HR 5171A (V766 Centauri): Şimdiye Kadar Keşfedilen En Büyük 10 Yıldızdan Biri!

Uzaydaki kara delikler, başıboş gezegenler ve genişleyen uzay-zaman gibi anlaması güç olguları düşündüğünüzde, en azından basit bir yıldızı tümüyle anladığınızı sanabilirsiniz. Fakat yanılırsınız. Hücreleri anlamak ne kadar kolaysa, yıldızları anlamak da o kadar kolaydır. Evet, onlar hakkında birçok şey biliyoruz; fakat o kadar çok fazla ve o kadar çok çeşitli yıldız var ki, onları tümüyle bildiğimizi söyleyemeyiz.

Yıllardır bildiğimiz bir yıldız olan HR 5171A diye adlandırdığımız sarı hiperdev için de durum aynen böyle. Yeni analizler, bu yıldızın şimdiye dek bulunan benzerlerinin en büyüğü ve bilinen en büyük on yıldızdan biri olduğunu gösterdi. Onu incelemek, bu nadir devlerin bilinmeyen özelliklerine daha çok ışık tutuyor.

Sarı hiperdev deyince aklımıza çok şeker yedikten sonraki devasa Homer Simpson görüntüleri gelse de, bu seferki başka bir çeşit yıldız... Bizim Güneş'imiz veya kırmızı bir dev ya da beyaz bir cüce gibi bir tür yıldız...

Sarı hiperdevlerin, devasa büyüklükleri ve soluk sarımsı renkleri dışında özel olmalarının nedeni ise nadir bulunmalarıdır. Galaksimizde sadece 14 benzer yıldız biliyoruz ve bunlar muhtemelen çok büyük yıldızların yaşamları süresince geçtikleri kısa bir aşamada bulunuyorlar.

Ve HR 5171A alışılmışın dışında bir hiperdev. Astronomy & Astrophysics’te yayınlanacak bir makalede anlatılana göre, HR 5171A'nın çapı, Güneş’in yaklaşık 1300 katı kadar veya diğer bir anlatımla, Dünya ile Güneş arasındaki ortalama mesafenin yaklaşık 12 katı kadar genişliğe sahip. Bu sayı, yıldızı bildiğimiz en büyük on yıldız arasına koymamıza yetecek kadar büyük.

HR 5171A aynı zamanda Güneş'imizden bir milyon kat daha parlak bir yıldız. Yaklaşık 12.000 ışık yılı uzaklıkta, Erboğa takımyıldızında yer almakta; fakat uygun koşullar altında çıplak gözle görülebilecek kadar parlak.

Fakat belki de bu yıldız hakkındaki en garip şey, yanındaki ufak yıldızdır. Bu daha küçük olan yıldız, HR 5171A etrafındaki dönüşünü her 1300 gün civarında tamamlıyor, her ikisinin de yüzey sıcaklığı yaklaşık 4.730^oC’dir (5000 K). Ve unutmadan bu arada, yanındaki yıldız, birbirlerine fiilen değecek kadar yakındır. Hatta basın açıklaması, bu konuda başyazarın şu sözlerine yer vermektedir:

Sistemin bütünü devasa bir fıstığa benzemektedir.

Araştırma ekibi, bu sistemin iç yüzünü anlamak için sadece şimdiki gözlemlere bel bağlamadı. Ayrıca altmış yılı aşkın bir süredir edinilen verileri inceleyerek HR 5171A’nın son 40 senede gittikçe büyüdüğünü ve soğuduğunu belirledi. Bu da bize, yıldızın yakında başka bir türe (örneğin bir mavi yıldıza veya bir Wolf-Rayet’e) geçiş aşamasında olduğunu göstermektedir. Evriminin bu kısa noktası süresince onu izleyebildikleri için araştırmacılar çok şanslılar.

Yıldızların bu geçici türü hakkında daha çok bilgi edinmek, gökbilimcilerin sadece en büyük yıldızların yaşam döngülerini anlamalarına değil, ayrıca yıldızların nasıl değiştiklerini ve yakınlarındaki yıldızlarla birbirlerini nasıl etkilediklerini de anlamalarına yardımcı olacaktır. Böylece, yıldızlar hakkında bilinecek her şeyi nihayet öğrenme yolunda bir adım daha atılmış oldu.