Güney Kore'nin COVID-19 Salgını Sırasındaki Maske Politikası Türkiye'ye Neler Öğretebilir?

Türkiye’de maske takılmasının kamusal alanda zorunlu hale getirilmesiyle birlikte maskelerin üretimi, dağıtımı ve satışı, üzerinde epey konuşulacak bir konu olacak gibi görünüyor. Bu meselenin nasıl etkili bir şekilde yönetilebileceği konusunda Güney Kore örneği fikir verebilir. 

Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki, Güney Kore’de gündelik yaşamda maske kullanımı koronavirüs salgınının öncesinde de yaygındı. Bunun nedeni yoğun sanayileşme ve araç kullanımının sonucu olarak ortaya çıkan havadaki ince toz parçacıklarından korunmak. Çapı 2.5 mikrometreden küçük olan, solunum ve kalp rahatsızlıklarına yol açan ve dolayısıyla halk sağlığı için önemli bir tehdit olan bu parçacıkların havadaki yoğunluk ölçümlerine göre Güney Kore, G20 ülkeleri arasında dördüncü sırada bulunuyor. 

Bugünlerde aralarında Türkiye’nin de olduğu bazı ülkelerde kimler tarafından kullanılması gerektiği tartışma konusu olan N95 tipi maskeler, Güney Kore’de hava kalitesinin kötü olması nedeniyle halk tarafından gündelik yaşamlarında yaygın bir şekilde kullanılıyordu. Yasal düzenleme gereği KF94 (Kore filtresi 94) adıyla satılan bu maskeler her marketten, cüzi bir fiyata satın alınabiliyordu. 

Güney Kore’de koronavirüse yakalanan vaka sayısının artmasıyla birlikte piyasadaki maske talebi de arttı. Güney Kore devleti, artan talep dolayısıyla serbest piyasada sıçrama yapma ihtimali olan satış fiyatını dizginlemek ve herkesin maskeye ulaşabilmesini sağlamak amacıyla ülkedeki maske üretimi ve dağıtımını kontrolü altına aldı.

İlk olarak üretim yapan firmaların yurt dışına maske ihracı yasaklandı. Ardından Eczacılar Birliği ile işbirliği yapılarak sayıları yüzün üzerinde olan üretici firmaların ürettikleri maskelerin yüzde seksenini eczaneler ve postaneler aracılığıyla satmaları zorunluluğu getirildi. Bunun yanında, hem insanların fazla sayıda maske alarak biriktirmelerinin önüne geçmek, hem de önceliği sağlık çalışanlarına vermek amacıyla her bir vatandaşın alabileceği maske sayısı haftada iki olarak sınırlandırdı.

Günde 12 milyon maske üretilen Güney Kore’de bugün insanlar doğum yıllarının son rakamına göre belirlenen günlerde eczane, postane ya da tarım kooperatifi ofislerine giderek tanesi 1,500 won (4 Nisan 2020 itibariyle ~8 TL) olan iki adet maskelerini alıyorlar. Fikir vermesi açısından belirtmek gerekirse, Güney Kore’de 1,500 won’a bir adet iki litrelik şişe su alınabiliyor.

Vatandaşların kimlik kartı gösterek yaptığı maske alımları anında bilgisayar ile merkezi sisteme aktarılıyor ve böylece insanların farklı merkezlerden ikiden fazla maske almaları engelleniyor. Ulusal sağlık sigortasına henüz kayıt olmamış yabancılara ise göçmenlik büroları aracılığıyla ücretsiz maske dağıtımı yapılıyor. 

Özetle, Güney Kore devleti maske piyasasına müdahalesiyle satış fiyatındaki olası patlamanın ve insanların maske biriktirme davranışının önüne geçti. Dünyanın diğer ülkelerinde de bugünlerde artan maske kullanımı nedeniyle ortaya çıkabilecek sorunların çözümünde Güney Kore’nin benimsediği politikalar etkili olabilir.