Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

İtriyum

İtriyum Nedir? Özellikleri Nelerdir ve Nerelerde Kullanılır?

3 dakika
4,028
İtriyum Wikipedia
İtriyum
Evrim Ağacı Akademi: Periyodik Cetvel ve Elementler Yazı Dizisi

Bu yazı, Periyodik Cetvel ve Elementler yazı dizisinin 39 . yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan " Hidrojen" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Özellikler

İtriyum, Y sembolü ile gösterilen ve atom numarası 39 olan kimyasal bir elementtir. Lantanitlere kimyasal olarak benzeyen gümüşi metalik bir geçiş metalidir ve "nadir toprak elementi" olarak sınıflandırılmıştır. İtriyum hemen hemen her zaman nadir toprak minerallerindeki lantanit elementleri ile kombinasyon halinde bulunur ve doğada serbest olarak bulunmaz. Y- 89 tek kararlı izotoptur ve yer kabuğunda bulunan tek izotoptur.

İtriyum, gümüşi beyaz, orta derecede yumuşak, sünek bir metaldir. Hava ortamında oldukça kararlıdır; hızlı oksidasyonı yaklaşık 450 °C (840 °F) üzerinde başlar ve Y2O3 ile sonuçlanır. İtriyum havada beyaz yanarak kolayca tutuşur. Metal, 10 ile 300 K (-263 ile 27 °C veya -442 ve 80 °F) arasında sıcaklıktan bağımsız manyetik duyarlılığa sahip paramanyetik bir madde haline gelmiştir. 110 kilobarı aşan basınçlarda 1,3 K (−271,9 °C veya −457 °F) süper iletken hale gelir. Kararlı itriyum-89, doğal olarak oluşan tek izotoptur. Kütle olarak 77 ila 109 arasında değişen ve yarı ömrü 41 milisaniye (itriyum-108) ila 106.63 gün (itriyum-88) arasında değişen, toplam 33 (nükleer izomerler hariç) itriyumun radyoaktif izotopu bulunmaktadır.

İtriyum kimyasal olarak +3 oksidasyon durumuna sahip tipik bir nadir toprak elementi gibi davranır. İyonik yarıçapı, disprosyum ve holmiyumun yarıçaplarına yakındır ve bu elementlerden ayrışmasını zorlaştırır.

Bulunma Sıklığı ve Üretimi

İtriyum, Dünya'nın kabuğunda orta derecede bol bulunan bir elementtir. Bolluğunun milyonda 28 ila 70 parça olduğu tahmin edilmektedir. Bu oran itriyumu, kobalt, bakır ve çinko kadar bol yapmaktadır. Diğer elementlerde olduğu gibi, güneş sisteminin diğer kısımlarında da itriyum bulunma oranı oldukça farklıdır. Örneğin Ay'dan getirilen kayalar yüksek bir itriyum içeriğine sahiptir. İtriyum, çoğu nadir toprak mineralinde bulunur. En önemli nadir toprak minerali monazittir. Monazit dünyanın birçok yerinde, özellikle Brezilya, Avustralya, Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri'nin bazı bölgelerinde bulunur. Tipik bir monazit, yaklaşık %3 itriyum içerir.

Uygulama ve Kullanım Alanları

İtriyum genellikle alaşımlarda katkı maddesi olarak kullanılır. Alüminyum ve magnezyum alaşımlarının mukavemetini arttırır. Ayrıca radar için mikrodalga filtrelerin yapımında da kullanılır ve eten polimerizasyonunda katalizör olarak kullanılmaktadır.

Kamera lenslerini ısıya ve darbeye dayanıklı hale getirmek için kullanılan cama itriyum oksit eklenir. Aynı zamanda süper iletken materyaller yapmak için de kullanılır. İtriyum oxysulfide, eski tip renkli televizyon tüpleri için kırmızı fosfor üretmek için yaygın olarak kullanılırdı.

Radyoaktif izotop itriyum-90'ın tıbbi kullanımları vardır. Karaciğer kanseri gibi bazı kanserleri tedavi etmek için kullanılabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Tarihi

1787'de Karl Arrhenius, Stockholm yakınlarındaki Ytterby'deki eski bir taş ocağında alışılmadık bir siyah kayaya rastladı. Yeni bir tungsten minerali bulduğunu düşündü ve örneği Finlandiya merkezli Johan Gadolin'e verdi. 1794'te Gadolin, ağırlığının %38'ini oluşturan yeni bir "toprak" içerdiğini açıkladı. Kömürle ısıtılarak daha fazla indirgenemeyecek olan itriyum oksit Y2O3 olduğu için "toprak" olarak adlandırıldı.

Metalin kendisi ilk olarak 1828'de Friedrich Wöhler tarafından izole edildi ve itriyum klorürü potasyum ile reaksiyona sokarak yapıldı.

1843'te Carl Mosander, itriyum oksidi daha ayrıntılı bir şekilde araştırdı ve üç oksitten oluştuğunu buldu: beyaz olan itriyum oksit; sarı olan terbiyum oksit; ve gül rengi erbiyum oksit.

Etimolojisi

Yttrium, ismini, ilk kez bulunduğu yer olan İsveç, Ytterby'den almıştır.

Önlem ve Güven

İtriyumun Sağlık Üzerindeki Etkileri

İtriyum renkli televizyonlar, florasan lambalar, enerji tasarruflu lambalar ve camlar gibi ekipmanlarda bulunan ve bu sebeple evlerde bulunabilen ender kimyasallardan biridir. İtriyum içeren tozlar ve parçacıklar, hava yoluyla solunabileceği için çalışma ortamında tehlikelidir. Bu, özellikle uzun süreli maruz kalma sırasında akciğer embolisine neden olabilir. İtriyum, solunduğunda akciğer kanseri olasılığını artırdığı için insanlarda da kansere neden olabilir. Son olarak, insan vücudunda biriktiğinde karaciğere tehdit oluşturabilir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.

Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

İtriyumun Çevreye Etkileri

İtriyum, başta petrol üreten endüstriler olmak üzere birçok farklı yerde çevreye atılarak çevreyi kirletmektedir. İtriyum, sulu topraklarda kademeli olarak birikecek ve bu da sonunda insanlarda, hayvanlarda ve toprak parçacıklarında artan konsantrasyonlarına yol açacaktır. Su hayvanlarında itriyum hücre zarlarında hasara neden olur, bu da üreme ve sinir sisteminin işlevleri üzerinde birçok olumsuz etkiye sebep olmaktadır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Periyodik Cetvel ve Elementler Yazı Dizisi

Bu yazı, Periyodik Cetvel ve Elementler yazı dizisinin 39 . yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan " Hidrojen" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
20
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 5
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Muhteşem! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 14/12/2024 12:57:23 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9877

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Zihin
Keşif
Diş Hastalıkları
Bilimkurgu
İletişim
Kalori
Habercilik
Saç
Antarktika
Mitler Ve Gerçekler
Mers
Manyetik
Doğa Olayları
Yiyecek
Editör Seçkisi
Evrimsel Tarih
Mantık
Köpek
İnfografik
Higgs Bozonu (Parçacığı)
Bitki
Coronavirus
Dinozorlar
Gün
Genom
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
S. Aslan, et al. İtriyum. (4 Şubat 2021). Alındığı Tarih: 14 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9877
Aslan, S., Bakırcı, Ç. M. (2021, February 04). İtriyum. Evrim Ağacı. Retrieved December 14, 2024. from https://evrimagaci.org/s/9877
S. Aslan, et al. “İtriyum.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 04 Feb. 2021, https://evrimagaci.org/s/9877.
Aslan, Sevcan. Bakırcı, Çağrı Mert. “İtriyum.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, February 04, 2021. https://evrimagaci.org/s/9877.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close