Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Hans Reichenbach’tan Albert Einstein’a Bir Mektup

Ünlü Viyana Çevresi Filozofu Hans Reichenbach, arkadaşı Albert Einstein'dan özel bir ricada bulunuyor.

Hans Reichenbach’tan Albert Einstein’a Bir Mektup
4 dakika
1,466
Tüm Reklamları Kapat

1933 Üniversite Reformu ile Türkiye’ye gelen yabancı profesörlerden biri de Viyana Çevresi’nin önde gelen temsilcilerinden olan Hans Reichenbach’tır. (1891-1953) 1938 yılına kadar İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’nde görev alan Reichenbach, ülkemizde bulunduğu süre içerisinde felsefe tarihi, bilim tarihi ve sembolik mantık dersleri vermiştir. “Felsefe ve Tabiat İlimleri”, “Tabiat Kanunu Meselesi”, “Descartes ve Rasyonalizm”, ”Hume ve Tecrübecilik”, “Kant ve İntikat Felsefesi” ve “İlmi Felsefenin Bugünkü Meseleleri” başlıklı bildirilerini Üniversite Konferansları içerisinde sunmuştur.

Hans Reichenbach (solda)
Hans Reichenbach (solda)
newsroom

Bu çalışmalar dışında, Amerika’ya gittikten sonra yayınladığı Experience and Prediction (Deney ve Öndeyi, 1938) adlı eserini ise Türkiye’de iken hazırladığı düşünülmektedir. Reichenbach, İstanbul Üniversitesi’nde verdiği lojistik dersleriyle Türkiye’deki mantık çalışmalarında yeni bir dönemin öncüsü olmuştur. Reichenbach 12 Nisan 1936’da Einstein’a bir mektup yazmış ve Amerika’ya gidebilmesinde kendisinde yardımcı olup olmayacağını sormuştur. Aşağıda Türkçesini paylaştığımız bu mektup, Amerikalı bilim insanı ve tarihçi Arnold Reismen’ın 2007 yılında Epistemologia’da yayınladığı “He Raplaced Ottoman Theology With Modern Philosophy in Turkey: Hans Reichenbach in Exile from Nazi Rule: 1933-1938” başlıklı makalede yer almaktadır. Kısa olmakla birlikte, içeriğiyle çok ilgi çekici olan ve bazı açılardan döneme ışık tutan bu mektubu, Einstein’ın cevabı ile birlikte siz okuyucuların ilgisine sunuyoruz:

Tüm Reklamları Kapat

“Sevgili Bay Einstein,

Uzun zamandır benden haber alamamaktasınız. Bununla birlikte bu zaman içinde Rudolf Kayser bana, sizinle benim ve planlarım üzerine konuştuğunu yazdı.

Tüm Reklamları Kapat

Biliyorsun ki her zaman Amerika’ya gelmek istemişimdir. Almanya’da bulunduğum süre içerisinde bu yöndeki girişimlerim başarısızlığa uğradı. Daha sonra da Hitler’in yol açtığı karmaşa başladı ve İstanbul’dan bir teklif alma mutluluğunu yaşadım. Bu teklif bana o zaman oldukça umut vaat edici göründü: Profesörlük ve bağımsız bir felsefe müfredatını temelden inşa etme imkânı. Ne yazık ki burada bulunduğum iki buçuk yıl benim için büyük bir hayal kırıklığı oldu. Buradaki görevimde tam olarak bağımsız olduğum doğru; tek filozof benim. Fakat buradaki üniversitenin yapılandırılmasında doğa bilimleri bütünüyle felsefeden ayrılmıştır. Kürsüm Edebiyat Fakültesi’ne bağlı; öğrencilerim matematik veya fizikte herhangi bir temeli olmayan, yalnızca edebiyat bölümüne kayıtlı öğrenciler ve bu nedenle kendimi hiçbir şekilde buraya ait hissetmiyorum. Öğretim kadrosundaki eksiklik yüzünden felsefe tarihi dersleri de vermek zorunda olmam aslında çok da kötü değil; ama Almanya’da uzun bir süre savunduğum felsefi görüşlerimi zerre kadar ön plana çıkarmamak bana büyük bir acı vermekte.

Neyse, geçen yıl New York Üniversitesi’nde bir yıl geçirmeye yönelik bir teklif aldım. Orada daha ileri düzeyde şeyler bulabilme ümidiyle bu teklifi büyük bir memnuniyetle kabul edebilirdim. Fakat buradaki hükümet gitme isteğimi reddetti ve bana sözleşmemi feshetme imkanı da tanımadı. Buradaki sözleşmem en az üç yıl daha devam ediyor ve dolayısıyla bu süre içerisinde, eğer sözleşmemi bozmak istemiyorsam, burada kalmak zorundayım. Bu feragat benim için son derece zordu.

Bu dönemde Prag’daki dostum Carnap, Chicago Üniversitesi’nde konuk öğretim üyesi olarak ders vermek üzere bir teklif aldı. Burada başarıyla dersler verdi ve duyduğuma göre sonradan da Chicago Üniversitesi’nden de bir teklif aldı. Eğer Carnap Princeton’a gitmeye karar verseydi, ortak arkadaşımız Morris’in Chicago’dan bana yazdığına göre, muhtemelen ben Chicago’dan teklif alacaktım. Bununla birlikte Morris, Carnap’ın Chicago’ya gitmeye daha niyetli olduğunu olduğunu da yazmıştı. Bu durumda Princeton’daki kadro açıkta kalacaktı. İşte bu nedenle, postaların varması uzun bir süre bulduğundan bunları sana şimdi yazıyorum. Bu mektup sana vardığında Carnap kararını çoktan vermiş olacak ve hemen ardından da Princeton’daki kadro müzakereye açılacak. Eğer benim için konuşursan – tabi ki Carnap’ın Princeton’dan gelen teklifi reddetmesi durumunda- sana çok minnettar olurum. Sanırım asıl engel Mr. Weyl’den kaynaklanıyor. On yıldan uzun bir süre önce Mr. Weyl, Görelilik Kuramı hakkındaki makalelerimden bahsederken oldukça olumsuz bir dil kullanmıştı; ardından ona kısaca bir makale ile cevap yazmıştım. Korkarım ki, Mr. Weyl’in aleyhime olan tutumu bugüne dek devam etmekte, işte bundan dolayı eğer benim için bir girişimde bulunursan sana çok minnettar olurum.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Ayrıca şunu da eklemek isterim ki, buradaki hükümet beni burada daha fazla tutamaz; çünkü 1 Ekim 1936’da üç yılımı doldurmuş olacağım ve bu tarihte istifamı verebileceğim. Bu noktada geriye başka bir engel kalmıyor. Bu arada İngilizceyi iyi konuştuğumu da belirtsem iyi olur.

Eğer Princeton’a gelmeme yardımcı olabilirsen sana tüm kalbimle minnettar olurum. Hitler’İn yol açtığı karmaşa – başka pek çok konuda olduğu gibi – Almanya’da kurduğum düzeni de alt üst etti. Amerika’dan bunu yeniden kurabilmeyi ümit ediyorum.

Sana ve ailene sevgi dolu dileklerimle

Hans Reichenbach”

Albert Einstein
Albert Einstein
listelist

Albert Einstein 2 Mayıs 1936’da Hans Reichenbach’ın Princeton Üniversitesi’ndeki kadro talebine, Viyana ve Berlin Çevresi günlerinden ortak tanıdıkları filozof Rudolf Carnap’ın kişisel bir deneyimi alıntılayarak cevap vermiştir:

Tüm Reklamları Kapat

“Carnap geçtiğimiz günlerde bana açıkça Princeton’da Yahudileri işe almak istemediklerini söyledi.” Einstein’ın mektubu şöyle devam ediyor: “Dolayısıyla burada da her şey mükemmel değil ve kim bilir yarın ne olacak? Belki de her şeye rağmen ‘barbarlar’ daha iyi insanlardır.”

Mülteci profesörler açısından Üniversite Reformu ve sonrasında yaşanan gelişmeler dikkate alındığında, Einstein’ın dediği gibi “barbarlar”ın daha iyi insanlar oldukları anlaşılmaktadır!

Not: Bu içerik ilk kez Bilim ve Ütopya Dergisi’nin 199. Sayısında İnan Kalaycıoğulları imzası ve çevirisiyle kaleme alınmıştır. Gerekli izinler alınarak yayınlanmaktadır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
32
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 5
  • İnanılmaz 5
  • Tebrikler! 3
  • Muhteşem! 2
  • Bilim Budur! 1
  • Umut Verici! 1
  • Güldürdü 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • İnan Kalaycıoğulları. (Bilim Dergisi, 2011). Hans Reichenbach’dan Albert Einstein’a Bir Mektup.
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 19/03/2024 11:43:13 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9480

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Bellek
Genel Görelilik
Maske Takmak
İklim Değişikliği
Bilim İnsanları
Kök Hücre
Antibiyotik
Mers
Araştırmacılar
Nükleer Enerji
Evrim Ağacı
Böcek Bilimi
Çekirdek
Siyah
Avcı
Temel
Gıda Güvenliği
Uterus
Çevre
Amerika Birleşik Devletleri
Çiçek
Film
Karar Verme
Kuş
Demir
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
T. Beyter. Hans Reichenbach’tan Albert Einstein’a Bir Mektup. (24 Ekim 2020). Alındığı Tarih: 19 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9480
Beyter, T. (2020, October 24). Hans Reichenbach’tan Albert Einstein’a Bir Mektup. Evrim Ağacı. Retrieved March 19, 2024. from https://evrimagaci.org/s/9480
T. Beyter. “Hans Reichenbach’tan Albert Einstein’a Bir Mektup.” Edited by Taner Beyter. Evrim Ağacı, 24 Oct. 2020, https://evrimagaci.org/s/9480.
Beyter, Taner. “Hans Reichenbach’tan Albert Einstein’a Bir Mektup.” Edited by Taner Beyter. Evrim Ağacı, October 24, 2020. https://evrimagaci.org/s/9480.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close