Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Hantavirüs Enfeksiyonu

7 dakika
14,809
Hantavirüs Enfeksiyonu Post in Independent
Geyik faresi.
Tıbbi İçerik Uyarısı

Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir. Evrim Ağacı'ndaki hiçbir içerik; profesyonel bir hekim tarafından verilen tıbbi tavsiyelerin, konulan bir teşhisin veya önerilen bir tedavinin yerini alacak biçimde kullanılmamalıdır.

Daha Fazla Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat
Orthohantavirus
  • Türkçe Adı Hantavirüs Enfeksiyonu
  • İngilizce Adı Hantavirus Infection
  • Latince Adı Orthohantavirus
  • OrphaNet

Genel Bilgiler: Patoloji ve Mekanizma

Hantavirus veya diğer adı ile Orthohantavirus cinsinin neden olduğu özellikle kemirgenlerden bulaşan, böbrekleri ve akciğeri etkileyebilen bir zoonotik hastalıktır. İnsanlarda oluşturduğu hastalık, virüsün tipine bağlı olarak "böbrek yetmezliği ile seyreden kanamalı ateş” veya “kalp-akciğer sendromu" adları verilen iki tip klinik tabloya neden olmaktadır. Bu tiplerden en ağır olanı kalp-akciğer sendromudur. Kendisi tek iplikçikli RNA barındırır, zarflıdır ve negatif polaritelidir. Bu tanımları Virüs Nedir? yazımızda açıklamıştık.

Bulaş Yolları

Genellikle idrar ve feçesle kontamine gıdalar ile ya da çevreye bulaşmış virüsün toz halinde havaya saçılması sonrasında solunum yoluyla alınması ile bulaşmaktadır. Kemirgenin insanı ısırması sonucu da hastalık insana bulaşabilir. Fakat insanlarda Hantavirus enfeksiyonu neredeyse her zaman kemirgenlerin dışkısı ve idrarı ile teması sonucu görülür. Sadece 2005 ve 2019'da Güney Amerika'da insandan insana bulaş Andes orthohantavirus (ANDV) türünde tespit edilmiştir. Bilindiği kadarıyla virüs yüzeylerde ve objelerde uzun süre dayanamadığı için fomite adı verilen enfekte yüzeyler ile bulaşmaz. Vurgulamak gerekir ki Türkiye'de sıçan (Rattus rattus) ve ev faresi (Mus musculus) gibi her yerde görebileceğiniz kemirgenlerde sık bulunmazlar. Taşınsalar dahi akciğer sendromu yapan Hantavirus türü bulunmaz diye rapor edilmiştir. CDC'nin verilerine göre Avrupa'da sıçan (Rattus rattus) türünde %1 oranında böbrek tutulumu gösteren tipi, Asya'da ev faresi (Mus musculus) türünde %5-15 oranında böbrek tutulumu gösteren tipi öldürücü seyredebilir.

Ölümcül seyredebilen akciğer tutulumu yapan tipi, Kuzey Amerika'da yaşayan geyik faresinde (Peromyscus spp.) görülür.
Ölümcül seyredebilen akciğer tutulumu yapan tipi, Kuzey Amerika'da yaşayan geyik faresinde (Peromyscus spp.) görülür.
Seattle Times

Evrimsel Tarihi ve Taksonomisi

Bunyavirales takımında, Hantaviridae ailesinde sınıflandırılır. Bu aile içerisinde Hantavirus veya Orthohantavirus adlı cinste bulunur. Virüsler inanılmaz hızlı çoğaldığı için hastalıktan izole edilen etkenlerin taksonları genelde cins seviyesinde tutulur. Zira türleri çok hızlı değişmekte ve evrimleşmektedir. Örneğin Hantavirus cinsi içerisinde Hantaan orthohantavirus türünün konak taşıyıcısı Apodemus agrarius adlı fare türüdür. Sonuçta Hantavirus cinsi içerisindeki onlarca tür, onlarca farklı kemirgen türünden izole edilebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Evrimsel olarak yaklaşık 2000 yıl önceki ortak atadan köken aldıkları düşünülüyor. Yapılan çalışmalara göre Hantavirus türlerinin kemirgenlerde taşıyıcı olmasının en önemli iki nedeni ko-evrim ve konak değiştirme sürecidir. Atasal Hantavirus türleri fareler yerine köstebeklere ve sivri farelere uyum sağlamıştı. Tabii sivri fareler aslında fare değil, İngilizce "shrew" diye bilinen Soricidae ailesindeki böcekçil memelilerdir. Tıpkı SIV'in Afrika'daki diğer maymunlardan insanlara geçişi sonrası HIV'e evrimleşmesi gibi Sonuçta SIV aynı ailedeki türler arasında sıçrayış göstermiştir. Ancak Hantavirus farklı aileler arasında sıçrayış göstermiştir. Hantavirus türlerinin de kemirgenler arasındaki bu büyük sıçrayışı onların değişmesine neden olmuştur.

Virüsün bulaşma yolu.
Virüsün bulaşma yolu.
Community Closet

Belirti ve Bulgular

Öncelikle prodromal belirti adı verilen grip benzeri semptomlar ile başlar. Yani ateş, halsizlik, iştahsızlık, kas ağrısı (miyalji) ve ekrem ağrısı (artralji) gibi. Öyle ki çoğu viral hastalığın başlangıç semptomları bunlardır. Daha sonra bulantı, kusma, karın ağrısı da eşlik edebilir. Ardından akciğeri tutan tipte ani bir nefes darlığı ve akciğer ödemi gelişir. Bu evrede hastaya ventilasyon desteği gerekir. Diğer yandan böbrek yetmezliği ile seyreden hemorajik (kanamalı) ateş tipinde ise 38 dereceyi geçen ateş ile eş zamanlı uyluk, kalça, sırt gibi büyük kas gruplarında şiddetli ağrılar görülür.

Tip 1: Böbrek Yetmezliği ile Seyreden Kanamalı Ateş

İlk olarak Kore'de tespit edildiği için Kore hemorajik ateşi olarak da isimlendirilen tipidir. Öncelikle "kanamalı ateş" veya "hemorajik ateş" tanımı, bağışıklık sistemine giren virüsler nedeniyle bağışıklık sistemi hücreleri tarafından birtakım sinyal molekülleri salgınlanması sonucu damarların hasarlanmasına ve geçirgenliğin artmasına bağlı olarak iç/dış kanamaya görülmesi demektir. Ebola ve Marburg gibi virüsler, prognozu (seyri) en ölümcül kanamalı ateş formlarına sebep olur.

Alınan viral yüke bağlı olarak 2 ila 4 hafta içerisinde semptomlar başlar. Böbrek değerlerinde düşük (nefropatia epidemika) ile birlikte özellikle kalça, sırt, uyluk olmak üzere büyük kas gruplarında şiddetli kasılmalar ve ağrılar görülür. Bazen omuz gibi nispeten ufak kas gruplarında da görülebilir. Bu tip en çok Avrupa, Asya ve Afrika'da tespit edilen türlerde görülür. Bunlar:

Tüm Reklamları Kapat

  • Hantaan orthohantavirus (HTNV),
  • Dobrava-Belgrade orthohantavirus (DOBV),
  • Saaremaa virus (Saaremaa),
  • Seoul orthohantavirus (SEOV),
  • Puumala orthohantavirus (PUUV).

Tip 2: Kalp-Akciğer Sendromu

Hantavirüs pulmoner sendrom (HPS) adı ile bilinir. Kalp-akciğer sendromu veya sadece akciğer sendromu olarak bilinen tipidir. Özellikle Kuzey, Orta ve Güney Amerika'da görülmüştür. Sıklıkla ölümcül seyreden akciğer hastalığıdır. Amerika'da geyik faresi (Peromyscus spp.) cinsinde taşınan Sin Nombre orthohantavirus (SNV) türünde bu tip tespit edilmiştir. Özellikle Peromyscus maniculatus adı verilen geyik faresi türünden izole edilmiştir. Öncelikle öksürük, ateş, baş ve kas ağrısı şeklinde prodromal belirtiler denilen grip benzeri semptomlar ile başlar. Belli bir süre sonra başlayan ani nefes darlıkları (dispneler) ve ilerleyen akciğer (pulmoner) ödemi ile kendini gösterir. Mekanik ventilatör desteği ve diüretik tedavisi başlanmasına rağmen ölümcül seyredebilir. Tedavi edilmediği takdirde fatalite (hastalananlardaki ölüm) oranı yaklaşık %21-36 civarındadır.

Akciğer ve kalbin anatomik illüstrasyonu.
Akciğer ve kalbin anatomik illüstrasyonu.
Probiyotix

Teşhis Yöntemleri

Diğer enfeksiyon ajanları gibi kan tetkiklerinde virüs ve özgül antikorlar tespit edilebilir. Bu yöntemler arasında başlıca PCR ve ELISA kullanılır. Aynı zamanda laboratuvar testleri arasında enfeksiyon belirteçleri ve akut faz reaktanları da şüphe etmekte yardımcıdır. Ancak Hantavirüs tanısı için en önemli araç "anamnez" adı verilen hasta hikayesidir. Anamnezde hastanın çalıştığı iş, yaşadığı yer ve kemirgenlerle teması tanıda en önemli ipucuyu sağlayacaktır.

Tedaviler veya İdare Yöntemleri

Hastalığın doğrudan tedavisi veya aşısı bulunmuyor. Ancak oksijen desteği ve semptomatik tedavi hastalığın seyrini önemli ölçüde değiştirebiliyor. Aslen hepatit C, RSV ve viral hemorajik ateşlerde kullanılan antiviral ajan ribavirin test ediliyor.

Fatalite ve Mortalite Farkı

Temelde fatalite ve mortalite halk arasında sık sık karıştırılır. Ancak ikisi çok farklı tanımlardır. Fatalite, söz konusu hastalık nedeniyle tanı konulmuş hastalardaki ölüm oranı demektir. Mortalite ise genel popülasyon içinde belli bir hastalığa bağlı toplam ölüm oranı demektir. Kısaca fatalite hastalananların ölüm oranıdır; mortalite ise toplumdaki genel ölüm oranıdır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Görülme Sıklığı ve Dağılımı (Epidemiyoloji)

Hantavirüs akciğer sendromu ilk olarak Amerika'da 1993'teki salgında Dr. Bruce Tempest tarafından tespit edilmiştir. Öncelikle Four Corners hastalığı olarak tanımlanmış olmasına rağmen; bölgenin isminin verilmesi söz konusu bölgeye karşı ön yargı oluşturacağından "Sin Nombre virus" şeklinde değiştirilmiştir.

Diğer yandan Güney Amerika'da Hantavirus taşıdığı tespit edilen kemirgen türleri Abrothrix longipilis and Oligoryzomys longicaudatus'dir. Onun dışında Afrika'da ilk olarak 2010 yılında izole edilmiştir. 2005 itibari ile Avustralya kemirgenler açısından zengin olmasına rağmen herhangi bir insan vakası rapor edilmiştir. Öyle ki kemirgenlerde Hantavirus antikorları pozitif olmasına rağmen insanları enfekte edecek farklılaşma göstermemişlerdir. Bu durumun yanlış tanı nedeniyle veya laboratuvar yetersizliğinden kaynaklanabileceği de ayrı bir soru işaretidir.

24 Mart 2020 yarihinde Çin'in Yunnan eyaletinde bir otobüste Hantavirüs enfeksiyonu nedeniyle bir kişi hayatını kaybetmiştir. Ardından otobüsteki diğer 32 kişi de virüs için test edilmiştir. Zaten yukarıda da anlattığımız gibi insandan insana bulaş, tek türde görülen aşırı bir durumdur. Sonuçta insandan insana bulaş olmadığı kabul edilir. Bu yüzden herhangi bir pandemik salgın durumu söz konusu değildir.

Türkiye’deki hantavirüs çalışmaları oldukça yenidir, ilk bulguların belirlendiği tarih ancak 1997’dir. Hantavirus hakkındaki ilk kesin tanılar ise 2009 yılında Zonguldak ve Bartın çevresinde enfeksiyon uzmanı ve klinik mikrobiyolog Prof. Dr. Güven Çelebi tarafından belirlenen salgın sırasında konulmuştur. Bu kesin tanılardan sonra Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı tarafından geniş kapsamlı bir çalışma başlatılmış olup çalışmalar multidisipliner bir şekilde sürmektedir.

Önlem Yöntemleri

Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri'nin (CDC) önerisine göre hastalıktan korunmanın en etkili yöntemi ev, iş yeri ve kamp alanlarında kemirgenler ile temasın en aza indirgenmesidir. Virüs kemirgenin salgıları, idrarı ve dışkısı ile bulaştığı için bölgedeki kemirgen kontrolü önemlidir. Diğer yandan köy evlerinde ve ahırlarda bulunan çatlakları tamir etmek gerekir. Kemirgen popülasyonu fazla olan ortamlara girmeden önce ortamı 30 dakika boyunca sık sık havalandırmak da önemlidir. Bir başka konu ise kemirgen dışkıları ve idrarı ile kontamine yüzeyleri süpürge ile süpürmemek gerektiğidir. Çünkü havaya karışan partiküller solunarak enfeksiyona neden olabilir. Bunun yanında bölgedeki kemirgen avcılarının neslini korumak da bir başka olanaktır. Bunlar arasında yılan, baykuş ve kedi türleri en önemli iki canlıdır.

Etimoloji

Enfeksiyon etkeni olan virüs, adını Güney Kore'deki Hantan nehrinden almıştır. Zira 1976 yılındaki salgında Ho-Wang Lee isimli virolog ve epidemiyolog tarafından izole edildiği için o bölgenin ismi verilmiştir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
34
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 16
  • Muhteşem! 6
  • Umut Verici! 6
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 5
  • Bilim Budur! 2
  • Grrr... *@$# 1
  • Korkutucu! 1
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 07/12/2024 21:56:22 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8389

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Algı
Hominid
Evrim Tarihi
Malzeme
Ay Görevleri
İklim Değişikliği
Ornitoloji
Uygulama
Stephen Hawking
Periyodik Cetvel
Sinir Sistemi
Diş
Eşeyli Üreme
Küresel
Hidrotermal Baca
Büyük
Renk
Grip
Zehir
Asteroid
İnfografik
Sağlık Bilimleri
Aminoasit
Yemek
Doğa Yasası
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
P. Türkoğlu. Hantavirüs Enfeksiyonu. (24 Mart 2020). Alındığı Tarih: 7 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/8389
Türkoğlu, P. (2020, March 24). Hantavirüs Enfeksiyonu. Evrim Ağacı. Retrieved December 07, 2024. from https://evrimagaci.org/s/8389
P. Türkoğlu. “Hantavirüs Enfeksiyonu.” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, 24 Mar. 2020, https://evrimagaci.org/s/8389.
Türkoğlu, Pedram. “Hantavirüs Enfeksiyonu.” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, March 24, 2020. https://evrimagaci.org/s/8389.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close