Türkiye'nin İngilizcedeki İsmi Neden "Hindi" Anlamına Geliyor?

Özellikle İngilizce bilenlerimiz, Türkiye'nin adının İngilizcede "Turkey" olmasını hep garipsemişlerdir (belki rahatsızlık duyanlar da olmuştur). Çünkü "turkey", İngilizcede "hindi" anlamına gelmektedir. Ancak rahatsız olacak bir şey yok, çünkü bu hayvanın ismi, diller incelendiğinde hep farklı milletlerin isimlerini alacak şekilde kullanılmaktadır ve bu oldukça ilginçtir. Nasıl mı?

• Hindinin İngilizcedeki karşılığı "turkey"dir. Bu kelime, aynı zamanda "Türkiye" için kullanılır.
• Hindinin Türkçe anlamı "Hindistanlı" ("Hintli") ile eş anlamlıdır. "Hindistan ile ilgili" anlamında kullanılabilmektedir.
• Ermenicede hindinin karşılığı "hntkahav"dır. Bu kelimenin anlamı "Hintli tavuk" veya "Hint tavuğu"dur. Benzer şekilde, Katalancada ("gall d’indi"), Fransızcada ("la dinde"), İbranicede ("tarnegol hodu"), Maltçada ("dundjan") ve Poloncada ("Indyk") da Hindistan'a gönderme vardır. Ancak vahşi hindi, Kuzey Amerika'ya özgü bir canlıdır, Hindistan ile ilgisi yoktur.
• Bunun haricinde bazı diğer dillerde "hindi"nin karşılığında Hindistan'ın Calicut bölgesine gönderme bulunmaktadır Flemenkçede ("kalkoen"), Endonezyacada ("kalkun"), İzlandacada ("villi kalkúnn"), Litvanyacada ("kalakutas"), Norveç dilinde ("kalkun") ve Sinhala dilinde ("kalukuma") bu durum görülür.
• Türkiye ve Hindistan bu durumdan muzdarip olan tek ülkeler değildirler. Fransa için de benzer bir durum vardır. Yunancada ("gallopoúla"), Kimer dilinde ("moan barang"), Kelt dilinde ("cearc frangach") kelimeleri hindi için kullanılmaktadır ve eş anlamlısı "Fransız tavuğu"dur.
• Bu kadarla da kalmıyor. Hırvatçada ("puran"), Hawaii dilinde ("pelehu"), Hintçede ("Peru"), Portekizcede ("peru"), Rotuman dilinde ("perehu") hindi ile Peru eş anlamlı olarak kullanılmaktadır.

Bunlar haricinde:

• Arapçada "dīk rūmī" veya "daǧāǧ rūmī" kelimeleri hindi için kullanılmaktadır ve "Roman/Yunan/Bizanslı tavuk" anlamına gelmektedir.
• Rusçada "indeyka" sözcüğü hindi için kullanılır. Kelime içeriğinde yerli Amerikalılara gönderme bulunmaktadır.
• Vietnam dilindeyse hindi, "gà tây" olarak geçer ve bu, "batılı tavuk" anlamına gelir.

Dolayısıyla sırf bir dildeki anlamına bakarak anlamsız hüzünlere ve yersiz bozulmalara gerek yok. Dillerde çoğu zaman kelimelerin neden o şekilde söylendiği bilinmez ve dilbilimde buna nedensizlik ilkesi adı verilir (ağaca neden "ağaç" diyoruz da "boğaç" ya da "kalem" demiyoruz sorusunun bir cevabı bulunmamaktadır). 

Hindi İsimli Hayvan Nereli?

İşin garip tarafıysa şudur: hindi olarak bildiğimiz Meleagris gallopavo türü ne Türkiye'ye, ne Hindistan'a, ne Fransa'ya, ne de Peru'ya özgü bir hayvan türüdür. Anavatanı ve evrimleştiği bölge Kuzey Amerika'dır. Günümüzden 2000 yıl kadar önce evcilleştirilerek yapay seçilim ile günümüzdeki halini almıştır. Bu haliyle, en geç evcilleştirilen hayvan türleri arasındadır.

Harvard Üniversitesi Türkologu Prof. Dr. Şinasi Tekin, NPR'dan Giancarlo Casale'nin bu konudaki sorusuna şöyle demiştir:

Türkiye’de köylerde bir kuş vardır, adına çulluk denir. Hindiye benzer ama daha ufaktır ve eti çok daha lezizdir. Amerika’nın keşfinden çok zaman önce İngiliz tüccarlar bu leziz çulluğu Osmanlı Devleti'nden alarak İngiltere’ye götürmüşlerdi ve gayet ilgi gören bu hayvana ‘Türk kuşu’, ya da ‘turkey’ demişlerdi. Daha sonra İngilizler Amerika’ya gidince, oradaki kuşların da çulluk olduğunu düşünüp yanılgıya düşmüşlerdi. Fakat dünyadaki diğer ülkeler bu yanılgıya düşmediler. Onlar bu kuşun Amerika’dan geldiğini biliyorlardı, ve kuşa ‘hint kuşu’, ‘peru kuşu’, ‘etiyopya kuşu’ adını verdiler. O zamanlar ‘hindistan’, ‘peru’ ve ‘etiyopya’ yeni kıta Amerika için verilen isimlerdi, insanların coğrafya bilgisi o zaman gelişmemişti ve ‘Amerika’ isminin yaygınlaşması uzunca bir süre aldı. Amerikalılar kuşlarını tüm dünyaya ihraç ettiler ve hatta Türkler de hindiyi yemeye başladılar. Kendi lezzetli çulluklarını çoktan unutmuşlardı. Bu oldukça üzücü, çünkü çulluğun eti çok daha lezzetlidir.

Ne var ki çulluk, aslında hindiye pek de benzemeyen bir türdür. Bu nedenle kökenlerin bu olduğu konusu tartışmalıdır.

Daha ziyade Afrika Tavuğu, Gine Tavuğu veya Beçtavuğu olarak bilinen guinea fowl isimli hayvan, hindiye benzer bir kuş türüdür. Osmanlı İmparatorluğu'nda bu tür, Hintli Kuş anlamında hindi olarak isimlendirilmiştir. Ancak bu kuşun Avrupa'ya geçişinin Osmanlı İmparatorluğu üzerinden olduğu, dolayısıyla bu kuşa batılılar tarafından "Turkey Bird" veya "Tudor Turkey" adı verildiği düşünülmektedir (Osmanlı zamanında da bölge Türkiye olarak bilinmekteydi). Sonradan sözcük kısaltılarak turkey olarak yer etmiştir. Gine Tavuğunun özellikle de dişileri, hindiye oldukça benzerdir.

Sonradan Amerika kıtasına ulaşan Avrupalı işgalciler (özellikle de İngiltere tarafından "uzak diyarları araştırması ve sömürmesi" için lisanslanan Levant Firması çalışanları), bölgede buldukları hindiye benzer bir türü de, daha önceden tanıdıkları ve "turkey" olarak isimlendirdikleri kuş ile karıştırmışlardır ve yanlış isimlendirmişlerdir. Ancak Amerika'daki "hindi" denen kuş Phasianidae ailesine aitken, Türkiye'deki kuşlar tamamen ayrı bir taksonomik grup olan Numididae ailesindendir.

Gine Tavuğu ismi ise, türün gerçek kökeni olan Batı Afrika'daki Gine ülkesinden gelmektedir.

Türkiye'nin İsmi Nereden Geliyor?

Türkiye (veya İngilizcesi olan "Turkey") sözcüğü, Orta Çağ Latincesindeki Turchia veya Turquia sözcüklerinden gelmektedir. Bu kelimenin anlamı "Türklerin Toprakları"dır. Orta Çağ İngilizcesinde bu sözcük "Turkye" olarak kullanılmıştır; zaten "Turky" kullanımı da bunun bir uzantısıdır. Bunun haricinde sözcüğün İngilizcesi Turkye, Torke, Turkie şeklinde de kullanılmıştır.