HR 5171A (V766 Centauri): Şimdiye Kadar Keşfedilen En Büyük 10 Yıldızdan Biri!
Bu haber 10 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.
Uzaydaki kara delikler, başıboş gezegenler ve genişleyen uzay-zaman gibi anlaması güç olguları düşündüğünüzde, en azından basit bir yıldızı tümüyle anladığınızı sanabilirsiniz. Fakat yanılırsınız. Hücreleri anlamak ne kadar kolaysa, yıldızları anlamak da o kadar kolaydır. Evet, onlar hakkında birçok şey biliyoruz; fakat o kadar çok fazla ve o kadar çok çeşitli yıldız var ki, onları tümüyle bildiğimizi söyleyemeyiz.
Yıllardır bildiğimiz bir yıldız olan HR 5171A diye adlandırdığımız sarı hiperdev için de durum aynen böyle. Yeni analizler, bu yıldızın şimdiye dek bulunan benzerlerinin en büyüğü ve bilinen en büyük on yıldızdan biri olduğunu gösterdi. Onu incelemek, bu nadir devlerin bilinmeyen özelliklerine daha çok ışık tutuyor.
Sarı hiperdev deyince aklımıza çok şeker yedikten sonraki devasa Homer Simpson görüntüleri gelse de, bu seferki başka bir çeşit yıldız... Bizim Güneş'imiz veya kırmızı bir dev ya da beyaz bir cüce gibi bir tür yıldız...
Sarı hiperdevlerin, devasa büyüklükleri ve soluk sarımsı renkleri dışında özel olmalarının nedeni ise nadir bulunmalarıdır. Galaksimizde sadece 14 benzer yıldız biliyoruz ve bunlar muhtemelen çok büyük yıldızların yaşamları süresince geçtikleri kısa bir aşamada bulunuyorlar.
Ve HR 5171A alışılmışın dışında bir hiperdev. Astronomy & Astrophysics’te yayınlanacak bir makalede anlatılana göre, HR 5171A'nın çapı, Güneş’in yaklaşık 1300 katı kadar veya diğer bir anlatımla, Dünya ile Güneş arasındaki ortalama mesafenin yaklaşık 12 katı kadar genişliğe sahip. Bu sayı, yıldızı bildiğimiz en büyük on yıldız arasına koymamıza yetecek kadar büyük.
HR 5171A aynı zamanda Güneş'imizden bir milyon kat daha parlak bir yıldız. Yaklaşık 12.000 ışık yılı uzaklıkta, Erboğa takımyıldızında yer almakta; fakat uygun koşullar altında çıplak gözle görülebilecek kadar parlak.
Fakat belki de bu yıldız hakkındaki en garip şey, yanındaki ufak yıldızdır. Bu daha küçük olan yıldız, HR 5171A etrafındaki dönüşünü her 1300 gün civarında tamamlıyor, her ikisinin de yüzey sıcaklığı yaklaşık 4.730oC’dir (5000 K). Ve unutmadan bu arada, yanındaki yıldız, birbirlerine fiilen değecek kadar yakındır. Hatta basın açıklaması, bu konuda başyazarın şu sözlerine yer vermektedir:
Sistemin bütünü devasa bir fıstığa benzemektedir.
Araştırma ekibi, bu sistemin iç yüzünü anlamak için sadece şimdiki gözlemlere bel bağlamadı. Ayrıca altmış yılı aşkın bir süredir edinilen verileri inceleyerek HR 5171A’nın son 40 senede gittikçe büyüdüğünü ve soğuduğunu belirledi. Bu da bize, yıldızın yakında başka bir türe (örneğin bir mavi yıldıza veya bir Wolf-Rayet’e) geçiş aşamasında olduğunu göstermektedir. Evriminin bu kısa noktası süresince onu izleyebildikleri için araştırmacılar çok şanslılar.
Yıldızların bu geçici türü hakkında daha çok bilgi edinmek, gökbilimcilerin sadece en büyük yıldızların yaşam döngülerini anlamalarına değil, ayrıca yıldızların nasıl değiştiklerini ve yakınlarındaki yıldızlarla birbirlerini nasıl etkilediklerini de anlamalarına yardımcı olacaktır. Böylece, yıldızlar hakkında bilinecek her şeyi nihayet öğrenme yolunda bir adım daha atılmış oldu.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 7
- 5
- 3
- 3
- 2
- 1
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- Çeviri Kaynağı: Discover Magazine | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 31/10/2024 09:21:17 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/2054
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
This work is an exact translation of the article originally published in Discover Magazine. Evrim Ağacı is a popular science organization which seeks to increase scientific awareness and knowledge in Turkey, and this translation is a part of those efforts. If you are the author/owner of this article and if you choose it to be taken down, please contact us and we will immediately remove your content. Thank you for your cooperation and understanding.