Helyum (Helium)

Kısaltma: He

Atom Numarası: 2

Standart Kütle Numarası: 4.002602 atomik kütle birimi (akb)

Grup: 18 (Geçiş Metalleri Dahil), 8 (Geçiş Metalleri Hariç)

Periyot: 1

Kaşifi: Pierre Jannsen ve Norman Lockyer, 1868

İlk İzolasyon: William Ramsey, Per Teodor Cleve ve Abraham Langlet, 1895

Renk: Renksiz

Faz: Gaz

Yoğunluk (NŞA): 0.1786 g/L

Erime Noktası: -272.20 C

Kaynama Noktası: -268.93 C

İlginç Bilgiler:

- Görseldeki mor ışık, Helyum'un "aşırı saflaştırma" denen bir işlemden geçirilmesi sonucu oluşmaktadır. Bu işlem sonucunda gazlar, kimyasal yapılarına uygun spektrumda ışık ışınları yaymaya başlarlar.

- "Helyum" kelimesi Yunancadaki "helios" (Güneş) kelimesinden türetilmiştir. Bilindiği üzere Güneş'te saniyede inanılmaz miktarlarda füzyon tepkimesi meydana gelir ve hidrojen, helyuma dönüşür. Bu yüzden Güneş, bir helyum fabrikası gibidir.

- Evrendeki tüm maddenin %24 civarının Helyum'dan oluştuğu düşünülmektedir.

- Helyum, ilk defa 1868 yılında, bir Güneş tutulması sırasında Fransız astronom Pierre Jannsen tarafından keşfedilmiştir. Jannsen, tutulma sırasında Güneş'in etrafında görülen gizemli, sarı renki ışınları araştırdığında Helyum'u keşfetmiştir.

- Helyum, renksiz, kokusuz, tatsız, zehirli olmayan, soygaz bir kimyasal elementtir. Asil gazlar arasındadır.

- Helyum, bildiğimiz bütün elementler arasındaki en düşük erime noktasına sahiptir.

- Helyum, Dünya'nın ilk oluşumu sırasında gezegenimizde bolca bulunmaktaydı; ancak atmosferin oluşumu sırasında uzaya kaçarak gezegen üzerinde neredeyse hiç bulunmayacak düzeylere indi. Soluduğumuz havanın %0.0005'i Helyum'dur.

- Helyum atomunun çekirdeğinde 2 proton bulunur ve bunların çevresinde 2 elektron bulunur. En temel Helyum izotopu olan He-2'de hiç nötron bulunmaz. He-2'nin Evren'in fizik kuralları dahilinde var oluşu sırasında büyük öneme sahip olduğu düşünülmektedir. Ancak doğada gözlenmesi oldukça zordur (sayısız defa, çeşitli deneylerle gözlenebilmiş olsa da). He-3'ün 2 protonu ve 1 nötronu bulunur, He-2'ye göre çok daha kararlıdır; ancak doğada kolaylıkla bulunabilecek kadar kararlı değildir. Öte yandan genellikle Helyum'dan bahsedilirken belirtilen He-4 izotopunda 2 proton ve 2 nötron bulunur. Kimyasal yapısından dolayı aşırı kararlıdır. Doğada her 1 milyon He-4 izotopuna karşılık sadece 1 tane He-3 izotopuna rastlanır. Çok nadir olarak rastlanan He-5 izotopu ise, He-2'den biraz daha kararlı olsa da, yine de son derece kararsızdır ve 3 nötrona sahiptir.

- Yoğun miktarda Helyum'u nefesinize çektiğinde sesinizin incelmesinin sebebi, Helyum'un havadan daha az yoğun bir gaz olmasıdır. Ses, Helyum içerisinde, havada olduğundan 3 kat hızlı hareket eder. Bu da, ses tellerinin titreşmesi sonucu yayılan ses dalgalarının genliğini ve frekansını değiştirir. Ancak Helyum'un fazla solunması, oksijen yetmezliğini doğurarak birkaç dakika içerisinde ölüme kadar giden sonuçlar doğurabilir. Bu yüzden Helyum, kimi zaman "intihar balonları" içerisinde ana madde olarak kullanılır.

- Yanıcı bir gaz olmamasından ötürü gaz balonlarının ve zeplinlerin ana yükselme kaynağıdır.

- Günümüz biliminde ise Helyum, süperiletkenler için soğutucu bir malzeme olarak, dondurma bilimi (cryogenics) içerisinde ana madde olarak, metalleri birbirine kaynatmak amacıyla kaynak biliminde ve derin dalışlarda narkozun etkisini azaltmak amacıyla kullanılmaktadır.

- Dünya'daki sınırlı Helyum yataklarının çoğu Amerika'da bulunur. Ancak bu yataklarda Helyum'un oluşumu, milyonlarca yıl sürmektedir ve bu sebeple insanoğlunun tüketim hızı, doğanın üretim hızından çok hızlıdır. Günümüzde, Helyum'u geri dönüştürülebilir olarak kullanmak için geliştirilecek teknolojiler üzerinde durulmaktadır.