Güneyli Halka Nebulası: James Webb Teleskobu, Evren'deki Bambaşka Dünyalara Açılan Kapıları Fotoğrafladı!
Bu haber 2 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.
Bu fotoğrafta gördüğünüz karşılaştırma, James Webb Uzay Teleskobu'ndan çekilen Güney Halka Bulutsusu'nun yakın-kızılötesi ışıkta (solda) ve orta-kızılötesi ışıkta (sağda) nasıl gözüktüğünü göstermektedir.
Bu sahneye sebep olan şey, beyaz ve cüce bir yıldızdır. Beyaz cüceler, Güneş'imiz gibi bir yıldızın dış katmanlarını döktükten ve nükleer füzyon yoluyla yakıt yakmayı bıraktıktan sonra kalıntılarıdır. Bu dış katmanlar, artık bu fotoğraf boyunca etrafa saçılan gaz ve toz bulutunu oluşturmaktadır.
- James Webb Uzay Teleskobu tarafından çekilen bu fotoğrafı çok yüksek çözünürlükte, TIF (33.04 MB) veya PNG (29.12 MB) formatında indirebilirsiniz.
Soldaki Yakın Kızılötesi Kamera (NIRCam) görüntüsünde beyaz cüce, merkezdeki parlak yıldızın sol alt tarafında kalmaktadır ve oradaki difraksiyon (kırınım) artışıyla nedeniyle kısmen gizlenmiş hâldedir. Orta Kızılötesi Enstrüman (MIRI) görüntüsünde aynı yıldızı daha parlak, daha büyük ve daha kırmızı olarak görülmektedir. Bu beyaz cüce yıldız, aslında fotoğrafta göründüğünden daha küçüktür; fakat etrafını kaplayan kalın toz katmanları nedeniyle olduğundan daha büyük görünmektedir.
Her iki görüntüde de görebileceğiniz daha parlak yıldız, henüz dış katmanlarını dökmüş değildir. Daha sönük beyaz cücenin yörüngesinde dönerek, ondan fışkıran maddenin dağılmasına yardımcı olmaktadır.
Bu yıldız, bir beyaz cüce olmadan önce, binlerce yıl boyunca periyodik olarak kütlesini (spesifik olarak, fotoğrafta görünen malzemeyi) etrafa fışkırtmıştır. Buna bağlı olarak giderek sıkıştı, ısındı ve sonra, daha fazla malzemeyi dışarı itemediği için titreşmeye başlamıştır. Bu sırada yıldızı oluşturan malzeme, döner bir bahçe sulayıcı gibi her yöne fışkırmıştır ve bugün gördüğümüz bu asimetrik manzarayı oluşturacak malzemeleri sağlamıştır.
Günümüzde bu beyaz cüce, solda mavi, sağdaysa kırmızı görünen iç bölgelerdeki gazı ısıtmaya devam etmektedir. Her iki yıldız da, sırasıyla turuncu ve mavi ile gösterilen dış bölgeleri aydınlatmaktadır.
İki fotoğraf birbirinden çok farklı görünmektedir; çünkü NIRCam ve MIRI, farklı dalga boylarında ışıkları toplamaktadır: NIRCam, gözlerimizin algıladığı görünür dalga boylarına daha yakın olan "yakın kızılötesi" ışığı gözlemlemektedir. MIRI ise, aşina olduğumuz kırmızıya daha uzak olan, orta kızıl ötesi dalga boylarını yakalamaktadır. MIRI görüntüsünde ikinci yıldız daha net görünmektedir; çünkü bu alet, bu yıldızın etrafındaki parıldayan tozu da görebilmektedir.
Yıldızlar ve onların ışık katmanları, NIRCam görüntüsünde daha fazla dikkat çekerken, MIRI görüntüsünde toz (özellikle de yıldız tarafından aydınlatılan toz) başroldedir.
Her iki görüntünün merkezindeki dairesel bölgeye tekrar bakın. Her birinin titrek ve asimetrik bir malzeme kayışı içerdiğini göreceksiniz. Bulutsuyu oluşturan iki "kasenin" buluştuğu yer burasıdır (bu fotoğrafta bulutsu, 40 derecelik bir açıya sahiptir). Bu kuşağı MIRI görüntüsünde tespit etmek daha kolaydır (sarımsı daireyi görebilirsiniz); ancak NIRCam görüntüsünde de görmek mümkündür.
NIRCam görüntüsündeki turuncu tozun içinden geçen ve spot ışıklarına benzeyen ışık, daha uzun kızılötesi dalga boylarına bakan MIRI görüntüsünde kaybolmaktadır.
Yakın kızılötesi ışıkta yıldızlar, bu dalga boylarında çok parlak oldukları için daha belirgin difraksiyon uçlarına sahiptir. Orta-kızılötesi ışıkta, yıldızların çevresinde difraksiyon uçları da görünür, ancak bunlar daha soluk ve daha küçüktür (bunları tespit etmek için büyük boy fotoğrafta yakınlaştırma kullanabilirsiniz).
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Bu görüntülerin çözünürlüğündeki farklılığın nedeni de fiziktir. Genel olarak, dalga boyu ne kadar uzunsa, görüntüler o kadar "kaba" olur. NIRCam'in hassas olduğu ışığın dalga boyları daha kısa olduğu için, daha yüksek çözünürlüklü bir görüntüleme sağlar. MIRI, daha uzun dalga boylarını topladığı için, daha "orta çözünürlüklü" görüntüler sağlar. Ancak her ikisi de gözlemledikleri her bir nesne hakkında inanılmaz miktarda ayrıntı toplayarak, Evren'in daha önce hiç görülmemiş manzaralarını bizlere sunmaktadır.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 19
- 14
- 8
- 8
- 6
- 3
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 11/12/2024 07:16:43 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12103
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.