Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Jeologlar "Kartopu Dünya" Dönemine Dair Güçlü Kanıtlar Buldu!

4 dakika
727
Jeologlar "Kartopu Dünya" Dönemine Dair Güçlü Kanıtlar Buldu! Popular Science
Tüm Reklamları Kapat

Gezegenimiz bir zamanlar bir kartopu gibiydi. Yaklaşık 635 ile 720 milyon yıl önce, Dünya tamamen kalın bir buz tabakasıyla kaplıydı. O dönemde kısmen çorak olsa da bu periyot sonunda bu tabakanın karmaşık yaşamın başlaması için çok önemliydi. Şimdi ise uluslararası bir ekip, İskoçya ve İrlanda'daki Port Askaig Formasyonu'nda "Kartopu Dünya"nın en eksiksiz jeolojik kaydını bulduklarını düşünüyor. Bu devasa kaya grubu, muhtemelen yaşamda büyük bir patlama yaşanmadan hemen önce, 662 ila 720 milyon yıl önce oluştu. Bulgular, 15 Ağustos'ta Journal of the Geological Society of London dergisinde yayınlandı. Çalışmanın eş yazarı ve Londra Üniversitesi Akademisi jeoloğu Graham Shields şöyle anlatıyor:

Bu kayalar Dünya'nın buzla kaplı olduğu bir zamanın kaydını tutuyor. dedi. Hayvanlar da dahil tüm karmaşık, çok hücreli yaşam formları bu derin dondurucuda ortaya çıktı. Fosil kayıtlarındaki ilk izlere gezegenin ısınarak bu buzların çözülmesinden kısa bir süre sonra rastlıyoruz.

Bu çalışmada incelenen eşsiz kayaların tarihi, 60 milyon yıl süren Sturtian buzul çağına kadar uzanıyor. Bu buzul çağı yaklaşık 635 ila 720 milyon yıl önceki Kriyojeniyen Dönemi'ndeki iki büyük donma olayından biridir. Kriyojeniyen'den önce milyarlarca yıl boyunca gezegen çok daha sıcaktı ancak Dünya'daki yaşam genellikle tek hücreli organizmalardan ve alglerden oluşuyordu.

Araştırmacılar, karmaşık yaşamın muhtemelen bu büyük donma döneminden sonra ortaya çıkmaya başladığını düşünüyor. Bugün yaşayan çoğu hayvan, 500 milyon yıl kadar önce evrimleşen yaşam formlarına temel yönlerden benzerlik gösteriyor. Bu "yaşam patlamasının" arkasındaki sebeplere yönelik en kabul gören teorilerden biri, aşırı soğuğun özgeciliğin ortaya çıkmasını tetiklemiş olabileceğidir. Bu zor ortamda tek hücreli organizmalar bir şekilde birbirleriyle işbirliği yapmayı öğrenerek çok hücreli yaşamı oluşturmuş olabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Bilim insanları buzun Dünya üzerinde yayılmasının ve geri çekilmesinin binlerce yıl içerisinde gerçekleştiğini düşünüyor. Bu kulağa çok uzun bir zaman gibi gelse de jeolojik açıdan nispeten hızlı olduğu söylenebilir. Olayların bu derece hızlı yaşanmasının sebebi muhtemelen albedo etkisi. Ne kadar çok buz varsa o kadar çok güneş ışığı uzaya geri yansıtılır. Tam tersi de geçerlidir. Shields şöyle anlatıyor:

Buzun geri çekilmesi felaket niteliğinde olurdu. Yaşam, on milyonlarca yıl boyunca aşırı soğuk ve donuk ortama alışmıştı. Bu durumda Dünya ısınır ısınmaz, tüm yaşam formları ortama uyum sağlamak için evrimsel silahlanma yarışında rekabet etmek zorunda kalacaktı. Hayatta kalanlar ise tüm hayvanların atalarıydı.

Ekip, bu döneme ilişkin somut kanıtlar bulmak için Port Askaig Formasyonu'nu inceledi. Bu kaya oluşumu günümüzdeki İrlanda ve İskoçya'yı kapsıyor ve bazı noktalarda yarım 800 metre kalınlığa kadar ulaşan çeşitli katmanlardan oluşuyor.

Garvellachs adı verilen İskoç adalar grubundaki açıkta kalmış bir çıkıntı, sıcak ve tropikal bir iklimden donmuş bir kar topuna geçişine dair jeolojik kanıtlar içeriyor. Buna karşılık, Kuzey Amerika ve Afrika'da aynı dönemde oluşan diğer kayalar bu iklim geçişini göstermiyor. Londra Üniversitesi Akademisi'nde doktora öğrencisi ve çalışmanın ortak yazarı Elias Rugen yaptığı açıklamada şunları söylüyor:

Garvellachs'ta açığa çıkan kaya katmanları küresel olarak benzersiz. Sturtian buzul çağındaki akıl almaz soğuk sırasında oluşan kayaların altında, tropikal sularda oluşmuş 70 metre kalınlığında daha eski karbonat kayaları var. Bu katmanlar, giderek soğuyan ve Dünya'da yaklaşık bir milyar yıllık ılıman iklimin sonuna işaret eden, siyanobakteriyel yaşamın ortaya çıktığı tropikal bir deniz ortamının kayıtlarını ortaya çıkarıyor.

Ekip, Port Askaig Formasyonu'ndan ve altındaki daha eski, 229 fit kalınlığındaki Garbh Eileach Formasyonu'ndan kumtaşı örnekleri topladı. Zirkon adı verilen küçük dayanıklı mineralleri analiz ettiler. Bu mineraller - Ay'dakiler de dahil olmak üzere - kayaların tarihlendirilmesi için çok önemlidir çünkü radyoaktif uranyum elementi içerirler. Bu element sabit bir hızda bozunur, böylece jeologlar bu bozunma hızına bakarak kayaların ne kadar eski olduğunu anlayabilirler. Zirkonlar ve diğer jeokimyasal kanıtlar, kayaların buraya 662 ile 720 milyon yıl önce biriktiğini gösteriyor.

Tüm Reklamları Kapat

Araştırmacılar, Port Askaig Formasyonu'ndan ve onun altında bulunan, 70 metre kalınlığındaki Garbh Eileach Formasyonu'ndan kumtaşı örnekleri topladı ve zirkon adı verilen küçük dayanıklı mineralleri analiz etti. Bu mineraller, radyoaktif uranyum elementine sahip oldukları için kayaların tarihlendirilmesinde çok büyük öneme sahiptir. Uranyum sabit bir hızla bozunur, bu nedenle jeologlar kayaların yaşını bu bozunma hızına bakarak belirleyebilirler. Zirkonlar ve elde edilen diğer jeokimyasal kanıtlar, bu kayaların 662 ila 720 milyon yıl önce burada biriktiğini göstermektedir.

Ekibe göre, kayaların incelenmesi sonucunda elde edile yeni tarih, bu alanın jeolojik kayıtlarda Kryojenik Dönem'in başlangıcını gösteren resmi bir işaret olarak kabul edilmesi için gereken kanıtları sağlayabilir. Küresel Sınır Tabaka Kesiti ve Noktası (GSSP) olarak bilinen bu işaret, bazı bilim insanları tarafından "altın çivi" olarak da adlandırılıyor. Bu isim, sınırı belirlemek için kayaya çakılan çivilerden geliyor. Uluslararası Jeoloji Bilimleri Birliği şu anda Garvellachs'taki çıkıntıya "altın çivi" çakılıp çakılmayacağını tartışıyor.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Özetini Oku
7
1
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

Feragatname: Evrim Ağacı, doğrudan üniversiteler, akademik dergiler veya resmi bilim kurumları tarafından yayınlanan bu basın açıklamalarını temel editöryal düzenlemeden geçirmektedir; ancak açıklamaların isabetliliğinden sorumlu değildir. Basın açıklaması konusundaki sorularınızı aşağıdaki medya irtibat kişisine yöneltebilirsiniz.

Medya İrtibat

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Bilim Budur! 3
  • Muhteşem! 2
  • Tebrikler! 2
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • E. J. Rugen, et al. (2024). Glacially Influenced Provenance And Sturtian Affinity Revealed By Detrital Zircon U–Pb Ages From Sandstones In The Port Askaig Formation, Dalradian Supergroup. Geological Society of London. doi: 10.1144/jgs2024-029. | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 05/11/2024 13:53:27 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/18395

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Göz
Fil
Mitler
Hominid
Sinirbilim
İklim Değişikliği
Karar Verme
Veri Bilimi
Charles Darwin
Hayvan Davranışları
Kanıt
Maske Takmak
Entomoloji
Kimya
Kırmızı
Kurt
Kelebek
Astronomi
Etimoloji
Yılan
Protein
Geometri
Arkeoloji
Pandemik
Atom
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
U. Derin. Jeologlar "Kartopu Dünya" Dönemine Dair Güçlü Kanıtlar Buldu!. (17 Ağustos 2024). Alındığı Tarih: 5 Kasım 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/18395
Derin, U. (2024, August 17). Jeologlar "Kartopu Dünya" Dönemine Dair Güçlü Kanıtlar Buldu!. Evrim Ağacı. Retrieved November 05, 2024. from https://evrimagaci.org/s/18395
U. Derin. “Jeologlar "Kartopu Dünya" Dönemine Dair Güçlü Kanıtlar Buldu!.” Edited by Ufuk Derin. Evrim Ağacı, 17 Aug. 2024, https://evrimagaci.org/s/18395.
Derin, Ufuk. “Jeologlar "Kartopu Dünya" Dönemine Dair Güçlü Kanıtlar Buldu!.” Edited by Ufuk Derin. Evrim Ağacı, August 17, 2024. https://evrimagaci.org/s/18395.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close