Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

İkinci Dereceden Denklemler: Tarihte Nerelerde Görülürler? Çözüm Metotları Nelerdir?

14 dakika
629
İkinci Dereceden Denklemler: Tarihte Nerelerde Görülürler? Çözüm Metotları Nelerdir? Wikipedia Commons
Tüm Reklamları Kapat

İkinci dereceden bir bilinmeyenli denklemleri aa, bb ve cc sabit sayılar ve a≠0a≠0 iken şu şekilde tanımlayabiliriz:

ax2+bx+c=0\Large ax^2+bx+c=0

Bu denklemlerin tarihi Antik Mezopotamya'ya kadar uzanmaktadır.[1] Gelin hep birlikte önce bu denklemlerin tarihine bir göz atalım sonra da nasıl çözeceğimizi öğrenelim.

Tüm Reklamları Kapat

Geometriden Cebire

Cebrin ne olduğunu tanımlamak pek kolay değildir, ama çoğu insan ikinci dereceden denklemlerin cebrin bir parçası olduğu konusunda hemfikirdir. Bu yüzden ikinci dereceden denklemlerin tarihi ile cebrin tarihi yakından bağlantılıdır.

Genel olarak cebir tarihini onu geometriden kurtarmaya çalışma süreci olarak tanımlamak pek yanlış olmaz. Cebir, ilk dönemlerinde neredeyse tamamen geometriye dayanıyordu, hatta bazen "geometrik cebir" olarak adlandırılırdı. Maalesef bu durum, cebri pozitif reel sayılar ile sınırlıyordu, bu sınırı aşmaksa çok uzun yıllar aldı. Ayrıca matematikçileri üçüncü dereceden denklemler ile kısıtlıyordu (Yüksek dereceden temel polinomlar ve monomlar hariç).[2], [3], [4]

Cebrin kendisi son birkaç bin yılda oldukça değişmiş olsa da bazı şeyler hiç değişmedi. Sahip olduğumuz erken matematik metinlerinin çoğu öğrencilere yönelik pratik problemlerdi ve birçok modern matematik kitabında olduğu gibi, problemlerin içindeki sayılar çoğu problemin çözümünü daha kolay hale getirmek için seçilmişti. Bunun bir istisnası olarak karmaşık çözümlere sahip karmaşık problemlerin bulunduğu erken Çin metinleri de mevcuttu.[1], [4]

M.Ö. 3000'den Modern Zamanlara

Bugün sahip olduğumuz en eski matematik metinleri M.Ö. 3000'li yıllara, Mezopotamya'daki ilk okuryazarlık dönemlerine kadar uzanmaktadır. Bu ilk metinlerin birinde bulunan örnek bir problemde öğrencilerden kenarları verilen iki dörtgenin alanlarını bulmaları isteniyor.[1]

Tüm Reklamları Kapat

İkinci dereceden denklemlere yer veren ilk metinler ise M.Ö. 2300'lü yıllara ait eski Akad metinleridir. Bu problemleri çözmek için kullanılan yaygın yöntem, Friberg tarafından açıklandığı üzere hedefe ulaşılana kadar birim kesirlerin ardışık olarak eklenmesini içeren bir alan genişletme prosedürüydü. Örnek olarak bir metin, alanı yarıya bölen tabana paralel olan bir çizginin uzunluğunu bulmayı içeriyordu.[1]

M.Ö. 2000 yıllarından kalma Babil tabletleri de zengin bir matematiksel eserlerdir ve denklem sistemlerini çözümlerinin yanı sıra, basit doğrusal denklemlerin çözümlerini de içerirler. Bu tabletler geometriye dayalı çeşitli sayısal algoritmalar içerir ve bunlardan bazıları tamsayıların kareköklerini ve çarpmaya göre terslerini bulmaya yöneliktir. Friberg'e göre Babilliler için bir sayının çarpmaya göre tersi oldukça önemliydi ve bunu bazı problemleri çözmek için kullanıyor, şablonlar oluşturuyorlardı. Örnek vermek gerekirse ax=bax=b türünden denklemleri aa'nın çarpmaya göre tersi ile çarparak çözüyorlardı.[1], [4]

Babil metinleri ikinci dereceden denklemlerle çözülen problemler de içerirdi. Sadece pozitif rasyonel sayılarla çalıştıkları için ikinci dereceden denklemleri 9 farklı türe ayırmışlardı. Bu türlerden birisi bilinen bir kk için n+1n=kn+\frac{1}{n}=k şeklinde olan denklemlerdi. Günümüzde bu denklem, sol tarafı ortak paydaya alıp sonra içler dışlar çarpımı yapıp n2+1=knn^2+1=kn denklemine ulaşarak rahatlıkla çözülebilir. Friberg'e göre ise Babiller bu tür denklemleri çözmek için karşılıklı tablolar ile birlikte şu özdeşliği kullanıyorlardı:

[12(n+1n)]2−1=[12(n−1n)]2\Large [\frac{1}{2}(n+\frac{1}{n})]^2-1=[\frac{1}{2}(n-\frac{1}{n})]^2

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Bu özdeşlik n+1nn+\frac{1}n'i bulduktan sonra kolaylıkla n−1nn- \frac1n'i bulmanızı sağlıyordu ve bu ikisini toplayıp ikiye bölerek nn'i bulabilirdiniz.[1], [3]

Bu tabletlerde bulunan bir diğer ikinci dereceden denklem türü ise çevresinin yarısı ve alanı verilen bir dikdörtgenin kenarlarını bulmakla ilgiliydi. Günümüzde bu aa ve bb sabit sayılar iken x+y=ax+y=a ve xy=bxy=b denklem sistemini çözmek demektir. Bu denklem sistemi için geometrik ve daha modern bir yorum yapabiliriz. Eğer y">x>yx>y olarak alırsak aşağıdaki denklem elde edilir:

b2=x+y2=x−x−y2=y+x−y2\frac{b}{2}=\frac{x+y}{2}=x-\frac{x-y}{2}=y+\frac{x-y}{2}

Aşağıdaki de Babillerin kullandığı bu yöntemin geometrik yorumudur.

Yukarıda verdiğimiz eşitliklerin geometrik yorumu.
Yukarıda verdiğimiz eşitliklerin geometrik yorumu.
A Brief History of Quadratic Equations, David Taub (2022)

Bize verilen yarı çevreyi ikiye bölerek bir kare oluşturarak başlayalım. Bu bize yukarıdaki şekildeki kırmızı kareyi verir. Kırmızı karenin alanı (b2)2(\frac{b}{2})^2'dir. Bu alandan xyxy alanını çıkartırsak elde edilen küçük mavi karenin alanının (x−y2)2(\frac{x-y}{2})^2 olduğunu buluruz. Bunun karekökünü x−y2\frac{x-y}{2} olarak buluruz ve bunun y y ile toplamı bize xx'i verir.

Babillerin geometrik çözümlerini sundukları bir diğer denklem şekli ise ax2±bx=cax^2 \pm bx=c şeklinde olan denklemlerdir (Ancak bb her zaman pozitif kabul edilmiştir). Babil çözümleri geometriye dayanıyor olsa da genellikle bunlar için sayısal algoritmalar bulmaya çalışmışlardır.[3], [4]

Tüm Reklamları Kapat

Antik Yunan'da Denklemler

M.Ö. 300 civarında Yunanlılar, cebirleri için daha da güçlü bir geometrik temele sahiplerdi. Sayılar çizgilerin uzunluğu veya kare gibi şekillerin alanları ile temsil ediliyordu. Özünde ikinci dereceden denklemler olan geometrik problemlere Öklid, tamamen geometrik çözümler sundu. Katz tarafından verilen bir örnek, Öklid'in Elementler kitabındaki "VI-29" adlı önermedir:[4]

bx−x2=c  ⟹  x=b2−(b2)2−c\Large bx-x^2=c \implies x=\frac{b}{2}-\sqrt{(\frac{b}{2})^2-c}

M.S. 3. yüzyılda Diophantus, farklı türdeki lineer ve ikinci dereceden denklemlerin çözümlerini tanımlamak için semboller kullanarak cebiri geometriden ayırma konusunda adımlar atmıştır. Buna bir örnek problem 18+3n−n218+3n-n^2'nin tamkare bir sayı olduğu nn tam sayısını bulmak olabilir.[4]

Tüm Reklamları Kapat

Uzak Doğu'da Denklemler

Cebirdeki bir diğer ilerleme M.Ö. 200 yıllarında başlayıp M.S. 2. yüzyıla kadar birkaç yüzyıl boyunca yazılan Matematik Sanatı Üzerine 9 Bölüm kitabı ile Çin'de belgelenmiştir. Bu kitap, geometriye dayanmayan lineer denklem sistemlerini çözmek için algoritmalar içerir.[4]

Ancak Katz bu dönemde Çin'de ikinci dereceden denklemlere dair yalnızca çözüm ipuçları olduğunu belirtmektedir. Katz, Hintlerin 5. yüzyıla geldiğinde ikinci dereceden denklemleri çözmek için kurallar oluşturmaya başladığına dair kanıtlardan bahsetmektedir. Bu dönemde ikinci dereceden denklemlerin kullanımına örnek olarak aritmetik ilerlemelerle ilgili problemleri çözmek verilebilir.[4]

Hindistan'da 6. yüzyılda Brahmagupta şu 3 tür ikinci dereceden denklemde ilerleme kaydetmesine rağmen her biri için sadece tek çözüm sunabilmiştir: a2+bx=ca^2+bx=c, bx+c=ax2bx+c=ax^2 ve ax2+c=bxax^2+c=bx. Brahmagupta, negatif sayılara yönelik bazı tanımlamalar yapmış olsa da Hint matematikçilerinin negatif ve irrasyonel sayılarının varlığını ve ikinci dereceden denklemlerin 2 farklı kökü olduğunu fark etmeleri 7. yüzyıla kadar gerçekleşmemiştir[3]

Ancak bu, Hintlerin ondalık sistemleri ve sıfır kullanımları ile birlikte cebrin ilerlemesine büyük katkı sağlamıştır. Cebrin geometriden ayrılması ve bazı araştırmacıların aritmetik cebir olarak adlandırdığı alanın geliştirilmesi yönünde ilk adımlar İslam dünyasında 9. yüzyılda Harezmi tarafından atılmıştır. El-Harezmi ikinci dereceden denklemlerin aritmetik çözümleriyle başlamış ve daha sonra çözümlerine sadece geometrik açıklamalar eklemiştir. Bu dönemde negatif sayılar hâlâ kabul görmemektedir. Bu yüzden Harezmi ikinci dereceden denklemleri 5'e ayırmıştır: x2=bxx^2=bx, x2=cx^2=c, x2=bx+cx^2=bx+c, x2+c=bxx^2+c=bx ve x2+bx=cx^2+bx=c. Bunlardan son üçünü az sonra bahsedeceğimiz kareye tamamlama yöntemi ile çözmeyi başarmıştır.[2], [3]

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
I Am a Cat (Natsume Sōseki)

I Am a Cat is a satirical novel written in 1905–1906 by Natsume Sōseki about Japanese society during the Meiji period (1868–1912); particularly, the uneasy mix of Western culture and Japanese traditions.

Sōseki’s title, Wagahai wa Neko de Aru, uses a very high-register phrasing more appropriate to a nobleman, conveying grandiloquence and self-importance. This is somewhat ironic, since the speaker, an anthropomorphized domestic cat, is a regular house cat of a teacher, and not of a high-ranking noble as the manner of speech suggests.

The book was first published in ten installments in the literary journal Hototogisu. At first, Sōseki intended only to write the short story that constitutes the first chapter of I Am a Cat.  However, Takahama Kyoshi, one of the editors of Hototogisu, persuaded Sōseki to serialize the work, which evolved stylistically as the installments progressed. Nearly all the chapters can stand alone as discrete works.

Warning: Unlike most of the books in our store, this book is in English.
Uyarı: Agora Bilim Pazarı’ndaki diğer birçok kitabın aksine, bu kitap İngilizcedir.

Devamını Göster
₺300.00
I Am a Cat (Natsume Sōseki)
  • Dış Sitelerde Paylaş

Harezmi'nin metinleri, daha önceki geleneklerden farklı olarak çoğunlukla teorik sayı problemleri ve çok az pratik örnek içermektedir.[4]

Sonraki birkaç yüzyıl boyunca, İslam dünyasında cebir alanında daha fazla ilerleme kaydedilmiştir. Buna Katz'a göre kareköklerin sayılar olarak daha çok kabul görmesi, polinomlarda negatif katsayıların kullanılması ve üslü ifade kavramının gelişmesi de dahildir. Bu dönemde Çin'de de ilerlemeler kaydedilmiştir. 11. ve 12. yüzyıllarda Çin, Hindistan ve İslam dünyası arasında matematiksel fikirlerin akışına ilişkin metinsel kanıtlar mevcuttur.[4], [5]

Katz, 14. yüzyılda Hindu-Arap sayılarının ve ucuz kâğıdın Avrupa'ya girmesi ile birlikte, öğrenciler tarafından kalem ve kâğıt ile çözülebilecek cebir problemlerini içeren ders kitaplarının daha yaygın hale geldiği ileri sürülmektedir. Sonraki birkaç yüzyılda Avrupa'da cebirsel simgelerin kullanımında gelişmeler görülmüştür; bu cebiri geometriden daha da uzaklaştırdığı gibi, negatif sayıların daha fazla kabul görmesi ile birlikte karmaşık kökler fikrinin de temelini atmıştır.[4]

16. yüzyıl Avrupa'sında Cardano, denklemlerin çözümleri olarak negatif sayıları ve hatta bir noktaya kadar bunların kareköklerini düşünmeye başlamış, ancak bunları bir çözüm kabul etmekte zorlanmış ve "yanlış çözümler" olarak adlandırmıştır. Negatif ve karmaşık sayıların tamamen kabulü hâlâ uzak bir noktadadır.[6]

Cebrin temel teoremi ve polinomlar için modern faktör teoreminin ilk versiyonu 17. yüzyılda ortaya çıkmıştır.[4] Basit bir ifadeyle cebrin temel teoremi şu şekildedir: nn dereceli bir polinomun en fazla nn tane farklı çözümü vardır. Ayrıca basit bir ifade ile faktör teoremi de eğer rr, P(x)P(x) polinomunun bir kökü ise o zaman (x−r)(x-r), P(x)P(x) polinomunun bir faktörüdür anlamına gelir.

Bu noktada belirtmekte fayda var ki, 17. yüzyılda Descartes ve Fermat koordinat sistemlerini geliştirerek cebir ve geometri arasında güçlü bir bağ kurmuştur. Ancak bunlar bir geri adım gibi görülmemelidir, çünkü cebrin geometriye olan bağını arttırmamış, aksine çözümlerin birinden diğerine uygulanmasına olanak sağlamışlardır. Örneğin Descartes geometri problemlerini çözmek için cebir kullanmanın nasıl mümkün olduğunu göstermiştir.[4]

Polinomların köklerini hesaplamaya yönelik sayısal işlemler 18. yüzyılda geliştirilmiş ve Katz'a göre karmaşık sayılarla ilgili ilk kurallar ortaya çıkmıştır.[4]

19. yüzyıla doğru cebir, sadece problem çözmekle ilgili olmaktan çıkmış ve gruplar, halkalar ve alanlar hakkında teoriler de dahil olmak üzere iyi tanımlanmış aksiyomlara dayanan yapıların incelenmesine doğru değişmeye başlamıştır. Katz, Hamilton'un negatif ve karmaşık sayıları içeren bir cebir tanımını burada oluşturabildiğini yazmaktadır. Bu bizi cebir için mevcut sembolik temsilimiz ve negatif sayıların, irrasyonel sayıların ve karmaşık sayıların tam kabulü ve kuralları, ayrıca cebirsel yapıların devam eden çalışmaları ile birlikte modern zamana getirmiştir.[4]

Günümüzde geometriye bağımlılığın olmaması, cebrin geliştirilmesinde ve anlaşılmasında büyük ilerleme kaydedilmesine izin vermesine rağmen, özellikle öğrencilerin zihinlerindeki cebrin geometriden çok uzaklaşmış olabileceğine dair bazı kanıtlar vardır. Örneğin Lemañska, üniversite öğrencilerine geometri ile çözülmesi oldukça kolay ama cebir ile çok daha zor olan problemler sunmuştur. Öğrencilerinin çok azının aklına soruyu geometri kullanarak çözmek gelmiştir. Bulgular sonucunda yazarlar okullarda cebir ve geometri arasındaki güçlü bağlantının öğretilmesini önermektedir.[7]

Çözüm Yöntemleri

Bu başlık altında "Tam kareye tamamlama" ve "Kuadratik formül" adlı yöntemleri anlatacağız. Tabii ki bundan çok daha fazla yöntem vardır, fakat bu 2 yöntem ile neredeyse her ikinci dereceden denklemi çözmeniz mümkündür.

Tüm Reklamları Kapat

Tam Kareye Tamamlama

İlk metodumuz genelde tam kareye tamamlamak olarak bilinen yöntemdir, bir örnek üstünden anlatalım:

x2−x−1=0\Large x^2-x-1=0

İlk olarak her iki tarafa 11 ekleyeceğiz:

x2−x=1\Large x^2-x=1

Tüm Reklamları Kapat

Şimdi denklemin sol tarafını kareye tamamlayalım. Bunu yapmak için denkleme 14\frac14 ekleyeceğiz:

x2−x+14=54\Large x^2-x+\frac14=\frac54

Şu anda denklemin sol tarafı (x−12)(x-\frac12)``'nin karesidir:

(x−12)2=54\Large (x-\frac12)^2=\frac54

Tüm Reklamları Kapat

İki tarafı da karekök içine alalım:

x−12=±54\Large x-\frac{1}2=\pm{\sqrt{\frac54}}

Burada ±± kısmı kafa karışıklığına sebep olabilir, bunu şöyle düşünebilirsiniz: sağ taraf negatif de olsa pozitif de olsa karesini aldığımızda sonuç pozitif olacağından (karmaşık sayılarsa da negatif olabilir ama gene işaret önemli olmayacak), iki farklı durum da çözüme dahil olacaktır. Son olarak ise denkleme 12\frac12 ekleyelim:

x=1±52\Large x=\frac{1\pm{\sqrt{5}}}{2}

Tüm Reklamları Kapat

Bu sayı tanıdık gelmiş olabilir, bu sayı altın oran olarak bilinir. Denklem üzerinde uğraşıp aşağıdaki şekli verdiğimizde şuna ulaşırız:

n2x2+2nmx+m2n^2x^2+2nmx+m^2

Bu denklemi ise (nx+m)2(nx+m)^2 olarak yazabiliriz. Amacımız da bu zaten! Burada x2x^2 ile oynamadığımız için n2=an^2=a demekte sakınca yoktur. Amacımız denklemin cc kısmını değiştirerek 2nm=b2nm=b eşitliğine ulaşmak olmalıdır. Az önceki örneğimizden bakarsak a=1a=1 olduğuna göre: b=−1b=-1, 2nm=−12nm=-1 ve n=1n=1 ve buradan da m=−12m=-\frac12 olarak elde edilir.

Kuadratik Formül

Bir diğer metodumuz ise "kuadratik formül" olarak bilinen formüldür:

Tüm Reklamları Kapat

ax2+bx+c=0  ⟹  x=−b±b2−4ac2a\Large ax^2+bx+c=0 \implies x=\frac{-b±\sqrt{b^2-4ac}}{2a}

İspat için öncelikle sol tarafı aa parantezine alalım:

a(x2+bxa+ca)=0\Large a(x^2+\frac{bx}a+\frac{c}a)=0

İki tarafı da aa'ya bölersek şu denklemi elde ederiz:

Tüm Reklamları Kapat

x2+bxa+ca=0\Large x^2+\frac{bx}a+\frac{c}a=0

Şimdi iki taraftan da ca\frac ca çıkaralım:

x2+bxa=−ca\Large x^2+\frac{bx}a=\frac{-c}a

İki tarafa da b24a2\frac{b^2}{4a^2} ekleyelim:

Tüm Reklamları Kapat

x2+bxa+b24a2=−ca+b24a2\Large x^2+\frac{bx}{a}+\frac{b^2}{4a^2}=-\frac{c}{a}+\frac{b^2}{4a^2}

Böylece x2+bxa+b24a2x^2+\frac{bx}{a}+\frac{b^2}{4a^2} kısmı (x+b2a)2(\frac{x+b}{2a})^2 şeklini alır, aynı şekilde −ca+b24a2-\frac{c}a+\frac{b^2}{4a^2} kısmı b2−4ac4a2\frac{b^2-4ac}{4a^2} şeklini alır:

(x+b2a)2=b2−4ac4a2\Large (x+\frac{b}{2a})^2=\frac{b^2-4ac}{4a^2}

İki tarafı da karekök içine alalım:

Tüm Reklamları Kapat

x+b2a=±b2−4ac4a2\Large x+\frac{b}{2a}=±\sqrt{\frac{b^2-4ac}{4a^2}}

Az önce açıkladığımız nedenden ötürü ±± koyulduğuna dikkat edelim. Böylece sağ tarafın paydası karekök dışında çıkabilir:

x+b2a=±b2−4ac2a\Large x+\frac{b}{2a}=\frac{±\sqrt{b^2-4ac}}{2a}

Şimdi iki taraftan da b2a\frac{b}{2a} çıkartalım:

Tüm Reklamları Kapat

x=−b±b2−4ac2a\Large x=\frac{-b±\sqrt{b^2-4ac}}{2a}

Bu formül ile katsayıları bilinen herhangi bir 2. Dereceden denklemi çözebilirsiniz.

Üstteki ispatta bir sorun yok, ama ikinci bir ispattan zarar gelmez.

ax2+bx+c=0\Large ax^2+bx+c=0

Tüm Reklamları Kapat

Bu sefer denklemi 4a4a ile çarpacağız:

4a2x2+4abx+4ac=0\Large 4a^2x^2+4abx+4ac=0

İki taraftan da 4ac4ac çıkartalım:

4a2x2+4abx=−4ac\Large 4a^2x^2+4abx=-4ac

Tüm Reklamları Kapat

Her iki tarafa b2b^2 ekleyelim:

4a2x2+4abx+b2=b2−4ac\Large 4a^2x^2+4abx+b^2=b^2-4ac

Bu halde sol taraf (2ax+b)2(2ax+b)^2 ye eşittir:

(2ax+b)2=b2−4ac\Large (2ax+b)^2=b^2-4ac

Tüm Reklamları Kapat

Her iki tarafı karekök içine alalım:

2ax+b=±b2−4ac\Large 2ax+b=±\sqrt{b^2-4ac}

İki taraftan da bb çıkartalım:

2ax=−b±b2−4ac\Large 2ax=-b±\sqrt{b^2-4ac}

Tüm Reklamları Kapat

İki tarafı da 2a2a'ya bölelim:

x=−b±b2−4ac2a\Large x=\frac{-b±\sqrt{b^2-4ac}}{2a}

Burada denklemde kritik bir nokta olduğu görülür. Akla ilk gelen sorun, paydanın 00 olması olabilir ama a≠0a\ne0 ön kabulünden dolayı bunu yok sayabiliriz. Matematikte karekökün içi olan b2−4acb^2-4ac kısmına diskriminant denir ve ΔΔ ile gösterilir. Eğer 0">Δ>0Δ>0 ise denklemin 2 tane reel kökü vardır. Eğer Δ=0Δ=0 ise bu denklemin 1 reel kökü vardır. Eğer Δ<0Δ<0 ise denklemin reel çözümü yoktur ama iki adet karmaşık çözümü vardır.[8]

Son olarak kökler toplamı ve kökler çarpımı formüllerini ispatları ile gösterip yazımızın sonuna gelelim. Denklemin iki kökünü şu şekilde ifade edelim:

Tüm Reklamları Kapat

x1=−b−√Δ2a\Large x_1=\frac{-b-√Δ}{2a}

x2=−b+√Δ2a\Large x_2=\frac{-b+√Δ}{2a}

Şimdi bunları toplayalım:

x1+x2=−b−√Δ−b+√Δ2a=−ba\Large x_1+x_2=\frac{-b-√Δ-b+√Δ}{2a}=-\frac{b}a

Tüm Reklamları Kapat

Böylece kökler toplamının −ba\Large -\frac{b}a olduğunu gösterdik. Sırada kökler çarpımı var. Yukarıda tanımladığımız köklerin çarpımı şu şekilde yazılır:

x1⋅x2=(−b−b2−4ac2a)(−b+b2−4ac2a)=ca\large x_1\cdot{}x_2=(\frac{-b-\sqrt{b^2-4ac}}{2a})(\frac{-b+\sqrt{b^2-4ac}}{2a})= \frac {c}a

Buradan da kökler çarpımının ca\frac ca olduğu sonucuna varırız.

Sonuç

İkinci dereceden denklemlerin, insanların çözmeye ilgi gösterdiği ilk denklemlerden bazıları olduğunu gördük. İkinci dereceden denklemlerin çözümlerindeki gelişmeler cebrin geometriden kurtarılması, negatif sayıların, irrasyonel sayıların ve karmaşık sayıların hem katsayı hem de çözüm olarak kabul görmesi gibi matematiksel düşüncedeki gelişmelerin yanı sıra matematiksel gösterimdeki önemli ilerlemeleri de takip etmiştir. İkinci dereceden denklemlerin oldukça basitçe ve iyice anlaşıldığı günümüzde bile, cebir ve geometriyi yeniden birleştirmenin bazı yerlerde yararlı olabileceği görülmüştür.[9]

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
5
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 2
  • Tebrikler! 1
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Türev İçerik Kaynağı: Working Papers in Mathematics Education | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 17/11/2024 16:53:25 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/17004

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Embriyo
Kilometre
Kadın Doğum
Cinsel Seçilim
Cinsiyet Araştırmaları
Koaservat
Buzul
Doğa Yasaları
Protein
Yakınsak Evrim
Spor
Metal
Kaygı
Enerji
Anatomi
Moleküler Biyoloji
Kimyasal
Bilgisayar
Sahtebilim
Astrofotoğrafçılık
Sağlık Örgütü
Karbondioksit
Hamilelik
Vegan
Eğitim
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
D. Taub, et al. İkinci Dereceden Denklemler: Tarihte Nerelerde Görülürler? Çözüm Metotları Nelerdir?. (16 Mayıs 2024). Alındığı Tarih: 17 Kasım 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/17004
Taub, D., Kaya, A., Alparslan, E. (2024, May 16). İkinci Dereceden Denklemler: Tarihte Nerelerde Görülürler? Çözüm Metotları Nelerdir?. Evrim Ağacı. Retrieved November 17, 2024. from https://evrimagaci.org/s/17004
D. Taub, et al. “İkinci Dereceden Denklemler: Tarihte Nerelerde Görülürler? Çözüm Metotları Nelerdir?.” Edited by Eda Alparslan. Evrim Ağacı, 16 May. 2024, https://evrimagaci.org/s/17004.
Taub, David. Kaya, Ali. Alparslan, Eda. “İkinci Dereceden Denklemler: Tarihte Nerelerde Görülürler? Çözüm Metotları Nelerdir?.” Edited by Eda Alparslan. Evrim Ağacı, May 16, 2024. https://evrimagaci.org/s/17004.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close