Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Hayatlarımızdaki Baba Rolü: İyi Bir İnsan Olmak Avantajlı mıdır, Dezavantajlı mıdır?

Hayatlarımızdaki Baba Rolü: İyi Bir İnsan Olmak Avantajlı mıdır, Dezavantajlı mıdır? Polygon
6 dakika
13,214
Podcast
8:18
Altay Kenger
Seslendiren
33
  • İndir
  • Dış Sitelerde Paylaş
Tüm Reklamları Kapat

İzleyenlerin bileceği üzere, yapacağınız her türlü işin ve eylemin, ayıplama, cezalandırma gibi dışsal etkilerden azade olduğu, meşhur televizyon dizisi Westworld’ün kurgusal dünyasında, isterseniz öldürebilir, isterseniz cinsel tecavüzde bulunabilirsiniz. Böyle bir dünya ise filozofların tanımladığı doğa durumuna oldukça benzemektedir. Zira sizi suçlayacak, cezalandıracak bir otorite yoktur.

Böyle bir dünyada insan, iyi mi davranır, yoksa hepimiz sınırsızca çevremize zarar mı veririz? Ya da belki de farklı bir şekilde sormak gerekirse: Zarar vermek, aslında bize zevk verir de, otorite mi bizi sınırlıyor? Böyle bir dünyaya bilet alsak, orada neler yaparız? İçimizden bir ses bizi daha fazla şiddete mi yoksa, merhametli hareketlere mi yönlendirir?

Tüm Reklamları Kapat

Bu sorulara başka bir soru, insan neden savaşır. İçten gelen bir şiddet arzusu mu yoksa salt kaynak savaşı mıdır, suçlu olan?
Bu sorulara başka bir soru, insan neden savaşır. İçten gelen bir şiddet arzusu mu yoksa salt kaynak savaşı mıdır, suçlu olan?
Pexel

Bu konuda Hobbesçu düşünülebilir veya Lock’a yakın durabiliriz. Özgürlükler mi, güvenlik mi önemlidir? İnsan, özünde kötü müdür? Hobbes’un dediği gibi, "insan insanın kurdu" mudur? Bizi bıraksalar birbirimizi parçalar mıyız? Yoksa Locke’un öne sürdüğü gibi insanlar otorite dediği için değil, kendiliklerinden mi birbiri ile yardımlaşmakta ve zaten bunun sonunda mı devletler var olmaktadır?

Sorular çoğaltılabilir… Fakat son kertede, hayatın kendi dinamikleri göstermektedir ki toplumlar içinde hem iyilik hem de kötülük mevcuttur. Nitekim Westworld dizisinde de otokontrol ile kötülükten uzak duranlar olduğu gibi, otoriteden sıyrıldıktan sonra hayallerin ötesinde şiddete yönelenler de mevcuttur.

Tüm Reklamları Kapat

O halde insanlar, iyilik yönü ağır basanlar ve kötülük yönü ağır basanlar olarak ayrılmaktadır. Bu noktada ise şöyle bir soru sorulabilir. İyilik nedir? İyilik içinde ele alınacak davranışlar, evrim süreci içinde nerededir ve son kertede, doğa durumunda insana iyilik yapmak mı, kötülük yapmak mı avantaj sağlamaktadır?

Bu sorular hakkında yapılan bir çalışma, ufuk açıcı sonuçlar ortaya koymakta ve babalık rolünün ortaya çıkışında iyi davranışların önemini vurgulamaktadır. Bu davranışların, değişen doğal şartlar sonucunda avantaj sağlamaları bağlamında arttığını ve en sonunda babalık rolünün, bugün bildiğimiz anlamı ile gelişmeye başladığını iddia etmektedir.

Baba Rolünün Gelişimi ve Nedenleri

Bu iddia bağlamında öne sürülen sav ise, iktisadi metotlarla, avcı-toplayıcı insanların ekonomik ve üreme davranışları hakkında bilgilerin ele alınması sonucunda geliştirilmiştir ve yeni bir teori olarak düşünülmelidir. Bu minvalde çalışmaya katılan çeşitli üniversitelerden araştırmacılara göre bu teori; erkeklerin ve kadınların birbirleri arasındaki iletişimi ele almakta, yavrularına destek sağlama süreçlerini irdelemekte, bu minvalde yavrularına bakan ebeveynler olarak gerçekleştirdikleri seçkin ortaklıklarını incelemektedir. Bu bağlamda da aralarındaki uyumun faydalarına odaklanmaktadır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Bu çalışma da nitekim bu amaçlar ile diğer çalışmalardan ayrılmaktadır. Zira öncesinde de birçok çalışma babalığın köklerini ortaya koymaya çalışmıştır. Bu minvalde de kabul edildiği üzere baba bakımı (biyolojik bir baba tarafından gerçekleştirilen ve yavrulara yapılan bakım, yemek tedariki gibi yardımlar) memeliler arasında nadirdir ve sadece insan topluluklarında yaygındır. Erkeklerin ebeveyn yatırımları, avcı toplayıcılar arasında yirmi yıla kadar varabilmekte ve nispeten çaresiz çocuklara uzun süre yiyecek sağlanmasını sağlamaktadır. Bu, gözlemlenen eğilim, baba rolünü teşvik etmeyen diğer büyük insanımsılarla keskin bir ayrımdır.

Konuya daha derinlemesine yaklaşıldığında ise genel kabullerin dışında belli bir örüntü göze çarpmaktadır. Buna göre insanlarda baba rolünün temeli, dikkate değer ve şaşırtıcı görünür ve babalık rolünün ortaya çıkışı ve gelişimi "Babalar (İng: "Dads")" ve "Ahlaksızlar (İng: "Cads")" olarak adlandırılan iki grup erkek hakkında bir tartışma vasıtasıyla açıklanabilir (bu isimlendirmeden de görüleceği üzere baba rolü, iyi olan davranışları gerçekleştirmektedir).

Bu tartışma yapılmadığındaysa, görülebileceği üzere babalar dezavantajlı bir görüntü sergilemektelerdir. Zira rastgele ve karışık çiftleşme ile hayatına devam eden bir ahlaksız, bir eş ve ek yavrular için bir efor sarf etmeyecektir. Aksine bir baba ise, ek eşler aramaksızın bir eşe ve çocuklara yiyecek sağlayacaktır. Böylelikle bir ahlaksız, biyolojik uygunluk açısından bir babayı daha fazla risk altında bırakacaktır. Bu dezavantaj durumunun çözümü için ise bazı açıklamalar öne sürülmektedir.

Bu minvalde baba rolünün evrimi için sıkça öne sürülen bir açıklamaya göre dişiler, kendilerine yiyecek sağlayan erkeklerle cinsel sadakat anlaşması yaparlar. Böylelikle güvenli yiyecek karşılığında bir erkek, bir aile bulacaktır.

Fakat bu açıklama, babalık rolünün evrimini tam olarak ortaya koyamamaktadır. Bu açıklama ile ortaya konan baba tipi, sadece bir dışsal motivasyon ile bu rolü sürdürecektir. Araştırmacılar ise daha derin bir neden aramaktadırlar. Bu nedenle de argüman, geliştirilmelidir.

Tüm Reklamları Kapat

Bu minvalde de antropologlar ve iktisatçılardan oluşan araştırmacılar, ekolojik değişim sonucunda oluşan şartların babaların evrimini tetiklediğini öne sürmektedirler. Nitekim dişi birey, cinsel anlamda sadakatsiz de olsa babalık davranışları yayılmaya devam edecektir.

Bu bağlamda babalık gelişimi teorisindeki anahtar güç de ilişkiler içerisindeki tamamlayıcılıktır. Buna göre kadınlar ve erkekler ile erkeklerin kendi arasındaki iş birliği, babalık rolünün gelişiminde anahtar önemdedir. Zira iş gücünün bölünmesi ve/veya kaynakların beraber bir araya getirilmesi fayda sağlamaktadır. Kişi başına kazanımlar bir arada hareket ederek artmaktadır. Bu çeşit faydaları olan ilişkisel tamamlayıcılık da son kertede, yaklaşık beş ila sekiz milyon yıl önce Afrika'da başlamıştır. Zira kademeli artan bir kuraklık ve hayvansal ürünler de dahil olmak üzere besin kaynaklarının azalması, belli bir seçilim baskısı yaratmıştır.

Ekolojik değişime yanıt olarak atalar da etkili iki ayaklı harekete başlamış, yeme alışkanlıkları esnemiş ve alet kullanımı ile kolaylaşan bir süreci yaşayarak, çeşitli ortamlarda hayatta kalma başarılarını arttırmışlardır. Bu noktada da erkekler ve kadınlar arasındaki tamamlayıcılıklar, her cinsiyetin besin elde etmede uzmanlaşmasından kaynaklanmıştır. Erkekler tarafından elde edilen protein ve yağ, kadınlar tarafından elde edilen karbonhidratlarla birleşerek daha dengeli bir menü oluşturmuştur.

Tarihöncesinden aile içi yardımlaşma örneği
Tarihöncesinden aile içi yardımlaşma örneği
Wikimedia

Erkekler arasındaki tamamlayıcılıklar ise gruplar halinde avcılığı geliştirmiş ve avdan daha yüksek geri dönüş alınmasını sağlamıştır. Bu geri dönüşler, tecrit halinde yaşayan insanlardan daha fazla gıda imkanını onlara sağlamış ve böylelikle açlık riski de düşmüştür. Bu nedenle hayvansal ürünlerde diyete bağımlılık, cinsiyetler arasındaki ve içindeki bu tamamlayıcılıkların altında yatan temel bir özellik olarak bugüne kadar gelmiştir ve toplumu da böylelikle şekillendirmiştir. Nihayetinde de bu tamamlayıcılıklar, bir baba tarafından sağlanan gıdanın, eşinin ve yavrularının hayatta kalması üzerindeki etkisinde önemli bir artışa yol açmıştır.

Tüm Reklamları Kapat

Bu minvalde de evrimsel oyun teorisini kullanan yazarlar, ifade edilen bu sonuçların neticesinde babaların, ahlaksızlara karşı bir uyum avantajı kazandığını öne sürmektedir. Ancak ahlaksızlar da belirli koşullar altında hala babalarla birlikte var olabilmişlerdir. Böylelikle de her ne kadar oğullar, biyolojik babalarının özelliklerini miras alarak, zamanla babaların bir popülasyonda sayıca artmasına neden olsalar da ahlaksızlar da var olmaya devam etmişlerdir.

Son kertede ise teorik olarak babalık rolünün evrimini ekolojik değişime bağlamak, insanın doğa durumundaki pozisyonunu ve insanın özünde iyi mi yoksa kötü mü olduğu konularında bizi düşünmeye sevk edecek niteliktedir. Bu düşünme içerisinde görülebildiği kadarıyla da iyi davranışlar bu yeni teoriye göre bariz bir avantaj sağlamıştır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
79
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 34
  • Merak Uyandırıcı! 17
  • İnanılmaz 8
  • Umut Verici! 8
  • Muhteşem! 7
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 7
  • Bilim Budur! 6
  • Güldürdü 2
  • Grrr... *@$# 2
  • Üzücü! 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Türev İçerik Kaynağı: Science Daily | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 19/03/2024 06:00:34 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8751

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Bellek
Genel Görelilik
Maske Takmak
İklim Değişikliği
Bilim İnsanları
Kök Hücre
Antibiyotik
Mers
Araştırmacılar
Nükleer Enerji
Evrim Ağacı
Böcek Bilimi
Çekirdek
Siyah
Avcı
Temel
Gıda Güvenliği
Uterus
Çevre
Amerika Birleşik Devletleri
Çiçek
Film
Karar Verme
Kuş
Demir
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
E. Hayward, et al. Hayatlarımızdaki Baba Rolü: İyi Bir İnsan Olmak Avantajlı mıdır, Dezavantajlı mıdır?. (21 Mayıs 2020). Alındığı Tarih: 19 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/8751
Hayward, E., Kabacaoğlu, Ö., Bakırcı, Ç. M. (2020, May 21). Hayatlarımızdaki Baba Rolü: İyi Bir İnsan Olmak Avantajlı mıdır, Dezavantajlı mıdır?. Evrim Ağacı. Retrieved March 19, 2024. from https://evrimagaci.org/s/8751
E. Hayward, et al. “Hayatlarımızdaki Baba Rolü: İyi Bir İnsan Olmak Avantajlı mıdır, Dezavantajlı mıdır?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 21 May. 2020, https://evrimagaci.org/s/8751.
Hayward, Ed. Kabacaoğlu, Özgün. Bakırcı, Çağrı Mert. “Hayatlarımızdaki Baba Rolü: İyi Bir İnsan Olmak Avantajlı mıdır, Dezavantajlı mıdır?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, May 21, 2020. https://evrimagaci.org/s/8751.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close