Her Şeyi Baş Aşağı Görmeye Başlasaydık, Beynimiz Buna Alışabilir miydi?

20. yüzyılın ortalarında Avusturyalı bir profesör, bir adamın görüşünü tam anlamıyla "tepetaklak etti". Adam, kısa bir süre sonra bu durumu tamamen aşmayı başardı: Innsbruck Üniversitesi'nden Profesör Theodor Erismann, görüntüyü ters yüz eden deneyi tasarladı ve hem asistanı hem de öğrencisi olan Ivo Kohler'a uyguladı. Kohler, daha sonra bunun hakkında bir makale yazdı ve sonrasında ikili, bu konuyla alakalı bir belgesel hazırladılar.

Profesör, Kohler'a el yapımı bir gözlük taktırdı. Bu gözlüklerin içinde, özel olarak düzenlenmiş aynalar vardı. Bu aynalar Kohler'in gözlerine ulaşacak ışığın üst kısmı aşağıya, aşağı kısmı üste gelecek şekilde ters çeviriyordu.

Kohler ilk başta, kendisine uzatılan bir nesneyi kavramaya, bir sandalyenin etrafında dolanmaya veya merdivenlerden aşağı inmeye çalışırken çok fazla tökezledi.

Sopalarla oynadıkları basitleştirilmiş bir eskrim oyununda Kohler, alçaktan saldırıya uğradığında sopasını yükseğe kaldırıyordu ve yüksek bir sopaya tepki olarak alçalıyordu.

Bir çay fincanını doldurmak için tutarken, suyun görünüşte yukarı doğru döküldüğünü gördüğü anda bardağı ters çeviriyordu. Bir kibritten yükselen dumanın ya da bir ipin üzerinde sallanan bir helyum balonunun görüntüsü, hangi yönün yukarı hangisinin aşağı olduğu konusunda anında bir değişikliği tetikleyebilirdi.

Ancak sonraki hafta Kohler, kendini bu tür durumlarda daha tutarlı ve durumla uyum içinde buldu.

10 gün sonra, ters çevrilmiş dünyaya o kadar alışmıştı ki, paradoksal ve mutlu bir şekilde her şey ona normal ve doğru görünüyordu. Kohler, kalabalık bir kaldırımda yürüyebilmek, hatta bisiklete binebilmek gibi halka açık yerlerde yapılan günlük aktiviteleri gayet iyi yapabilir durumdaydı. Yine de sokaktaki yoldan geçenler insanlar tarafından gözlüğünün farklı görünüşü dolayısıyla dikkat çekiyordu, modaya aykırı bulunuyordu.

MIT

Erismann ve Kohler başka deneyler de yaptı. Diğer bilim insanları da öyle... Onların izlenimine göre, çoğu, belki de hemen hemen bütün deneylerde insanlar, bu tür sıra dışı bir duruma adapte olabiliyorlar. Görüntüler tuhaf bir biçimde göze ulaşırsa ve bu tuhaflık, tutarlı devam ediyorsa, bir kişinin görsel sistemi nihayetinde bir şekilde onu normalden farksız olarak yorumlamaya başlıyor. Kohler, birkaç hafta boyunca sağa ve sola yer değiştiren gözlük taktıktan sonra, kişinin ters çevrilmiş dünyasında evinde gibi olduğunu ve gözlükleri takarken Innsbruck boyunca motosiklet sürebildiğini yazıyor.

Bu size son derece olağan üstü gelebilir. Ancak temel bir yetenek olan ters görüşe uyum sağlama, neredeyse sürekli şahit olduğunuz bir şeydir.

Pek çok insan, ters duran belgeleri okuma becerisini geliştirir. Özellikle birçok öğretmen bunu, üzerinde çalışmadan edindikleri yarı gizli bir beceri olarak değerlendiriyor.

Bu otomatik ve neredeyse zahmetsiz olan görsel tuhaflığa adaptasyon olayı, beynin yaptığı ve bilim insanlarının anlamadığı birçok tuhaf şeyden biridir. Beyin hakkında konuşmasaydık, bu davranışların ve becerilerin tuhaf ve "düşünülmesi imkansız" olduğunu söylemek yerinde olurdu.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Aslına bakarsanız (ve düşünecek olursanız) gözümüzdeki retina tabakasına düşen görüntü zaten dışarıdan gelen ışığın ters yüz edilmiş halidir. Beynimiz, evrimsel süreçte bunu tersine çevirerek değerlendirecek biçimde evrimleşmiştir. Bu görüntüyü, dış aynalar yardımıyla tekrardan ters çevirdiğimizde, beynimiz de plastisite denen özelliği sayesinde bu yeni duruma adapte olabilecek ve oldukça kısa bir süre içerisinde bu sıra dışı veri akışına uyum sağlayacaktır. Bu, beynin sıra dışı yeteneklerinden birisidir.