İkinci Dereceden Denklemler: Tarihte Nerelerde Görülürler? Çözüm Metotları Nelerdir?
İkinci dereceden bir bilinmeyenli denklemleri aa, bb ve cc sabit sayılar ve a≠0a≠0 iken şu şekilde tanımlayabiliriz:
ax2+bx+c=0\Large ax^2+bx+c=0
Bu denklemlerin tarihi Antik Mezopotamya'ya kadar uzanmaktadır.[1] Gelin hep birlikte önce bu denklemlerin tarihine bir göz atalım sonra da nasıl çözeceğimizi öğrenelim.
Geometriden Cebire
Cebrin ne olduğunu tanımlamak pek kolay değildir, ama çoğu insan ikinci dereceden denklemlerin cebrin bir parçası olduğu konusunda hemfikirdir. Bu yüzden ikinci dereceden denklemlerin tarihi ile cebrin tarihi yakından bağlantılıdır.
Genel olarak cebir tarihini onu geometriden kurtarmaya çalışma süreci olarak tanımlamak pek yanlış olmaz. Cebir, ilk dönemlerinde neredeyse tamamen geometriye dayanıyordu, hatta bazen "geometrik cebir" olarak adlandırılırdı. Maalesef bu durum, cebri pozitif reel sayılar ile sınırlıyordu, bu sınırı aşmaksa çok uzun yıllar aldı. Ayrıca matematikçileri üçüncü dereceden denklemler ile kısıtlıyordu (Yüksek dereceden temel polinomlar ve monomlar hariç).[2], [3], [4]
Cebrin kendisi son birkaç bin yılda oldukça değişmiş olsa da bazı şeyler hiç değişmedi. Sahip olduğumuz erken matematik metinlerinin çoğu öğrencilere yönelik pratik problemlerdi ve birçok modern matematik kitabında olduğu gibi, problemlerin içindeki sayılar çoğu problemin çözümünü daha kolay hale getirmek için seçilmişti. Bunun bir istisnası olarak karmaşık çözümlere sahip karmaşık problemlerin bulunduğu erken Çin metinleri de mevcuttu.[1], [4]
M.Ö. 3000'den Modern Zamanlara
Bugün sahip olduğumuz en eski matematik metinleri M.Ö. 3000'li yıllara, Mezopotamya'daki ilk okuryazarlık dönemlerine kadar uzanmaktadır. Bu ilk metinlerin birinde bulunan örnek bir problemde öğrencilerden kenarları verilen iki dörtgenin alanlarını bulmaları isteniyor.[1]
İkinci dereceden denklemlere yer veren ilk metinler ise M.Ö. 2300'lü yıllara ait eski Akad metinleridir. Bu problemleri çözmek için kullanılan yaygın yöntem, Friberg tarafından açıklandığı üzere hedefe ulaşılana kadar birim kesirlerin ardışık olarak eklenmesini içeren bir alan genişletme prosedürüydü. Örnek olarak bir metin, alanı yarıya bölen tabana paralel olan bir çizginin uzunluğunu bulmayı içeriyordu.[1]
M.Ö. 2000 yıllarından kalma Babil tabletleri de zengin bir matematiksel eserlerdir ve denklem sistemlerini çözümlerinin yanı sıra, basit doğrusal denklemlerin çözümlerini de içerirler. Bu tabletler geometriye dayalı çeşitli sayısal algoritmalar içerir ve bunlardan bazıları tamsayıların kareköklerini ve çarpmaya göre terslerini bulmaya yöneliktir. Friberg'e göre Babilliler için bir sayının çarpmaya göre tersi oldukça önemliydi ve bunu bazı problemleri çözmek için kullanıyor, şablonlar oluşturuyorlardı. Örnek vermek gerekirse ax=bax=b türünden denklemleri aa'nın çarpmaya göre tersi ile çarparak çözüyorlardı.[1], [4]
Babil metinleri ikinci dereceden denklemlerle çözülen problemler de içerirdi. Sadece pozitif rasyonel sayılarla çalıştıkları için ikinci dereceden denklemleri 9 farklı türe ayırmışlardı. Bu türlerden birisi bilinen bir kk için n+1n=kn+\frac{1}{n}=k şeklinde olan denklemlerdi. Günümüzde bu denklem, sol tarafı ortak paydaya alıp sonra içler dışlar çarpımı yapıp n2+1=knn^2+1=kn denklemine ulaşarak rahatlıkla çözülebilir. Friberg'e göre ise Babiller bu tür denklemleri çözmek için karşılıklı tablolar ile birlikte şu özdeşliği kullanıyorlardı:
[12(n+1n)]2−1=[12(n−1n)]2\Large [\frac{1}{2}(n+\frac{1}{n})]^2-1=[\frac{1}{2}(n-\frac{1}{n})]^2
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
Bu özdeşlik n+1nn+\frac{1}n'i bulduktan sonra kolaylıkla n−1nn- \frac1n'i bulmanızı sağlıyordu ve bu ikisini toplayıp ikiye bölerek nn'i bulabilirdiniz.[1], [3]
Bu tabletlerde bulunan bir diğer ikinci dereceden denklem türü ise çevresinin yarısı ve alanı verilen bir dikdörtgenin kenarlarını bulmakla ilgiliydi. Günümüzde bu aa ve bb sabit sayılar iken x+y=ax+y=a ve xy=bxy=b denklem sistemini çözmek demektir. Bu denklem sistemi için geometrik ve daha modern bir yorum yapabiliriz. Eğer y">x>yx>y olarak alırsak aşağıdaki denklem elde edilir:
b2=x+y2=x−x−y2=y+x−y2\frac{b}{2}=\frac{x+y}{2}=x-\frac{x-y}{2}=y+\frac{x-y}{2}
Aşağıdaki de Babillerin kullandığı bu yöntemin geometrik yorumudur.
Bize verilen yarı çevreyi ikiye bölerek bir kare oluşturarak başlayalım. Bu bize yukarıdaki şekildeki kırmızı kareyi verir. Kırmızı karenin alanı (b2)2(\frac{b}{2})^2'dir. Bu alandan xyxy alanını çıkartırsak elde edilen küçük mavi karenin alanının (x−y2)2(\frac{x-y}{2})^2 olduğunu buluruz. Bunun karekökünü x−y2\frac{x-y}{2} olarak buluruz ve bunun y y ile toplamı bize xx'i verir.
Babillerin geometrik çözümlerini sundukları bir diğer denklem şekli ise ax2±bx=cax^2 \pm bx=c şeklinde olan denklemlerdir (Ancak bb her zaman pozitif kabul edilmiştir). Babil çözümleri geometriye dayanıyor olsa da genellikle bunlar için sayısal algoritmalar bulmaya çalışmışlardır.[3], [4]
Antik Yunan'da Denklemler
M.Ö. 300 civarında Yunanlılar, cebirleri için daha da güçlü bir geometrik temele sahiplerdi. Sayılar çizgilerin uzunluğu veya kare gibi şekillerin alanları ile temsil ediliyordu. Özünde ikinci dereceden denklemler olan geometrik problemlere Öklid, tamamen geometrik çözümler sundu. Katz tarafından verilen bir örnek, Öklid'in Elementler kitabındaki "VI-29" adlı önermedir:[4]
bx−x2=c ⟹ x=b2−(b2)2−c\Large bx-x^2=c \implies x=\frac{b}{2}-\sqrt{(\frac{b}{2})^2-c}
M.S. 3. yüzyılda Diophantus, farklı türdeki lineer ve ikinci dereceden denklemlerin çözümlerini tanımlamak için semboller kullanarak cebiri geometriden ayırma konusunda adımlar atmıştır. Buna bir örnek problem 18+3n−n218+3n-n^2'nin tamkare bir sayı olduğu nn tam sayısını bulmak olabilir.[4]
Uzak Doğu'da Denklemler
Cebirdeki bir diğer ilerleme M.Ö. 200 yıllarında başlayıp M.S. 2. yüzyıla kadar birkaç yüzyıl boyunca yazılan Matematik Sanatı Üzerine 9 Bölüm kitabı ile Çin'de belgelenmiştir. Bu kitap, geometriye dayanmayan lineer denklem sistemlerini çözmek için algoritmalar içerir.[4]
Ancak Katz bu dönemde Çin'de ikinci dereceden denklemlere dair yalnızca çözüm ipuçları olduğunu belirtmektedir. Katz, Hintlerin 5. yüzyıla geldiğinde ikinci dereceden denklemleri çözmek için kurallar oluşturmaya başladığına dair kanıtlardan bahsetmektedir. Bu dönemde ikinci dereceden denklemlerin kullanımına örnek olarak aritmetik ilerlemelerle ilgili problemleri çözmek verilebilir.[4]
Hindistan'da 6. yüzyılda Brahmagupta şu 3 tür ikinci dereceden denklemde ilerleme kaydetmesine rağmen her biri için sadece tek çözüm sunabilmiştir: a2+bx=ca^2+bx=c, bx+c=ax2bx+c=ax^2 ve ax2+c=bxax^2+c=bx. Brahmagupta, negatif sayılara yönelik bazı tanımlamalar yapmış olsa da Hint matematikçilerinin negatif ve irrasyonel sayılarının varlığını ve ikinci dereceden denklemlerin 2 farklı kökü olduğunu fark etmeleri 7. yüzyıla kadar gerçekleşmemiştir[3]
Ancak bu, Hintlerin ondalık sistemleri ve sıfır kullanımları ile birlikte cebrin ilerlemesine büyük katkı sağlamıştır. Cebrin geometriden ayrılması ve bazı araştırmacıların aritmetik cebir olarak adlandırdığı alanın geliştirilmesi yönünde ilk adımlar İslam dünyasında 9. yüzyılda Harezmi tarafından atılmıştır. El-Harezmi ikinci dereceden denklemlerin aritmetik çözümleriyle başlamış ve daha sonra çözümlerine sadece geometrik açıklamalar eklemiştir. Bu dönemde negatif sayılar hâlâ kabul görmemektedir. Bu yüzden Harezmi ikinci dereceden denklemleri 5'e ayırmıştır: x2=bxx^2=bx, x2=cx^2=c, x2=bx+cx^2=bx+c, x2+c=bxx^2+c=bx ve x2+bx=cx^2+bx=c. Bunlardan son üçünü az sonra bahsedeceğimiz kareye tamamlama yöntemi ile çözmeyi başarmıştır.[2], [3]
Harezmi'nin metinleri, daha önceki geleneklerden farklı olarak çoğunlukla teorik sayı problemleri ve çok az pratik örnek içermektedir.[4]
Sonraki birkaç yüzyıl boyunca, İslam dünyasında cebir alanında daha fazla ilerleme kaydedilmiştir. Buna Katz'a göre kareköklerin sayılar olarak daha çok kabul görmesi, polinomlarda negatif katsayıların kullanılması ve üslü ifade kavramının gelişmesi de dahildir. Bu dönemde Çin'de de ilerlemeler kaydedilmiştir. 11. ve 12. yüzyıllarda Çin, Hindistan ve İslam dünyası arasında matematiksel fikirlerin akışına ilişkin metinsel kanıtlar mevcuttur.[4], [5]
Katz, 14. yüzyılda Hindu-Arap sayılarının ve ucuz kâğıdın Avrupa'ya girmesi ile birlikte, öğrenciler tarafından kalem ve kâğıt ile çözülebilecek cebir problemlerini içeren ders kitaplarının daha yaygın hale geldiği ileri sürülmektedir. Sonraki birkaç yüzyılda Avrupa'da cebirsel simgelerin kullanımında gelişmeler görülmüştür; bu cebiri geometriden daha da uzaklaştırdığı gibi, negatif sayıların daha fazla kabul görmesi ile birlikte karmaşık kökler fikrinin de temelini atmıştır.[4]
16. yüzyıl Avrupa'sında Cardano, denklemlerin çözümleri olarak negatif sayıları ve hatta bir noktaya kadar bunların kareköklerini düşünmeye başlamış, ancak bunları bir çözüm kabul etmekte zorlanmış ve "yanlış çözümler" olarak adlandırmıştır. Negatif ve karmaşık sayıların tamamen kabulü hâlâ uzak bir noktadadır.[6]
Cebrin temel teoremi ve polinomlar için modern faktör teoreminin ilk versiyonu 17. yüzyılda ortaya çıkmıştır.[4] Basit bir ifadeyle cebrin temel teoremi şu şekildedir: nn dereceli bir polinomun en fazla nn tane farklı çözümü vardır. Ayrıca basit bir ifade ile faktör teoremi de eğer rr, P(x)P(x) polinomunun bir kökü ise o zaman (x−r)(x-r), P(x)P(x) polinomunun bir faktörüdür anlamına gelir.
Bu noktada belirtmekte fayda var ki, 17. yüzyılda Descartes ve Fermat koordinat sistemlerini geliştirerek cebir ve geometri arasında güçlü bir bağ kurmuştur. Ancak bunlar bir geri adım gibi görülmemelidir, çünkü cebrin geometriye olan bağını arttırmamış, aksine çözümlerin birinden diğerine uygulanmasına olanak sağlamışlardır. Örneğin Descartes geometri problemlerini çözmek için cebir kullanmanın nasıl mümkün olduğunu göstermiştir.[4]
Polinomların köklerini hesaplamaya yönelik sayısal işlemler 18. yüzyılda geliştirilmiş ve Katz'a göre karmaşık sayılarla ilgili ilk kurallar ortaya çıkmıştır.[4]
19. yüzyıla doğru cebir, sadece problem çözmekle ilgili olmaktan çıkmış ve gruplar, halkalar ve alanlar hakkında teoriler de dahil olmak üzere iyi tanımlanmış aksiyomlara dayanan yapıların incelenmesine doğru değişmeye başlamıştır. Katz, Hamilton'un negatif ve karmaşık sayıları içeren bir cebir tanımını burada oluşturabildiğini yazmaktadır. Bu bizi cebir için mevcut sembolik temsilimiz ve negatif sayıların, irrasyonel sayıların ve karmaşık sayıların tam kabulü ve kuralları, ayrıca cebirsel yapıların devam eden çalışmaları ile birlikte modern zamana getirmiştir.[4]
Günümüzde geometriye bağımlılığın olmaması, cebrin geliştirilmesinde ve anlaşılmasında büyük ilerleme kaydedilmesine izin vermesine rağmen, özellikle öğrencilerin zihinlerindeki cebrin geometriden çok uzaklaşmış olabileceğine dair bazı kanıtlar vardır. Örneğin Lemañska, üniversite öğrencilerine geometri ile çözülmesi oldukça kolay ama cebir ile çok daha zor olan problemler sunmuştur. Öğrencilerinin çok azının aklına soruyu geometri kullanarak çözmek gelmiştir. Bulgular sonucunda yazarlar okullarda cebir ve geometri arasındaki güçlü bağlantının öğretilmesini önermektedir.[7]
Çözüm Yöntemleri
Bu başlık altında "Tam kareye tamamlama" ve "Kuadratik formül" adlı yöntemleri anlatacağız. Tabii ki bundan çok daha fazla yöntem vardır, fakat bu 2 yöntem ile neredeyse her ikinci dereceden denklemi çözmeniz mümkündür.
Tam Kareye Tamamlama
İlk metodumuz genelde tam kareye tamamlamak olarak bilinen yöntemdir, bir örnek üstünden anlatalım:
x2−x−1=0\Large x^2-x-1=0
İlk olarak her iki tarafa 11 ekleyeceğiz:
x2−x=1\Large x^2-x=1
Şimdi denklemin sol tarafını kareye tamamlayalım. Bunu yapmak için denkleme 14\frac14 ekleyeceğiz:
x2−x+14=54\Large x^2-x+\frac14=\frac54
Şu anda denklemin sol tarafı (x−12)(x-\frac12)``'nin karesidir:
(x−12)2=54\Large (x-\frac12)^2=\frac54
İki tarafı da karekök içine alalım:
x−12=±54\Large x-\frac{1}2=\pm{\sqrt{\frac54}}
Burada ±± kısmı kafa karışıklığına sebep olabilir, bunu şöyle düşünebilirsiniz: sağ taraf negatif de olsa pozitif de olsa karesini aldığımızda sonuç pozitif olacağından (karmaşık sayılarsa da negatif olabilir ama gene işaret önemli olmayacak), iki farklı durum da çözüme dahil olacaktır. Son olarak ise denkleme 12\frac12 ekleyelim:
x=1±52\Large x=\frac{1\pm{\sqrt{5}}}{2}
Bu sayı tanıdık gelmiş olabilir, bu sayı altın oran olarak bilinir. Denklem üzerinde uğraşıp aşağıdaki şekli verdiğimizde şuna ulaşırız:
n2x2+2nmx+m2n^2x^2+2nmx+m^2
Bu denklemi ise (nx+m)2(nx+m)^2 olarak yazabiliriz. Amacımız da bu zaten! Burada x2x^2 ile oynamadığımız için n2=an^2=a demekte sakınca yoktur. Amacımız denklemin cc kısmını değiştirerek 2nm=b2nm=b eşitliğine ulaşmak olmalıdır. Az önceki örneğimizden bakarsak a=1a=1 olduğuna göre: b=−1b=-1, 2nm=−12nm=-1 ve n=1n=1 ve buradan da m=−12m=-\frac12 olarak elde edilir.
Kuadratik Formül
Bir diğer metodumuz ise "kuadratik formül" olarak bilinen formüldür:
ax2+bx+c=0 ⟹ x=−b±b2−4ac2a\Large ax^2+bx+c=0 \implies x=\frac{-b±\sqrt{b^2-4ac}}{2a}
İspat için öncelikle sol tarafı aa parantezine alalım:
a(x2+bxa+ca)=0\Large a(x^2+\frac{bx}a+\frac{c}a)=0
İki tarafı da aa'ya bölersek şu denklemi elde ederiz:
x2+bxa+ca=0\Large x^2+\frac{bx}a+\frac{c}a=0
Şimdi iki taraftan da ca\frac ca çıkaralım:
x2+bxa=−ca\Large x^2+\frac{bx}a=\frac{-c}a
İki tarafa da b24a2\frac{b^2}{4a^2} ekleyelim:
x2+bxa+b24a2=−ca+b24a2\Large x^2+\frac{bx}{a}+\frac{b^2}{4a^2}=-\frac{c}{a}+\frac{b^2}{4a^2}
Böylece x2+bxa+b24a2x^2+\frac{bx}{a}+\frac{b^2}{4a^2} kısmı (x+b2a)2(\frac{x+b}{2a})^2 şeklini alır, aynı şekilde −ca+b24a2-\frac{c}a+\frac{b^2}{4a^2} kısmı b2−4ac4a2\frac{b^2-4ac}{4a^2} şeklini alır:
(x+b2a)2=b2−4ac4a2\Large (x+\frac{b}{2a})^2=\frac{b^2-4ac}{4a^2}
İki tarafı da karekök içine alalım:
x+b2a=±b2−4ac4a2\Large x+\frac{b}{2a}=±\sqrt{\frac{b^2-4ac}{4a^2}}
Az önce açıkladığımız nedenden ötürü ±± koyulduğuna dikkat edelim. Böylece sağ tarafın paydası karekök dışında çıkabilir:
x+b2a=±b2−4ac2a\Large x+\frac{b}{2a}=\frac{±\sqrt{b^2-4ac}}{2a}
Şimdi iki taraftan da b2a\frac{b}{2a} çıkartalım:
x=−b±b2−4ac2a\Large x=\frac{-b±\sqrt{b^2-4ac}}{2a}
Bu formül ile katsayıları bilinen herhangi bir 2. Dereceden denklemi çözebilirsiniz.
Üstteki ispatta bir sorun yok, ama ikinci bir ispattan zarar gelmez.
ax2+bx+c=0\Large ax^2+bx+c=0
Bu sefer denklemi 4a4a ile çarpacağız:
4a2x2+4abx+4ac=0\Large 4a^2x^2+4abx+4ac=0
İki taraftan da 4ac4ac çıkartalım:
4a2x2+4abx=−4ac\Large 4a^2x^2+4abx=-4ac
Her iki tarafa b2b^2 ekleyelim:
4a2x2+4abx+b2=b2−4ac\Large 4a^2x^2+4abx+b^2=b^2-4ac
Bu halde sol taraf (2ax+b)2(2ax+b)^2 ye eşittir:
(2ax+b)2=b2−4ac\Large (2ax+b)^2=b^2-4ac
Her iki tarafı karekök içine alalım:
2ax+b=±b2−4ac\Large 2ax+b=±\sqrt{b^2-4ac}
İki taraftan da bb çıkartalım:
2ax=−b±b2−4ac\Large 2ax=-b±\sqrt{b^2-4ac}
İki tarafı da 2a2a'ya bölelim:
x=−b±b2−4ac2a\Large x=\frac{-b±\sqrt{b^2-4ac}}{2a}
Burada denklemde kritik bir nokta olduğu görülür. Akla ilk gelen sorun, paydanın 00 olması olabilir ama a≠0a\ne0 ön kabulünden dolayı bunu yok sayabiliriz. Matematikte karekökün içi olan b2−4acb^2-4ac kısmına diskriminant denir ve ΔΔ ile gösterilir. Eğer 0">Δ>0Δ>0 ise denklemin 2 tane reel kökü vardır. Eğer Δ=0Δ=0 ise bu denklemin 1 reel kökü vardır. Eğer Δ<0Δ<0 ise denklemin reel çözümü yoktur ama iki adet karmaşık çözümü vardır.[8]
Son olarak kökler toplamı ve kökler çarpımı formüllerini ispatları ile gösterip yazımızın sonuna gelelim. Denklemin iki kökünü şu şekilde ifade edelim:
x1=−b−√Δ2a\Large x_1=\frac{-b-√Δ}{2a}
x2=−b+√Δ2a\Large x_2=\frac{-b+√Δ}{2a}
Şimdi bunları toplayalım:
x1+x2=−b−√Δ−b+√Δ2a=−ba\Large x_1+x_2=\frac{-b-√Δ-b+√Δ}{2a}=-\frac{b}a
Böylece kökler toplamının −ba\Large -\frac{b}a olduğunu gösterdik. Sırada kökler çarpımı var. Yukarıda tanımladığımız köklerin çarpımı şu şekilde yazılır:
x1⋅x2=(−b−b2−4ac2a)(−b+b2−4ac2a)=ca\large x_1\cdot{}x_2=(\frac{-b-\sqrt{b^2-4ac}}{2a})(\frac{-b+\sqrt{b^2-4ac}}{2a})= \frac {c}a
Buradan da kökler çarpımının ca\frac ca olduğu sonucuna varırız.
Sonuç
İkinci dereceden denklemlerin, insanların çözmeye ilgi gösterdiği ilk denklemlerden bazıları olduğunu gördük. İkinci dereceden denklemlerin çözümlerindeki gelişmeler cebrin geometriden kurtarılması, negatif sayıların, irrasyonel sayıların ve karmaşık sayıların hem katsayı hem de çözüm olarak kabul görmesi gibi matematiksel düşüncedeki gelişmelerin yanı sıra matematiksel gösterimdeki önemli ilerlemeleri de takip etmiştir. İkinci dereceden denklemlerin oldukça basitçe ve iyice anlaşıldığı günümüzde bile, cebir ve geometriyi yeniden birleştirmenin bazı yerlerde yararlı olabileceği görülmüştür.[9]
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 2
- 1
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- Türev İçerik Kaynağı: Working Papers in Mathematics Education | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b c d e f J. Friberg. (2014). Geometric Division Problems, Quadratic Equations, And Recursive Geometric Algorithms In Mesopotamian Mathematics. Archive for History of Exact Sciences, sf: 1-34. doi: 10.1007/s00407-013-0122-4. | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b P. R. Allaire, et al. (2001). Geometric Approaches To Quadratic Equations From Other Times And Places. The Mathematics Teacher, sf: 308-319. doi: 10.5951/MT.94.4.0308. | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b c d E. Baga. (2017). Arithmetical Algebra In The Islamic History Of Mathematics And Its Peak In The 9Th/15Th Century: Ibn Al-Hāʾim’s Al-Mumtiʿ. Ilmi Etudler Dernegi (ILEM), sf: 69-123. doi: 10.12658/Nazariyat.3.2.M0009en. | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o V. J. Katz. (2009). A History Of Mathematics An Introduction. ISBN: 0-321-38700-7.
- ^ K. Chemla, et al. (1993). Algebraic Equations East And West Until The Middle Ages. Kansai University Press. | Arşiv Bağlantısı
- ^ L. Corry. (2015). A Brief History Of Numbers. ISBN: 9780198702597.
- ^ M. Lemañska, et al. (2024). Geometrical Versus Analytıcal Approach In Problem Solving-An Exploratory Study. The Teachıng of Mathematics, sf: 84-95. | Arşiv Bağlantısı
- ^ T. E. O. E. Britannica. Discriminant | Definition, Examples, & Facts. Alındığı Tarih: 27 Nisan 2024. Alındığı Yer: Encyclopedia Britannica | Arşiv Bağlantısı
- ^ D. Taub. (2022). A Brief History Of Quadratic Equations. Working Papers in Mathematics Education. | Arşiv Bağlantısı
- V. J. Katz, et al. (2014). A History Of Algebra From Antiquity To The Early Twentieth Century. ISBN: 9780691149059.
- P. Loh. A Simple Proof Of The Quadratic Formula. (13 Ekim 2019). Alındığı Tarih: 22 Mart 2024. Alındığı Yer: arXiv doi: 10.48550/arXiv.1910.06709. | Arşiv Bağlantısı
- N. Hungerbühler. (2020). An Alternative Quadratic Formula. Mathematische Semesterberichte, sf: 85-95. doi: 10.1007/s00591-019-00262-3. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 17/11/2024 16:53:25 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/17004
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.