Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Grup Seçilimi Nedir? Akraba Seçiliminden Farkı Nedir?

Akraba Seçilimi, Grup Seçilimi ve Özgecilik: Bitmeyen Bir Tartışma

Grup Seçilimi Nedir? Akraba Seçiliminden Farkı Nedir? Fine Art America
5 dakika
1,845
  • Akraba Seçilimi
2010'da Paris'te düzenlediğim bir sempozyumun akşam yemeğinde birçok seçkin evrimsel biyologun, ekonomistin ve filozofun katıldığı bir konuşmayı hatırlıyorum. Ekonomistlerden biri, biyologlara, neden grup seçilimi konusu her açıldığında çekişmeli bir tartışma çıktığını sormuştu. Biyologlar bu konuyu biraz düşündü. 3 saat sonra konumuz hala grup seçilimiydi ve katılımcılar arasında şiddetli bir tartışma sürmekteydi.

Grup Seçilimi Nedir, Akraba Seçilimi Nedir?

Grup seçilimi, doğal seçilimin bazen belirli organizmalar yerine grup çapında etki göstermesi anlamına gelir. Bu da, evrimin "bireysel" düzeyde gerçekleştiği, yani bazı organizmaların diğerlerine tercih edildiği ve organizmaya yararlı olan özelliklerin kalıtıldığı görüşünü savunan klasik Darwinci görüşle çelişir. Örneğin Darwinci görüşe göre kutup ayılarının kürkünün beyaz olması, içinde bulundukları gruba değil de kendilerine yarar sağladığı için evrimleşmiş bir özelliktir.

Biyoloji alanında grup seçilimi tartışmaları uzun zamandır devam etmektedir. Darwin, incelediği hayvan ve bitkilerin sahip olduğu özelliklerin çoğunun bireysel boyutta fayda sağladığını gözlemleyerek, öncelikle bireysel evrimi ortaya atmış; ancak genellikle son derece uyumlu birimler halinde faaliyet gösteren sosyal böcek kolonilerini konu alan ve erken hominidlerde özgecil davranışların nasıl evrimleşmiş olabileceğini araştırdığı çalışmalarında grup seçilimine de biraz değinmiştir.

Tüm Reklamları Kapat

Neden ve Nasıl Bu Kadar Tartışılmaktadır?

G. C. Williams, John Maynard Smith ve Richard Dawkins gibi yazarlar 1960 ve 70'lerde grup seçilimi hipotezini ağır şekilde eleştirmişlerdir. Grup seçiliminin, doğası gereği zayıf bir evrimsel mekanizma olduğunu ve eldeki veriyi açıklamak için grup seçilimine ihtiyacımız olmadığını savunmuşlardır. Bireyin kendisine pahalıya mâl olan (örneğin bir hırsızla baş etmek) ancak diğerleri için yararlı davranışlarda bulunduğu özgecilik örneklerinin akraba seçilimiyle daha iyi açıklandığını düşünmüşlerdir.

Akraba seçilimi, özneler birbirleriyle bazı genleri paylaştığında ortaya çıkar. Bireyin akrabalarına karşı fedakar (özgecil) davranmasına neden olan bir gen doğal seçilimde çoğu zaman tercih edilecektir. Çünkü söz konusu akrabaların da bu geni taşıma olasılığı başka bireylerinkine göre daha yüksektir. Bu basit akıl yürütme, doğadaki özgecil davranışların akraba seçilimiyle deneysel olarak uyuştuğunu görmemize yetmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

İlginç bir şekilde, grup seçilimi tartışması her nesille tekrar canlanıyor gibi görünüyor. Son zamanlarda Harvard'da görevli, "sosyobiyolojinin babası" ünvanıyla tanınan karınca kolonileri uzmanı E. O. Wilson, sosyal evrimi anlamanın en iyi yolunun grup seçiliminin modern bir versiyonu olan "Çok Katmanlı Seçilim" olduğunu öne sürdü. Wilson, önceki çalışmalarında akraba seçilimine sadık kalmış ve savunmuş; ancak sonradan hem tek yazar olarak kaleme aldığı bir makalede, hem de Martin Nowak ve Corina Tarnita ile birlikte yazdığı 2010 tarihli bir Nature makalesinde son zamanlarda hüküm süren akraba seçilimine yönelik sağlam inancı eleştirmiştir. Bu ani fikir değişikliği Wilson'un haksız olduğunu ve son kitabının yaygın teorik hatalar içerdiğini belirten Richard Dawkins ile Wilson'un çatışmasına yol açmıştır.

Hatta bilim tarihiyle ilgili bir not düşmek gerekirse: Edward Osborne Wilson, eskiden akraba seçilimini çok ön plana çıkarırken, sonradan akraba seçilimini eleştirip grup seçilimini övdüğü için, evrimsel biyoloji camiası baya karışmıştı. Richard Dawkins, 2012 yılında Wilson'ın The Social Conquest of the Earth kitabıyla ilgili olarak şöyle yazmıştı:[2]

Edward Wilson'ın tarihe geçeceği kesindir. Ama grup seçilimiyle ilgili teorik hataları, yeni kitabının şöyle bir okunup da kenara bırakılmaktan ziyade, öfkeyle ve derin bir pişmanlıkla yere fırlatılmasını gerektirmektedir.

Richard Dawkins'in sert eleştirileri sonucunda Edward O. Wilson, Richard Dawkins'in sadece bir "gazeteci" olduğunu söyleyerek ona saldırmıştı:[1]

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Hatta Dawkins, Wilson'ın ölümü sonrası attığı tweette şöyle diyor [vurgu bize ait]:

Ed Wilson'ın ölümü üzücü. Büyük entomolog, ekolog, var olmuş en büyük karıncabilimci. Sosyobiyolojinin mucidi, ada biyocoğrafyasının öncüsü, güleryüzlü bir hümanist ve biyosever, Crafoord ve Pultizer ödülleri sahibi, büyük Darwinci (tek istisna, akraba seçilimi konusunda kör noktası vardı). Huzur içinde uyusun.

Tartışma kapsamında her iki taraf da kendi görüşlerini destekleyen ünlü bilim insanlarını referans göstermektedir.

Grup Seçilimiyle Akraba Seçilimi Arasındaki Bu Çatışma Neden Hala Sürmektedir?

Bilimde deneysel veriler arttıkça çelişkilerin çözülmesi beklenir. Bilimsel yöntemin çalışma şekli budur ve çoğu zaman bu şekilde çalışır da. Ancak grup seçilimi tartışması doğrudan deneysel veriyle çözülebilecek gibi durmamaktadır - ki iki grup arasında empirik temellere dayanan bir fikir ayrılığı olup olmadığı bile net değildir. Belki biraz da bu yüzden bu tartışmanın "semantik" olduğu söylenebilir; ancak bu da aceleci bir şekilde sonuca atlamak olur, zira bir "grubun" neyden meydana geldiği gibi kimi konularda semantik tartışmalar olsa da tüm çatışma buna indirgenemez. Tartışmanın temelinde herkesin bildiği sorunlu bir kavram olan ve insanı direkt felsefi sonuçlara sevk eden nedensellik bulunmaktadır.

Tartışmanın tüm tarafları, doğada bazı grupların diğerlerinden daha başarılı olduğu konusunda hemfikir. Örneğin Dawkin,s bu konuda kızıl sincaplarla boz sincapların rekabetini ele almakta; ancak grup başarısının bireylerin bireysel başarılarının bir sonucu olduğunu ifade ederek tam bir grup seçilimi örneği olmadığını da belirtmektedir. Dahası, belirli bir özellik ile grubun başarısı arasında bir korelasyon olması, bu özelliğin grup başarısına doğrudan etki ettiği çıkarımını yapmak için yeterli değildir.

Bütün bu tartışmalar ışığında grup seçiliminin gerçekten yaşanıp yaşanmadığı en azından teoride nasıl bulgulanabilir? Bu grup seçilimi yaşandı-yaşanmadı ayrımı çok önemli olmasına karşın nedensel temeller yerine istatistiksel temellere dayanarak tartışılmakta, biyologların evrim mekanizmalarını açıklamak için kullandığı terimlerle açıklanamamaktadır. Ayrım, daha çok hiyerarşik sistemlerde nedensellik gibi bilim filozoflarının uzun zamandır tartıştığı daha genel konularla ilgilidir.

Tüm Reklamları Kapat

Sonuç: Bir Çözüm Var Mı?

Yakın zamanda bir grup yazar, akraba seçilimiyle grup seçilimi arasındaki zıtlığın yanlış anlaşıldığını, aslında ikisinin özdeş olduğunu öne sürdü. Bu fikir, 1975 gibi erken bir dönemde ilk olarak W. D. Hamilton tarafından ortaya atılmıştı. Bu fikri destekleyenler, akraba seçilimiyle grup seçiliminin aynı evrimsel süreci açıklayan farklı formüller olduğunu, yani aralarındaki farkın deneysel bir gerçek değil bir uzlaşım olduğunu savunmaktadır. Bu bakış açısı birçok faydasının yanı sıra iki tarafın da haksız olduğunu ima ederek Wilson-Dawkins çatışmasına da bir çıkış yolu sunmaktadır.

Bütün bunlarla beraber söz konusu özdeşliğin yalnızca biçimsel bir özdeşlik olduğunu unutmamak gerekir. Evrimsel değişimin doğru bir açıklaması, grup veya akraba seçilimi kullanılarak yapılabilir. Ancak bu, iki formülün süreci aynı doğrulukta açıkladığını göstermez.

Buna göre, grup seçilimi karmaşası kısmen de olsa evrimsel biyologların nedensel açıklamalarıyla, açıklama için kullandıkları istatistiki veriler arasındaki uyuşmazlığa atfedilebilir. İlerleme kaydedebilmek içinse istatistikle nedensellik arasındaki ince ilişkilere dikkat etmemiz gerekmektedir.

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
25
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 8
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 7
  • Bilim Budur! 5
  • Merak Uyandırıcı! 5
  • Muhteşem! 4
  • Güldürdü 4
  • İnanılmaz 3
  • Umut Verici! 1
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Türev İçerik Kaynağı: OUP Blog | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2023 04:29:33 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11564

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Fare
Deniz
Yapay Zeka
Eşeyli Üreme
Skeptisizm
Metal
Homo Sapiens
Kimya Tarihi
Sars-Cov-2 (Covid19 Koronavirüs Salgını)
Charles Darwin
Hafıza
Koruma
Böcek
Köpek
Kan Hastalıkları
Uyku
Toplumsal Cinsiyet
Hominid
Karanlık Enerji
Dışkı
Elementler
Şeker
Coğrafya
Aşılar
Kurt
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
S. Okasha, et al. Grup Seçilimi Nedir? Akraba Seçiliminden Farkı Nedir?. (1 Nisan 2022). Alındığı Tarih: 29 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/11564
Okasha, S., Alparslan, E., Karagözoğlu, M. (2022, April 01). Grup Seçilimi Nedir? Akraba Seçiliminden Farkı Nedir?. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2023. from https://evrimagaci.org/s/11564
S. Okasha, et al. “Grup Seçilimi Nedir? Akraba Seçiliminden Farkı Nedir?.” Edited by Mert Karagözoğlu. Evrim Ağacı, 01 Apr. 2022, https://evrimagaci.org/s/11564.
Okasha, Samir. Alparslan, Eda. Karagözoğlu, Mert. “Grup Seçilimi Nedir? Akraba Seçiliminden Farkı Nedir?.” Edited by Mert Karagözoğlu. Evrim Ağacı, April 01, 2022. https://evrimagaci.org/s/11564.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.