştırmalar büyük bir hızla devam etmektedir.

Küçük bir beyin jimnastiği yapalım: Bir mutasyonu kalıtımsal olarak taşıyorsak, bu mutasyon zigottan itibaren bizimle birlikte olduğundan, bütün hücrelerimizde bulunduğu anlamına gelir. Peki, örneğin BRCA mutasyonuna sahip bir kişi, bu mutasyonu bütün hücrelerinde taşıyorsa kanserleşme neden meme ve yumurtalık dokusunda görülür? Bu da başka bir yazının konusu. 

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
37
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Merak Uyandırıcı! 10
  • Tebrikler! 5
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 4
  • Muhteşem! 3
  • Bilim Budur! 1
  • İnanılmaz 1
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • E. Tobias. (2014). Tıbbi Genetiğin Esasları. ISBN: 9786054499823. Yayınevi: İstanbul Tıp Kitabevi.
  • D. Hannahan, R. A. Weinberg, et al. (2011). Hallmarks Of Cancer: The Next Generation. Cell, sf: 646-674. | Arşiv Bağlantısı
  • F. Aykan. Kanser Oluşum Mekanizmaları. (10 Ekim 2015). Alındığı Tarih: 16 Aralık 2018. Alındığı Yer: farukaykan.com | Arşiv Bağlantısı
  • Wikipedia. Oncogene. (16 Aralık 2018). Alındığı Tarih: 16 Aralık 2018. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
  • Wikipedia. Tumor Suppressor. (16 Aralık 2018). Alındığı Tarih: 16 Aralık 2018. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
  • S. Brenner, J. H. Miller, et al. (2002). Encyclopedia Of Genetics. ISBN: 9780080961569. Yayınevi: Academic Press.
  • National Breast Cancer Foundation. What Is Brca?. (16 Aralık 2018). Alındığı Tarih: 16 Aralık 2018. Alındığı Yer: National Breast Cancer Foundation | Arşiv Bağlantısı
  • D. M. Miller, et al. (2012). C-Myc And Cancer Metabolism. Clinical Cancer Research, sf: 5546-5553. | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/03/2023 00:58:28 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7516

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Yağ
Görme
Hastalık Kataloğu
Evrimsel
Sağlık Bakanlığı
Mühendislik
Doğru
Karanlık Enerji
Tespit
Diş Hastalıkları
Paleontoloji
Etimoloji
İmmünoloji
Hastalık
Öne Çıkan
Hücre Biyolojisi
Zooloji
Kan
Yeni Koronavirüs
Bilimsel
İnfografik
Hava
Sars-Cov-2 (Covid19 Koronavirüs Salgını)
Çiftleşme
Dil
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
S. B. Köse, et al. Kanser Biyolojisi: Tümör Tetikleyiciler ve Tümör Baskılayıcılar. (20 Aralık 2018). Alındığı Tarih: 21 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/7516
Köse, S. B., Ölez, Ş. (2018, December 20). Kanser Biyolojisi: Tümör Tetikleyiciler ve Tümör Baskılayıcılar. Evrim Ağacı. Retrieved March 21, 2023. from https://evrimagaci.org/s/7516
S. B. Köse, et al. “Kanser Biyolojisi: Tümör Tetikleyiciler ve Tümör Baskılayıcılar.” Edited by Şule Ölez. Evrim Ağacı, 20 Dec. 2018, https://evrimagaci.org/s/7516.
Köse, Seda Baykal. Ölez, Şule. “Kanser Biyolojisi: Tümör Tetikleyiciler ve Tümör Baskılayıcılar.” Edited by Şule Ölez. Evrim Ağacı, December 20, 2018. https://evrimagaci.org/s/7516.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.