İlk Denisovan Portresi!

Bilim insanlarının, soyları tükenmiş insan grubu olan Denisovanların DNA'sını analizleri ilk defa dış görünüşleri hakkında fikir sundu.

Arkeologların Denisovanları ilk defa keşfettikleri zamandan beri, araştırıcılar bu gizemli insan türünün nasıl göründüğüne dair kanıtlar aradılar. Denisova Mağarası'nda bu insan grubuna ait sadece birkaç fosil bulundu ve bunların çoğu da dişti. Ayrıca bu sene Tibet Platosu'nda bulunan çene kemiği bildiklerimize bir nebze katkıda bulundu. Fakat bu kemiklerin hiçbiri, herhangi bir anatomik özelliği yeniden bir araya getirmeye yetecek kadar tama yakın değildi.

Şimdi ise, bilgisayarlı biyologlar epigenetik değişiklikleri baz alarak Denisovan anatomisine dair bir skeç elde ettiler. Çalışmalarının sonucu, Denisovanların Neandertal benzeri bir görünüşe sahip olduklarını gösteriyor.

Maayan Harel

Metilasyon Haritalama

DNA üzerindeki epigenetik modifikasyonların gelişim, hastalık ve birkaç biyolojik özelliği etklediği daha öncesinde tespit edilmişti. Aynı genoma sahip hücreler arasındaki farklılıkları belirlememizde yardımcı olmaktalar. Üzerinde en iyi çalışılmış epigenetik değişimlerden biri ise çoğunlukla gen aktivitelerini bastıran metil grubudur.

Metil grubu ölümden çözündüğü için, antik DNA üzerinde tanımlanması mümkün değil. Fakat Kudüs İbrani Üniversitesinden bilgisayarlı biyolog Liran Carmel ve grubu, antik DNA'nın metilasyona uğramış bölümlerini belirlemeye yarayan bir yol keşfettiler. 2014 yılında Carmel'in grubu, Neandertal ve Denisovan genomlarındaki mettilenme örgülerini haritaladılar ve uzuv gelişimi ile ilgili bir gende bu örgülerin soyu tükenmiş bu insan gruplarında ve modern insanlarda farklı olduğunu gösterdiler.

En son yaptıkları çalışmada ise Carmel ve aynı üniversiteden bir diğer bilgisayarlı biyolog olan David Gokhman, metillenme örgüleri Denisovan, Neandertal ve modern insan genomlarında farklılık gösteren binlerce bölge yayınladılar. Bu epigenetik modifikasyonların olduğu bölgelerden hali hazırda gen ekspresyonları bilinenleri karşılaştırdılar ve yüzlerce gen barındıran bir liste oluşturdular.

Bu listeyi Denisovanların görünüşlerini etkileyebilecek anatomik özelliklerle ilişkilendirebilmek için nadir görülen durumlara sahip insanlarda genetik mutasyonların fiziksel etkilerini içeren farklı bir veritabanına baktılar. Bunu yapmalarının nedeni ise, Carmel ve Gokhman'a göre DNA metilasyonu dolayısıyla gen aktivitesinin azalması durumunun hastalığa neden olan genetik mutasyonlarla benzer özellikler taşıması.

Neandertallerle Karşılaştırma

Metotlarını Denisovanlara uygulamadan önce, Carmel ve Gohkman'ın ekibi, anatomisi yüzlerce fosil sayesinde iyi bilinen Neandertaller üzerinde bir öncü test uyguladılar.

Çalışmayı yapan ekip, metilasyon örgülerinden etkilenmiş olabilecek 33 Neandertal özelliğini tanımladılar. Sonuçlar ise bu özelliklerden 29'unu doğru tahmin etti. Örnek olarak, Neandertallerin modern insanlara göre sahip olduğu geniş surat ve daha düz kafa yapısı. Yanlış çıkarım ise kaynaşmış kafatası kemiklerinin birleşme çizgileri olan suturların insanlarda daha geniş olduğuydu.

Araştırıcılar tekniği Denisovanlara da uyguladılar. Denisovanların Neandertallerle alçak alın, geniş göğüs kafesi birçok özelliği paylaştığını buldular, ayrıca daha geniş çene ve kafatası gibi farklılık gösteren özellikler de tanımladılar. Her ne kadar bu çıkarımların kesinliğini bilmek imkansız olsa da, bazıları Denisovan kalıntılarınca da doğrulanabilir nitelikte.

Fosil buluntuları dolayısıyla tanımlanabilen en belirgin Denisovan özelliği ise devasa azı dişleri. Ayrıca araştırıcılar, molar dişleriyle ilgili veritabanında bilgi olmadığı için bu özelliğe dair bir çıkarım yapamış olsalar da, Denisovanların büyük dişlere potansiyel adaptasyon olan uzun diş kemerleri olduğunu tanımladılar.

Tibet Platosu'nda bulunan 160 bin yıllık Denisovan çenesi, Gokhman ve Carmel'in belirlediği 4 özellikten 3'üyle eşleşme sağladı. Bunun yanında Toronto Üniversitesinden paleoantropolog Bence Viola'nın bir konferansta sunumunu yaptığı ve henüz yayınlanmamış olan Denisovan kafatası parçası incelemesinde de, bu soyu tükenmiş akrabalarımızın geniş kafataslarına sahip olduğu da dile getirilmişti.