İnsanların Müzik Zevki Neden Birbirinden Farklıdır?

Radyoyu açtığınızda sevdiğiniz şarkılarla birlikte hemen atladığınız şarkıları da duyabilirsiniz. Ancak beğenmediğiniz bu şarkıların da çoğunlukla hayranları vardır. Mesela eski tarz müziklerden hoşlanmıyor olabilirsiniz, ama ebeveynleriniz ya da büyükleriniz onlarla büyüdükleri için bu şarkılara bayılabilirler.^[1] Eski müzikler tanıdık melodiler olduklarından onlara huzurlu hissettirir. Yaşınız ilerlediğinde muhtemelen siz de bugün sevdiğiniz şarkıları dinlemeye geri döneceksiniz.

Bazı besteciler ise nesiller arası çekiciliği olan müzikler üretirler.^[2] Sanatçıların zaman zaman yeniden seslendirdiği True Color şarkısına bir göz atın. Bu şarkı ilk olarak 1986'da Cyndi Lauper tarafından yayınlandı. On yıl sonra, Disney World'ün Epcot'ı bu şarkıyı bir ön gösterimin parçası olarak kullandı. Bundan bir on yıl sonra, kulaklarımız aynı şarkıyı Trolls filminde tekrardan duymaya başladı. Şimdi ise internette arama yaptığınızda bu şarkının birçok cover'ını bulabilirsiniz.

Nasıl olur da bir şarkı zaman içinde pek çok farklı insana hitap ederken diğerlerine etmez? Kimi şarkılar farklı kökenlerden ve nesillerden insanları bile bir araya getirirken neden bazı insanların müzik zevki son derece farklıdır?

Müziğin insan beyninde nasıl bir etki yarattığını inceleyen araştırmalar, insanların müzikten hoşlandıklarını gösteren fiziksel tepkiler vermelerine ya da ürpermelerine neden olan beklenmedik notalar içeren müziklerden hoşlandıklarını göstermektedir.^{[3], [4], [5]} Bu bulgu, insanların senelerdir müziği zevkli ve tatmin edici buldukları için ürettiklerini ve dinlediklerini öne sürmektedir.

Müziğin Duygular ve Kişilik ile İlişkisi

Bazı araştırmacılar insanların duyguları müzik aracılığıyla deneyimlediğini ya da o an nasıl hissetmek istiyorlarsa ona göre müzik seçimi yaptıklarını ileri sürmektedir. 2011'de yapılan bir araştırmaya göre müziğin tarzı ne olursa olsun müzik tercihleri, insanların müzik dinlerken hissettiği duyguları yansıtabilir.^[6]

Bazı insanlar sakin ve rahatlatıcı müziklere tepki verirken diğer insanların duyguları klasik müziklerle tetiklenir. Bununla birlikte bazıları Country, Folk ve bazı Pop müzikleriyle uğraşan şarkıcılara ve söz yazarlarına karşı duygusal olarak tepki verir. Belirli türlere ve tarzlara yönelik tercihler, şarkıların ilk kez duyuldukları zaman ve yerden kaynaklanabilir ya da çevrelerinde olup bitenlerden bağımsız olarak kişiye özel olabilir.

İnsanlar hayatlarının bir döneminde belirli tarz müziklerden hoşlansalar da müzik tercihleri yaşadıkları tecrübelere göre zaman içinde değişir. Zor bir zamandan geçiyorsanız olmasını dilediğiniz şeyleri yansıtan müzikler seçebilir ve daha neşeli şarkılar arayışında olabilirsiniz.^[7] Öte yandan, bazı insanlar da zor zamanlarında hüzünlü şarkılara yönelir. Bu durumda ise kişiler üzüntülerini müzikle yaşamak isterler ve bu yüzden duygularını anlamlandırmalarına yardım edecek türde şarkılar arayabilirler.^[8]

Ancak insanların tercihleri bize büyük resmi göstermez. Müzik zevki, müzik türlerinden ya da tarzlarından çok daha derin bir kavramdır.^[9] Pop ve Rock müzik sevenlerin hepsi, aynı Pop ya da Rock müziklerinden hoşlanmaz.

Kişilik ve müzik zevki etkileşimi üzerine yapılan çalışmalar, müzik zevkinizin diğer insanlara nasıl bir kişiliğe sahip olduğunuzu anlatabildiğini göstermektedir.^[10] Biri sizin ne tarz müziklerden hoşlandığınızı biliyorsa bu onlara kişiliğiniz hakkında da bir şeyler söyleyebilir. Başka bir araştırma da müzik tercihlerinizin sizin eşsiz kişiliğinizi yansıttığını ileri sürmektedir.^[11] Yani sizi tanıyan insanlar sizin seveceğiniz tarzda müzikleri fark edebilir ve bunları size önerebilir.

Örneğin, daha dışa dönük kişiler Billie Eilish'in What Was I Made For? şarkısı gibi keyifli şarkıları ya da Imagine Dragons'ın Natural şarkısı gibi yüksek tempolu şarkıları tercih edebilirler.

Araştırmalar, içe dönük kişilerinse çağdaş müzikleri dinleme eğiliminde olabileceğini ortaya koymuştur. Uyumlu insanlar, Garret Kato ve Elina'nın Never Alone şarkısı gibi rahatlatıcı şarkıları tercih edebilirler. Dürüst insanlar ise Marshmello'nun Power şarkısı gibi yüksek tempolu şarkıları ya da rahatlatıcı şarkıları dinleme eğiliminde olabilirler. Daha kaygılı olan insanlar farklı tarzlarda müzikler tercih edebilirler.

İnsanlar müziğin kulağa nasıl geldiğine bakmayıp sevdikleri sanatçılara ait olan müzikleri beğenebilirler. Bazıları onlara benzeyen sanatçıları, özellikle sosyal medya hesaplarını görüntüleyebildikleri sanatçıları dinlemeyi tercih ederler.^{[10], [12]}

Farklı insanların müzik tercihleri ve kişilikleri hakkında bilgi sahibi olmak, farklı kişilikleri ve kimlikleri olan insanlar arasında sosyal bir köprü görevi görebilir.

Müzik Tercihleri Nelerden Etkileniyor?

Dünya çapında dinlenen 765 milyon şarkı üzerinde yapılan bir araştırma, insanların müzik dinleme nedenlerini ortaya çıkardı.^[13] İnsanların tercihleri günün belirli bir zamanına, yaşlarına ve belirli müzik tarzlarına göre değişim gösterme eğilimindeydi. Birçok insan geceleri daha rahatlatıcı müzikler dinlerken gün içinde daha yüksek tempolu şarkılar dinliyordu.

Latin Amerika'da dinlenen müzikler genellikle daha hızlı fiziksel ve duygusal tepkilere yol açtı. Asya'da dinlenen müzikler genellikle rahatlatıcıydı. Gece geç saatlere kadar ayakta kalan insanlar daha az yüksek tempolu müzik dinliyorlardı. Katılımcıların nerede yaşadıklarına bağlı olan gündüz vaktinin uzunluğu da müzik dinleme alışkanlıklarında rol oynuyordu. Kısacası, insanların içinde bulunduğu ortam ve ruh halleri onların tercihlerini şekillendiriyordu.

Sonuç

Özetle, insanların kişilikleri karmaşıktır ve sevdikleri müziklerin de bununla bağlantısı olabilir. İnsan beyni, insanlar müzik üretirken benzersiz şekillerde çalışır. Bazıları belirli müziklere karşı fiziksel bir tepki verebilirken diğerleri vermeyebilir. İnsanlar müzisyenlerin şarkılarını, kişinin görüşlerini kendi görüşlerine benzettikleri için beğenebilirler. Bu yüzden bazı şarkıları herkes tarafından beğenilir yapan şey pek çok farklı dinleyiciyi şaşırtması, merak uyandırması ve eğlendirmesidir. Sözün özü, her insan birçok yönden eşsizdir ve müzik zevkleri bu eşsiz yönlerini yansıtır.